Prowadzenie przez jednostki samorządu terytorialnego profili w mediach społecznościowych jest już niemal powszechne. Co jednak w sytuacji w której radni są zainteresowani taką formą informowania mieszkańców i promowania gminy, ale włodarz nie dostrzega tej potrzeby?

W poszukiwaniu podstawy prawnej

Ustawy nie zawierają wyraźnej podstawy prawnej do prowadzenia profili w mediach społecznościowych. Brak przepisu, który mówiłby wprost o możliwości zawierania umów czy dokonywaniu czynności faktycznych w tym zakresie. Nie oznacza jednak, że jest to zabronione. Tego typu aktywności należy zakwalifikować jako wykorzystywanie niewładczych form działania[1] podejmowane w celu wykonywania przynajmniej niektórych zadań własnych gminy. Te ostatnie można bez trudu odnaleźć w katalogu zawartym w art. 7 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym[2] (dalej: u.s.g.), obejmującym sprawy promocji gminy oraz wspierania i upowszechniania idei samorządowej. Profile mogą służyć informowaniu o bieżącym funkcjonowaniu gminy, w tym o konsultacjach lub innych procedurach, w których mogą wziąć udział mieszkańcy.

Skoro jednak ustawy nie zawierają przepisu wprost dopuszczającego wykorzystywanie mediów społecznościowych, to mogą rodzić się trudności z ustaleniem właściwości organów. Tutaj sprawa wydaje się jednak jasna. Zakładanie kont w serwisach społecznościowych i prowadzenie profili gminy wiąże się z zawieraniem umów cywilnoprawnych przez gminę i jako taka – co do zasady – mieści się w zakresie działania wójta. To zatem organ wykonawczy może dokonać wyboru usługodawców i skorzystać z funkcjonalności, które pozwolą na osiągnięcie postawionych celów.

Co jednak w sytuacji, w której wójt nie przejawia inicjatywy w tym zakresie, a zainteresowanie wyrażają radni? Z pewnością rada nie powinna regulować kwestii mediów społecznościowych w statucie – tym bardziej, jeżeli miałaby zamiar wskazać tam konkretne serwisy[3]. Nie należy jednak zapominać o możliwości stanowienia przez radę o kierunkach działania organu wykonawczego.

Kierunek: media społecznościowe

Problematyka tego, co może znajdować się w uchwałach kierunkowych jest od dawna przedmiotem dyskusji[4]. Przyjmuje się, że przedmiotem określenia kierunków działania nie mogą być sprawy indywidualne załatwiane przez wójta ani też nakazy rady nie mogą być zbyt daleko idące, wręcz pozbawiające organ wykonawczy samodzielności działania. Mimo tych ograniczeń wciąż można znaleźć dla tej kompetencji odpowiednie zastosowanie.

W mojej ocenie dopuszczalne będzie określenie przez radę, że wójt powinien dokonać analizy zasadności i podjąć starania o promowanie gminy oraz upowszechnianie idei samorządowej z wykorzystaniem mediów społecznościowych. Tak, jak w przypadku wielu uchwał kierunkowych, brzmienie szczegółowych postanowień uchwały może budzić pewne wątpliwości. Dopóki jednak nie naruszy się samodzielności organu wykonawczego w zakresie wyboru świadczeniodawców oraz konkretnego sposobu np. prowadzenia promocji czy upowszechniania idei samorządowej (chociażby poprzez ustalenie, czy powinno następować to wyłącznie za pomocą pracowników urzędu gminy czy też może podmiotu zewnętrznego trudniący się marketingiem) to wątpliwości te należy odrzucić.

Dyskusyjne będzie to, czy można w uchwale określić również podstawowe cele szczegółowe, które miałyby być dzięki temu osiągnięte (np. informowanie o inwestycjach czy wydarzeniach organizowanych przez gminę). Nie jest ponadto jasne, czy można nakazać prowadzenie odrębnych profili np. dla gminy, rady gminy i jednostek pomocniczych. W mojej ocenie lepiej od tego odstąpić i w zamian określić, iż wójt przy wykonywaniu swoich zadań z wykorzystaniem mediów społecznościowych powinien uwzględnić kwestię informowania o działalności organu stanowiącego i jednostek lub organów pomocniczych. W końcu sprzeczne z prawem wydaje się wskazanie wprost z jakimi podmiotami miałaby zostać zawarta umowa. Może to oczywiście prowadzić do rozminięcia się oczekiwań radnych i działań wójta, ale pozwala na ograniczenie ryzyka ingerencji organu nadzoru.

Przedmiotowa uchwała nie będzie aktem prawa miejscowego i nie powinna być publikowana w wojewódzkim dzienniku urzędowym.

Zamiast podsumowania

Na koniec warto podkreślić, że ogólna dopuszczalność tworzenia i prowadzenia przez gminę profili w mediach społecznościowych nie oznacza automatycznie możliwości posiadanie konta w każdym serwisie. W tekście tym nie zajmuję się takimi kwestiami jak problematyka ochrony danych osobowych lub treści regulaminów, którymi gmina (jako podmiot zawierający umowę z przedsiębiorcą prowadzącym serwis) miałaby się wiązać. Musi być to każdorazowo zweryfikowane przez organ wykonawczy gminy.

[1] W doktrynie w większości przypadków przyjmuje się, że działanie przez organy administracji publicznej w formach niewładczych jest co do zasady zgodne z art. 7 Konstytucji RP nawet bez obowiązywania ustawy, która wprost stanowiłaby o takiej możliwości. Warunkiem jest możliwość przyporządkowania tego działania określonym prawem zadaniom publicznym.

[2] Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2020 r., poz. 713).

[3] Rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody Wielkopolskiego z dnia 10 czerwca 2020 r., KN-I.4131.1.382.2020.3.

[4] Przykładowo WSA w Krakowie w wyroku z dnia 1 lipca 2020 r., sygn. II SA/Kr 1580/10 uznał za dopuszczalne określenie w uchwale, że: „Ustala się kierunki działania dla Prezydenta Miasta Krakowa polegające na podjęciu wszelkich możliwych i prawem dopuszczalnych działań, mających na celu stworzenie programu pilotażowego, którego celem będzie udzielanie wsparcia podmiotom zainteresowanym tworzeniem zewnętrznych ogrodów wertykalnych tzw. „zielonych ścian” na terenie Kakowa” (cytat dosłowny za uchwałą nr XXV/574/19 Rady Miasta Krakowa w sprawie ustalenia kierunków działań dla Prezydenta Miasta Krakowa dotyczących stworzenia pilotażowego programu udzielania wsparcia dla tworzenia zewnętrznych ogrodów wertykalnych tzw. "zielonych ścian" na terenie Krakowa), ale zakwestionował już nawet dość ogólne sprecyzowanie, co w takim programie powinno się znaleźć.