Na przedsiębiorców prowadzących działalność zarówno w przedmiocie odbierania odpadów, jak też w zakresie opróżniania zbiorników bezodpływowych i transportu nieczystości ciekłych nałożono szeroko pojęte obowiązki w zakresie sprawozdawczości.

Nowe obowiązki sprawozdawcze

Ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach [dalej: u.c.p.g.] nałożyła na przedsiębiorców obowiązek składania sprawozdań, których celem ma być przede wszystkim dostarczenie organom gminy informacji niezbędnych dla sprawowania kontroli nad funkcjonowaniem całości systemu gospodarki odpadami.

Zarówno przedsiębiorców odbierających odpady komunalne od właścicieli nieruchomości, jak również tych działających w zakresie opróżniania zbiorników bezodpływowych i transportu nieczystości ciekłych zobowiązano do sporządzania kwartalnych sprawozdań przekazywanych wójtowi, burmistrzowi, prezydentowi miasta (art. 9n oraz art. 9o u.c.p.g.). Obowiązki sprawozdawcze nałożone na  przedsiębiorców prowadzących działalność w zakresie odbioru odpadów komunalnych dotyczą zarówno tych, z którymi gmina zawarła umowy na świadczenie wskazanych usług, jak i przedsiębiorców, którzy nie działają na podstawie tak zawartej umowy. Druga grupa obejmuje te podmioty, które odbierają odpady komunalne z nieruchomości niezamieszkałych – i to wyłącznie w sytuacji kiedy gmina nie podejmie uchwały o odbieraniu odpadów komunalnych także z tych nieruchomości (w trybie art. 6c ust. 2 u.c.p.g.).

Sprawozdania mają obowiązek złożyć także przedsiębiorcy, którzy de facto nie świadczą usług w zakresie odbierania odpadów, ale wpisani są do rejestru działalności regulowanej prowadzonym przez daną gminę (art. 9b ust. 2 u.c.p.g.). Analogiczny obowiązek sprawozdawczy dotyczyć będzie podmiotów posiadających zezwolenie na prowadzenie działalności w zakresie opróżniania zbiorników bezodpływowych i transportu nieczystości ciekłych (art. 7 ust. 1 pkt.2 u.c.p.g.). Odpowiednie pozycje w sprawozdaniach tych podmiotów zawierać wówczas będą wartości zerowe.

Przedsiębiorcy zobowiązani do składania sprawozdań winni czynić to według wzoru ustalonego treścią Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 15 maja 2012 roku w sprawie wzorów sprawozdań o odebranych odpadach komunalnych, odebranych nieczystościach ciekłych oraz realizacji zadań z zakresu gospodarowania odpadami komunalnymi.

Skutki złożenia sprawozdania po terminie

Pomijając w tym miejscu ustawowe wymogi co do zakresu treściowego takiego sprawozdania wskazać należy na konsekwencje, jakie dotknąć mogą te podmioty, które nie zrealizują w terminie ustawowego obowiązku.

Regulacje wskazane w art. 9x ust. 4 i 5, 9y ust. 4 i 5, oraz 9z ust. 1 u.c.p.g. wskazują, że podmioty, które przekazują sprawozdania sporządzone w sposób nierzetelny podlegają karze pieniężnej w wysokości od 500 do 5.000 zł.

Podmioty, które przekazują sprawozdania po ustawowym terminie podlegają z kolei karze pieniężnej w wysokości 100 zł za każdy dzień powstałego opóźnienia.

Zwrócić trzeba uwagę, że sankcja w postaci kary pieniężnej za niedopełnienie w terminie obowiązku sprawozdawczego dotknie wyłącznie podmioty prowadzące działalność w zakresie odbierania odpadów komunalnych. Ustawodawca zupełnie milczy na temat konsekwencji niewywiązania się z tego obowiązku przez podmioty prowadzące działalność w zakresie opróżniania zbiorników bezodpływowych i transportu nieczystości ciekłych, co oznacza, że taka kara ich nie obejmuje.

Rozwiązanie to wydaje się niezrozumiałe, biorąc pod uwagę zakres treściowy takiego sprawozdania, czy termin do jego złożenia (art. 9o ust. 3 u.c.p.g.) pozostające w relacji do wprowadzonego ustawą śmieciową obowiązku prowadzenia przez gminy ewidencji zbiorników bezodpływowych w celu kontroli częstotliwości ich opróżniania, a także kontroli przydomowych oczyszczalni ścieków.

