Zdaniem NSA nie zawsze znaczny okres nieudzielenia wnioskowanej informacji publicznej powoduje uznanie bezczynności podmiotu zobowiązanego za „rażącą”.

Wyrokiem z dnia 4 grudnia 2015 r. (sygn. I OSK 2863/15) Naczelny Sąd Administracyjny uchylił wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie (sygn. II SAB/Kr 16/15) w części stwierdzającej, że bezczynność w zakresie udostępnienia informacji publicznej miała miejsce z rażącym naruszeniem prawa i stwierdził, że bezczynność nie miała miejsca z rażącym naruszeniem prawa oraz uchylił wyrok w części wymierzającej grzywnę.

Powyższy wyrok zapadł w następującym stanie faktycznym i prawnym.

Do prezesa sądu okręgowego wpłynął wniosek o udostępnienie informacji publicznej w postaci wszystkich wyroków wraz z uzasadnieniami z lat 2010-2014, wydanych w sprawach rejestrowanych pod wskazanymi we wniosku symbolami.

Po otrzymaniu wniosku prezes sądu ustalił, że spraw objętych wnioskiem jest 85 i zanonimizowania wymaga 1073 strony wyroków wraz z uzasadnieniami, co będzie wiązało się dodatkową pracą czterech pracowników w wymiarze 108 godzin. W związku z tym prezes sądu poinformował wnioskodawcę o kosztach udostępnienia wnioskowanej informacji publicznej i wskazał, że udostępnienie nastąpi po uiszczeniu kosztów.

W związku z powyższym wnioskodawca wniósł do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie skargę na bezczynność.

Wyrokiem z dnia 29 kwietnia 2015 r. (sygn. II SAB/Kr 16/15) Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie uwzględniając skargę zobowiązał prezesa sądu okręgowego do prawidłowego rozpatrzenia wniosku o udostępnienie informacji publicznej oraz stwierdził, że bezczynność prezesa miała miejsce z rażącym naruszeniem prawa, jednocześnie wymierzając mu grzywnę.

W uzasadnieniu Sąd I instancji wskazał, że organ pozostaje w bezczynności, bowiem brak uiszczenia kosztów związanych z udostępnieniem wnioskowanej informacji publicznej nie zwalnia tego organu od wykonania obowiązku udostępnienia informacji publicznej. Ustawa o dostępie do informacji publicznej nie zawiera żadnego przepisu, który uzależniałyby udzielenie informacji publicznej od wcześniejszego uiszczenia stosownej opłaty. Innymi słowy, podmiot udostępniający żądaną informację nie może żądać „z góry” wniesienia stosownej opłaty. Sąd jednocześnie wskazał, że w przypadku ewentualnego braku dobrowolnego uiszczenia żądanej opłaty będzie ona podlegać przymusowej egzekucji.

WSA w Krakowie zwrócił uwagę również na nieprawidłowości w formie pisma wzywającego do uiszczenia kosztów udostępnienia informacji publicznej, które nie wskazywało zasadności opłaty we wskazanej wysokości, zwłaszcza, gdy podstawą do obciążenia wnioskodawcy częścią kosztów były przepisy odrębne od ustawy o dostępie do informacji publicznej (w tej sprawie: ustawy o kosztach w sprawach cywilnych określającej wysokość opłaty od kopii wydanego dokumentów z akt sprawy sądowej).

Mając na uwadze ww. argumenty Sąd I instancji uznał, że prezes sądu okręgowego pozostawał w stanie bezczynności w udostępnieniu informacji publicznej, a bezczynność ta miała miejsce z rażącym naruszeniem prawa, zwłaszcza z uwagi na ponad 9 miesięczny okres nieudzielania wnioskowanych informacji (okres pomiędzy datą złożenia wniosku a datą orzeczenia Sądu I instancji). WSA w Krakowie uznał również, że zasadnym jest wymierzenie grzywny.

Skargę kasacyjną od powyższego wyroku w zakresie stwierdzenia rażącej bezczynności oraz wymierzenia grzywny wniósł prezes sądu okręgowego, wskazując, że zaniechanie organu nie było zamierzone i nie miało na celu utrudniania skarżącemu dostępu do informacji publicznej.

Wyrokiem z dnia 4 grudnia 2015 r. (sygn. I OSK 2863/15) