Etap rozgraniczający wybór oferty najkorzystniejszej z zawarciem umowy w sprawie zamówienia publicznego został szczątkowo uregulowany w  ustawie z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (tj. Dz. U. z 2017 r., poz. 1579, dalej: P.z.p.). Obowiązujące regulacje P.z.p. nie regulują w sposób całościowy m.in. rodzaju formalności jakich podjęcie może być konieczne dla zawarcia umowy w sprawie zamówienia publicznego. Ustawodawca wymaga jednak by zamawiający w specyfikacji istotnych warunków zamówienia (dalej: SIWZ) zawarł informację o tego rodzaju formalnościach (art. 36 ust. 1 pkt 14 P.z.p.).

Identyfikacja istoty „formalności”

Na sposób w jaki powinno być rozumiane pojęcie „formalności” KIO wskazała w wyroku z dnia 7 maca 2012 r., KIO 384/12, uznając że „formalności” to - zgodnie z definicją słownikową - „czynność wykonywana według przepisów, sprawa łatwa do załatwienia”, jak np. przedstawienie umowy konsorcjalnej, przedstawienie oryginałów dokumentów, przedstawienie pełnomocnictw do zawarcia umowy itp.”.

Rozumiane w ww. sposób formalności muszą być związane z zawarciem umowy w sprawie zamówienia publicznego („formalności podejmowane są w celu zawarcia umowy”). Ponadto nie mogą one stanowić przeniesienia na etap następujący po wyborze najkorzystniejszej oferty czynności, które zgodne z P.z.p. właściwe są dla wcześniejszy etapów. „Formalności te nie mogą zatem stanowić już ani badania spełniania warunków udziału w postępowaniu, ani weryfikacji treści oferty a dotyczą innych kwestii pozostających poza sferą oceny sytuacji podmiotowej oraz treści oferty” (wyrok KIO z 30 maja 2018 r., KIO 898/18).

Uwzględniając powyższe formalnościami o których mowa w art. 36 ust. 1 pkt 14 P.z.p. będą proste czynności, podejmowane zasadniczo przez wykonawcę, których wykonanie przed zawarciem umowy, w tym przed rozpoczęciem realizacji świadczeń wzajemnych, jest konieczne lub celowa a które ze względu na obowiązujące regulacje proceduralne nie powinny być podejmowane przez wszystkich pretendentów ubiegających się o uzyskanie zamówienia publicznego (m.in. ze względu na regułę wyrażoną w art. 25 ust. 1 P.z.p.). Przykładem przewidzianej w ramach P.z.p. formalności jest przedłożenie umowy regulującej współpracę wykonawców wspólnie uzyskujących zamówienie (art. 23 ust. 4 P.z.p.).

„Formalności” niezaakceptowane przez KIO

Krajowa Izba Odwoławcza odmówiła przymiotu formalności o której mowa w art. 36 ust. 1 pkt 14 P.z.p.:

1. wymogowi pozytywnego wyniku kontroli, przeprowadzanej przez zamawiającego, w zakresie posiadania przez wykonawcę potencjału technicznego i placu magazynowego. „Należy zwrócić również uwagę, że zamawiający uzależnił zawarcie umowy od przeprowadzenia kontroli i jej »pozytywnego « wyniku, nie precyzując jak weryfikacja ta będzie przebiegała. Tym samym należy zgodzić się z odwołującym, że przewidziane zastrzeżenie jest w rezultacie czynnością prowadzącą do powtórnej oceny w zakresie spełnienia warunków udziału w postępowaniu i jako taka nie może zostać dokonana na etapie po wyborze oferty najkorzystniejszej” (wyrok KIO z 30 maja 2018 r., KIO 898/18),
2. badania równoważności zaofertowanego sprzętu. „Należy wskazać, że zaistniały stan faktyczny doprowadziłby do sytuacji, ze rzeczywiste badania sprzętu - dotyczy sprzęt równoważnego nieeksploatowanego w Siłach Zbrojnych RP celem sprawdzenia zachowania kompatybilności, uzupełniania oraz naprzemiennej pracy z obecnie eksploatowanymi urządzeniami elektroświetlnymi typu MOSKIT i typu SALKIT miałoby miejsce nie na etapie badania i oceny złożonych ofert, ale po wyborze oferty najkorzystniejszej przed podpisaniem umowy. W ocenie Izby, badanie oferty złożonej w postępowaniu pod względem kompatybilności, uzupełniania oraz naprzemiennej pracy ze sprzętem dotychczas eksploatowanym miałoby miejsce de facto po zakończeniu postępowania przetargowego (art. 2 pkt 7a Pzp).” (wyrok KIO z dnia 28 maja 2013 r., KIO 1117/13).

Niespełnienie formalności

Niespełnienie przez wykonawcę, którego oferta została wybrana jako najkorzystniejsza formalności, może wywoływać istotne konsekwencje. W szczególności może być rozpatrywane w kontekście uchylania się przez ten podmiot od zawarcia umowy w sprawie zamówienia publicznego. Ze względu na powyższe przewidziane przez zamawiającego formalności nie mogą stanowić nieznajdującej poparcia w przepisach P.z.p. przeszkody w zawarciu przez wykonawcę umowy. W szczególności nieuzasadnione jest kreowanie formalności w sposób pozostawiający zamawiającemu nieuzasadnioną dowolność w ocenie spełnienia warunków przez wykonawcę. Taki sposób ukształtowania zapisów SIWZ umożliwiałby bezpodstawne udaremnienie uprzedniego wyboru oferty jako najkorzystniejszej.