Sprawdzone rozwiązania

dla każdego samorządu.

przeczytaj

Z wnioskiem o interpretację wystąpiła GDDKiA. Wskazała, że wydzierżawia nieruchomość stanowiącą własność Skarbu Państwa będącą w jej trwałym zarządzie, zlokalizowaną w ciągu autostrady A4. Nieruchomość ta wykorzystywana jest jako Miejsce Obsługi Podróżnych (MOP) i jest dzierżawiona dzierżawcy, który prowadzi na niej działalność gospodarczą, tj. stację paliw. GDDKiA zapytała, czy jest podatnikiem podatku od nieruchomości od budynków, które zostały oddane w dzierżawę dzierżawcy Miejsca Obsługi Podróżnych. Jej zdaniem podatnikiem podatku od nieruchomości od budynków jest ich dzierżawca.

Organ interpretacyjny uznał stanowisko wnioskodawcy za nieprawidłowe. Stwierdził, że w niniejszym przypadku od właściciela – czyli Skarbu Państwa – nieruchomości objęła w posiadanie GDDKiA. Zdaniem organu spółka będąca dzierżawcą nieruchomości – jako dalszy posiadacz zależny – nie będzie więc podatnikiem od rzeczonych nieruchomości i posadowionych na niej budynków.  

Ze stanowiskiem organu zgodził się również sąd I instancji. W jego opinii podatnikiem podatku od nieruchomości jest ten podmiot, który objął nieruchomość w posiadanie bezpośrednio od jej właściciela. W omawianym przypadku od właściciela – czyli Skarbu Państwa – nieruchomości i obiekty budowlane objęła w posiadanie strona skarżąca – GDDKiA. Skoro strona skarżąca jako jednostka budżetowa Skarbu Państwa posiada podmiotowość prawnopodatkową w zakresie podatku od nieruchomości, a instytucja trwałego zarządu jest przykładem "innego tytułu prawnego" posiadania w rozumieniu ustawy o podatkach i opłatach lokalnych (upol), to jest podatnikiem podatku od nieruchomości od nieruchomości i obiektów budowlanych, które oddała w posiadanie zależne innym podmiotom.

Wyrok ten, jak i interpretacja zostały jednak uchylone przez NSA.

Sąd II instancji uzasadniając swój werdykt w pierwszej kolejności przywołał treść art. 3 ust. 1 pkt 4 upol, zgodnie z którym podatnikami podatku od nieruchomości są osoby fizyczne, osoby prawne, jednostki organizacyjne, w tym spółki nieposiadające osobowości prawnej, będące posiadaczami nieruchomości lub ich części albo obiektów budowlanych lub ich części, stanowiących własność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego, jeżeli posiadanie wynika z umowy zawartej z właścicielem, Krajowym Ośrodkiem Wsparcia Rolnictwa lub z innego tytułu prawnego, z wyjątkiem posiadania przez osoby fizyczne lokali mieszkalnych niestanowiących odrębnych nieruchomości albo jest bez tytułu prawnego.

Wyjaśnił, że przepis ten określa zakres podmiotowy podatku od nieruchomości uznając jako zasadę, że podatnikami podatku od nieruchomości są osoby fizyczne, osoby prawne, jednostki organizacyjne, w tym spółki nieposiadające osobowości prawnej, jeżeli mają określony tytuł prawny do nieruchomości lub obiektów budowlanych, tj. są ich właścicielami, posiadaczami samoistnymi, użytkownikami wieczystymi gruntów. Zasada ta doznaje wyjątku w przypadku nieruchomości i obiektów budowlanych stanowiących własność Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego. Podatnikami są w takich przypadkach posiadacze - chodzi tu przede wszystkim o posiadanie zależne, wynikające z umów zawartych z właścicielem lub Agencją Własności Rolnej Skarbu Państwa, innego tytułu prawnego lub bez niego.

Dokonując analizy przepisów ustawy o gospodarce nieruchomościami, ustawy o drogach publicznych oraz ustawy o zasadach wykonywania uprawnień przysługujących Skarbowi Państwa NSA doszedł do wniosku, że Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad, a w konsekwencji i Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad (jako urząd pomocniczy organu centralnego) nie jest posiadaczem nieruchomości położonych w granicach pasa drogowego autostrady na podstawie innego tytułu prawnego. Wynika to zarówno z pozycji ustrojowej Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad, która działa jako statio fisci Skarbu Państwa w zakresie powierzonym jej w trwały zarząd wspomnianych nieruchomości, jak również charakteru instytucji trwałego zarządu. Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad, podobnie jak Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad, nie stał się z tytułu powierzenia mu w trwały zarząd nieruchomości Skarbu Państwa posiadaczem jakiegokolwiek prawa podmiotowego o charakterze prawnorzeczowym, jak również jakiegokolwiek innego prawa w rozumieniu cywilistycznym. Trwały zarząd jest bowiem jedynie publicznoprawną formą władania nieruchomością przez określoną jednostkę organizacyjną. Innymi słowy, Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad nie jest podmiotem żadnych praw cywilnych i wykonuje jedynie uprawnienia płynące z własności państwowej.

Dalej NSA podkreślił, że stroną umów cywilnoprawnych dotyczących nieruchomości, zawieranych przez jednostkę organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej jest Skarb Państwa, jako właściciel nieruchomości. W związku z tym umowę taką należy traktować jako zawartą z właścicielem, a czynności zarządu mieniem Skarbu Państwa wykonywane przez trwałego zarządcę, tj. jednostkę organizacyjną niemającą osobowości prawnej (w tym zawarcie umowy dzierżawy) - uznać należy za czynności samego Skarbu Państwa.

W konsekwencji, zdaniem NSA, w sytuacji wydzierżawienia lub wynajęcia rzeczy będącej w trwałym zarządzie, podatnikiem podatku od nieruchomości będzie dzierżawca (najemca) jako posiadacz zależny nieruchomości na podstawie umowy zawartej z właścicielem. Oznacza to, że podatnikiem podatku od nieruchomości Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego oddanych w posiadanie zależne jest posiadacz również wówczas, gdy umowa została zawarta za pośrednictwem trwałego zarządcy. Tego typu umowy są traktowane jako zawarte z właścicielem - Skarbem Państwa lub jednostką samorządu terytorialnego, co skutkuje tym, że podatnikiem jest posiadacz zależny, a nie trwały zarządca.

Na poparcie swojego stanowiska NSA powołał liczne stanowiska prezentowane w literaturze przedmiotu oraz inne wyroki NSA - II FSK 3565/15, II FSK 487/15, II FSK 1354/15, II FSK 1791/16, II FSK 1792/16 oraz II FSK 2631/11.

Sprawdzone rozwiązania

dla każdego samorządu.

przeczytaj