Sprawdzone rozwiązania

dla każdego samorządu.

przeczytaj

Organ administracji publicznej nie jest władny oceniać, czy strona ubiegająca się o zarejestrowanie pojazdu, była w dobrej wierze w momencie jego nabycia. Postępowanie rejestracyjne i jego skutki nie są uzależnione od dobrej lub złej wiary posiadacza pojazdu.

Naczelny Sąd Administracyjny[1] [dalej także: NSA] oddalił skargę kasacyjną „A” Sp. z o.o. [dalej także: spółka, skarżąca] na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego [dalej także: SKO, Kolegium, organ] w przedmiocie rejestracji pojazdu.

Wyrok zapadł w następującym stanie faktycznym i prawnym.

Spółka złożyła wniosek po rozpatrzeniu którego, starosta wydał ostateczną decyzję w przedmiocie rejestracji pojazdu. Zaznaczyć jednocześnie należy, iż dokumentem, który miał potwierdzić okoliczność, iż spółka jest właścicielem samochodu, była faktura VAT. Postępowanie zostało jednakże wznowione wskutek wniosku innej spółki, która podniosła, że skarżąca nie była właścicielem samochodu objętego postępowaniem rejestracyjnym. Skutkiem powyższego było uchylenie wydanej decyzji i odmowa rejestracji pojazdu.

Skarżąca odwołała się od powyższego rozstrzygnięcia do SKO, które jednak utrzymało w mocy decyzję starosty. Kolegium wskazało, że zgodnie z art. 72 ust. 1 i art. 73 ust. 1 Prawa o ruchu drogowym[2] [dalej także: prd]: „organ ma prawo zarejestrować pojazd, jeżeli wniosek o jego rejestrację został złożony przez właściciela pojazdu, zaś podstawą zarejestrowania pojazdu jest dowód własności pojazdu lub dokument potwierdzający powierzenie pojazdu”. W niniejszej sprawie za istotną należy uznać zdaniem organu okoliczność, iż starosta po wydaniu decyzji o rejestracji pojazdu dowiedział się, iż spółka nie była w dniu złożenia wniosku jego właścicielem.

Z porozumienia między skarżącą, a spółką na wniosek której wznowione zostało postępowanie wynikało bowiem, iż warunkiem przeniesienia własności pojazdu jest ustanowienie zabezpieczenia hipotecznego. Skarżąca natomiast z rzeczonego obowiązku się nie wywiązała, wobec czego nie doszło do skutecznego przeniesienia własności pojazdu, a w konsekwencji jak wskazał SKO, dojść nie mogło także do jego rejestracji. Z uwagi na fakt, iż starosta nie wiedział o tej okoliczności i wydał wadliwą decyzję w przedmiocie rejestracji pojazdu, w ocenie Kolegium koniecznym stało się wznowienie postępowania.

SKO odniosło się także do argumentu podniesionego przez spółkę, dotyczącego nabycia przez nią pojazdu w dobrej wierze w rozumieniu przepisów Kodeksu cywilnego[3] [dalej także: KC]. Zdaniem organu w procedurze administracyjnej kwestia ta nie ma znaczenia.

Skargę na decyzję Kolegium wniosła spółka zarzucając m.in. naruszenie przepisów prd, a także powołując się na art 169 KC. Skarżąca argumentowała, że nabyła pojazd w dobrej wierze, a starosta nie jest władny do stwierdzenia czy doszło do nabycia prawa własności rzeczy, która ma być przedmiotem wydawanej decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie [dalej także: WSA] stwierdził, że w sprawie prawidłowo doszło do wznowienia postępowania. Zdaniem składu orzekającego, okoliczności które ujawniły się po wydaniu decyzji przez starostę były istotne dla sprawy z uwagi na fakt, że jednym z kryteriów zarejestrowania pojazdu jest wykazanie prawa własności.

Sąd powołując się na brzmienie art. 72 prd stwierdził jednocześnie, że: „że postępowanie rejestracyjne cechuje formalizm, a organ dokonujący rejestracji obowiązany jest wymagać przedłożenia dokumentów wymienionych w tym przepisie”. Co więcej skład orzekający zaznaczył, że organ nie może zastąpić dokumentów wskazanych tym przepisem innymi, gdyż wskazanie art. 72 prd ma charakter wyczerpujący, a organ jest ograniczony w prowadzeniu postępowania dowodowego w tym zakresie. Wobec powyższego, zdaniem sądu: „ciężar dowodu w tym zakresie obciąża wnioskodawcę i to on musi bezspornie wykazać, że jest właścicielem pojazdu, o którego rejestrację występuje, a wszelkie zaś wątpliwości uprawniają organ do odmowy rejestracji”. W niniejszej sprawie skarżąca natomiast, nie wykazała prawa własności w sposób dostateczny, o czym świadczy okoliczność, iż przeniesienie go nań, zostało uzależnione od ustanowienia zabezpieczenia hipotecznego, z czego spółka się nie wywiązała.