Brak ustawowych sankcji nie oznacza jednak, że przedsiębiorcy ci nie ponoszą żadnych konsekwencji niezłożenia sprawozdania. Słusznie wskazuje się, że niezłożenie sprawozdania w terminie lub złożenie sprawozdania nierzetelnego będzie niedopełnieniem warunków określonych w zezwoleniu na prowadzenie działalności w zakresie opróżniania zbiorników bezodpływowych i transportu nieczystości ciekłych, co pozwoli uruchomić tryb cofania zezwolenia przewidziany w art. 9 ust. 2 u.c.p.g.[1]

Wysokość kary

Określając wysokość kary pieniężnej wobec przedsiębiorcy prowadzącego działalność w zakresie odbioru odpadów, który przekazał sprawozdanie sporządzone w sposób nierzetelny, zgodnie z postanowieniem art. 9zc u.c.p.g., organ gminy zobowiązany jest brać pod uwagę stopień szkodliwości czynu, zakres naruszenia oraz dotychczasową działalność podmiotu. Organ wymierza w tym wypadku karę w granicach wskazanych przez ustawodawcę. Powinien jednak, zważywszy na treść art. 9p ust. 2 u.c.p.g., wezwać przedsiębiorcę, który złożył takie nierzetelne sprawozdanie do jego uzupełnienia lub poprawienia, wyznaczając mu w tym celu termin 14 dni. Treść tego przepisu u.c.p.g. nie powinna budzić wątpliwości interpretacyjnych.

Wątpliwości budzić może natomiast przepis art. 9x ust. 1 pkt 5 u.c.p.g., który przewiduje nałożenie na przedsiębiorcę, przekazującego po terminie sprawozdanie, kary pieniężnej w wysokości 100 zł za każdy dzień opóźnienia. Wobec milczenia w tej kwestii ustawodawcy oraz brzmienia przywołanego przepisu zastanowić należałoby się, czy przepis ten stosować należy tylko wobec podmiotów, które faktycznie złożyły sprawozdanie, lecz uczyniły to po ustawowym terminie, czy także w stosunku do tych podmiotów, które nie złożyły takiego sprawozdania w ogóle.

Obowiązki sprawozdawcze nałożone na określone podmioty wynikają wprost z przepisu u.c.p.g. Brzmienie przepisu art. 9x ust. 1 pkt 5 u.c.p.g. wskazuje na to, że karę pieniężną organ nakłada w drodze decyzji administracyjnej na podmiot, który przekazuje do organu przedmiotowe sprawozdanie, lecz czyni to po wyznaczonym terminie (w wysokości 100 zł za każdy dzień opóźnienia). Literalna wykładnia tego przepisu sprowadzać może do uznania, że dopiero w momencie, kiedy przedsiębiorca złoży sprawozdanie organ będzie mógł ustalić, z jakim opóźnieniem zostało przekazane i na podstawie tych ustaleń wymierzyć karę za nieterminowość – licząc po 100 zł za każdy dzień opóźnienia, co w rezultacie winno taki podmiot mobilizować do terminowego składania kolejnych sprawozdań w przyszłości.

Wysokość nałożonej kary pieniężnej obliczana będzie w tym wypadku za okres od upływu ustawowego terminu do momentu faktycznego złożenia sprawozdania w urzędzie gminy.

Otwartym pozostaje pytanie, czy w sytuacji, kiedy podmiot zobowiązany nie składa sprawozdania w ogóle, możliwe jest wydanie decyzji określającej wysokość kary, mającej na celu przymusić takiego przedsiębiorcę do złożenia sprawozdania. Biorąc pod uwagę charakter niniejszych sankcji, mających być środkiem dyscyplinującym przedsiębiorców i służącym realizacji obowiązku, rozwiązanie takie wydaje się jak najbardziej dopuszczalne. Co więcej, skoro ustawodawca nakazuje karać przedsiębiorcę składającego sprawozdanie lecz z opóźnieniem, to tym bardziej zasadnym jest nałożenie kary na przedsiębiorcę, który sprawozdania nie składa w ogóle. Wysokość nałożonej kary będzie wówczas określona, zgodnie z przepisem w wysokości 100 zł za każdy dzień opóźnienia, licząc od upływu terminu do złożenia sprawozdania do dnia, w którym organ powziął informację o niezłożeniu sprawozdania.