Brak „samoobliczenia” i uiszczenia opłaty za korzystanie ze środowiska skutkuje wszczęciem postępowania administracyjnego w przedmiocie wymierzenia stosownej opłaty

Obowiązek obliczenia i uiszczenia opłaty podwyższonej przez podmiot korzystający ze środowiska nie zawsze jest wykonywany. Brak uregulowania opłaty podwyższonej skutkuje wszczęciem przez marszałka województwa postępowania i jej wymierzeniem w drodze decyzji administracyjnej.

Ustawa-Prawo ochrony środowiska[1] normuje sytuacje, w których marszałek województwa ma obowiązek wydania decyzji wymierzającej opłatę, do których należą m.in.[2]:

1. nieprzedłożenie przez podmiot korzystający ze środowiska wykazu zawierającego informacje i dane o zakresie korzystania ze środowiska. W tym przypadku decyzja powinna wymierzać opłatę w wysokości, jaką podmiot ten miał obowiązek uregulować (tj. w praktyce co do zasady określa wysokość opłaty podstawowej oraz opłaty podwyższonej),
2. przedłożenie ww. wykazu, który zawiera informacje lub dane zawierające zastrzeżenia. W tej sytuacji decyzja wymierza opłatę w wysokości stanowiącej różnicę pomiędzy opłatą należną a wynikającą z wykazu (tj. np. uwzględnienie w wykazie jedynie opłaty podstawowej skutkuje wymierzeniem w decyzji opłaty w kwocie odpowiadającej wysokości opłaty podwyższonej).

Odpowiednie stosowanie[3] przepisów działu III Ordynacji podatkowej[4] powoduje, że nieterminowe uiszczenie opłaty podwyższonej związane jest z powstaniem obowiązku zapłaty odsetek (w wysokości odpowiadającej odsetkom za zwłokę od zaległości podatkowych), które należy zapłacić wraz z tą opłatą. Odsetki powinny zostać naliczone od dnia 1 kwietnia roku, w którym należało wnieść opłatę.

Postępowanie w przedmiocie opłat za korzystanie ze środowiska (w tym opłat podwyższonych) wszczyna się z urzędu albo na wniosek podmiotu korzystającego ze środowiska[5] i powinno toczyć się przy uwzględnieniu przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego[6] i odpowiednio stosowanych przepisów działu III Ordynacji podatkowej. Dowodami, na których co do zasady opiera się rozstrzygnięcie są ustalenia marszałka (tj. pomiary dokonywane przez organy administracji lub podmiot obowiązany do poniesienia opłaty bądź inne dane techniczne i technologiczne) bądź wyniki kontroli wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska.[7] W odniesieniu do rodzajów dowodów, które mogą służyć ustaleniu wysokości należnej opłaty w orzecznictwie wskazano, że „/…/ jakkolwiek art. 288 ust. 1 pkt 1 i ust. 2 p.o.ś. określa dowody jakimi może posłużyć się w postępowaniu o wymierzeniu opłat za korzystanie ze środowiska marszałek województwa, to jednak nie wyklucza to możliwości skorzystania przez organ z innych dowodów, które określają przepisy k.p.a.”[8] Oznacza to, że katalog dowodów nie powinien zostać ograniczony do własnych ustaleń marszałka lub wyników ww. kontroli.

Decyzja wymierzająca sankcję ma tzw. charakter deklaratoryjny, co oznacza, że potwierdza obowiązek uiszczenia opłaty podwyższonej, wynikający z przepisów prawa.[9] Marszałek może wydać decyzję do czasu upływu terminu przedawnienia ww. obowiązku, tj. w ciągu 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym należało wnieść opłatę. W praktyce oznacza to, że jeśli opłata powinna zostać wniesiona np. do 31 marca 2019 r., to obowiązek jej zapłaty przedawni się z upływem 2024 r. Decyzja ta może zostać zaskarżona poprzez wniesienie odwołania.

Podsumowując, brak terminowego uregulowania opłaty podwyższonej skutkuje wszczęciem postępowania w przedmiocie jej wymierzenia. Wydanie decyzji nakładającej sankcję powinno zostać poprzedzone przeprowadzeniem postepowania dowodowego, które pozwala na jednoznaczne ustalenie stanu faktycznego i wysokości takiej sankcji.

 

---

[1] Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 1973 z późn. zm.), dalej jako POŚ.

[2] Art. 288 ust. 1 pkt 1 i 2 POŚ.

[3] Art. 53 § 1 Ordynacji podatkowej w zw. z art. 281 ust. 1 POŚ.

[4] Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 z późn. zm.).

[5] Art. 282 POŚ.

[6] Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2000 z późn. zm.) [dalej jako k.p.a.].

[7] Art. 288 ust. 1 pkt 1 i 2 oraz ust. 2 POŚ.

[8] Wyrok WSA w Krakowie z 24.07.2017 r., II SA/Kr 306/17, LEX nr 2347088.

[9] Wyrok NSA z 22.12.2011 r., II OSK 1730/10, LEX nr 1152017.