Podsumowując, skład orzekający uznał, że: „skuteczność nabycia pojazdu na podstawie art. 169 k.c. i przejście prawa własności rzeczy (...) budzi tak duże wątpliwości, że uprawniony był pogląd organu, iż spółka nie wykazała prawa własności pojazdu jako warunku niezbędnego do rejestracji pojazdu”.

Skargę kasacyjną od powyższego rozstrzygnięcia wniosła spółka, kwestionując je w całości. Argumentacja skarżącej skupiała się na wykazaniu, iż w momencie rejestracji pojazdu dysponowała prawem własności. Poniosła m.in., że „ingerowanie w prawa właścicielskie” nie może być przedmiotem postępowania rejestracyjnego. Zdaniem spółki sfera ta należy do wyłącznej kompetencji sądów powszechnych, a organ administracji publicznej może jedynie dokonać: „wszechstronnej oceny na podstawie art. 7 i art. 77 k.p.a., czy w świetle przedstawionych dowodów osoba, która domaga się rejestracji, jest właścicielem pojazdu i czy przedstawione dowody są wystarczające do pozytywnego załatwienia sprawy”. Jednocześnie w ocenie spółki faktura na zakup pojazdu w sposób dostateczny dowodziła jej uprawień właścicielskich, a wszelkie spory w tym zakresie rozstrzygać winien sąd powszechny.

Poparciem powyższego stanowiska miał być przy tym art. 169 KC i art 7 KC. Zdaniem spółki rozkład ciężaru dowodu, który zgodnie z KC powinien spoczywać na tej osobie, która podważa uzyskanie przez spółkę prawa własności - nie na organie administracji publicznej. W ocenie skarżącej nabyła ona własność pojazdu z uwagi na okoliczność, iż nastąpiło wydanie rzeczy i objęcie jej w posiadanie. Co więcej, jej zdaniem pozostawała ona w dobrej wierze. Spółka powołała się także na domniemanie posiadania samoistnego (art. 339 KC) oraz domniemanie zgodności posiadania z prawem (art. 341 KC).

Naczelny Sąd Administracyjny, uznał skargę kasacyjną za niezasadną i oddalił ją w całości.

Przechodząc do argumentacji, zaznaczył on, iż podziela stanowisko sądu pierwszej instancji dotyczące wykładni art. 72 prd. Precyzując, skład orzekający wskazał, że faktury VAT przedłożone przez spółkę nie stanowiły dostatecznej podstawy wykazania prawa własności pojazdu - zwłaszcza wobec okoliczności ujawnionych w wyniku wznowienia postępowania. Innymi słowy sąd stwierdził, że: „faktura VAT nie jest dowodem nabycia pojazdu wtedy, gdy samodzielnie nie potwierdza w sposób niewątpliwy przejścia własności pojazdu na podmiot, który występuje z wnioskiem o rejestrację pojazdu”.

Odnosząc się do argumentów dotyczących dobrej wiary, skład orzekający wskazał, że rejestracja pojazdu dokonywana jest na podstawie przepisów prawa administracyjnego. Wobec powyższego, w ocenie NSA: „ani organy administracji publicznej, ani też sąd administracyjny nie mogą zajmować się oceną istnienia dobrej wiary jednej ze stron umowy zawieranej w przekonaniu, że jest ona czynnością przenoszącą własność pojazdu, gdyż te sprawy należą do właściwości sądu powszechnego”. Jednakże, zdaniem sądu organy te są uprawnione do tego, aby odnieść się do tych okoliczności w sytuacji, gdy jest to niezbędne do ustalenia, czy osoba, która wystąpiła z wnioskiem o. rejestrację pojazdu jest jego właścicielem.

Ponadto, cywilistyczny rozkład ciężaru dowodu nie mógł mieć w przedmiotowej sprawie zastosowania, z uwagi na okoliczność, iż w postępowaniu administracyjnym organ zobowiązany jest do podejmowania z urzędu albo na wniosek strony wszelkich okoliczności niezbędnych do  dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego sprawy oraz do jej załatwienia.

Podsumowując, NSA stwierdził, że: „skoro (…) rejestracji pojazdu dokonuje się na wniosek właściciela, to nie mając dowodu własności pojazdu (…) organ administracyjny zobowiązany jest wydać decyzję odmowną w sprawie rejestracji takiego pojazdu. Ustalenie prawa własności nie należy bowiem do kompetencji organu rejestrującego pojazd, lecz do sądów powszechnych”.

Co więcej, skład orzekający zaznaczył, iż okoliczności związane z powołanym przez spółkę domniemaniem dobrej wiary z art. 7 KC nie mogły mieć zastosowania w niniejszej sprawie, z uwagi na fakt, że postępowanie rejestracyjne i jego skutki nie są uzależnione od dobrej lub złej wiary posiadacza pojazdu.

 

---

[1] Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 22 stycznia 2020 r. I OSK 1557/18.

[2] Ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 110 z późn. zm.).

[3] Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 1145 z późn. zm.).

Sprawdzone rozwiązania

dla każdego samorządu.

przeczytaj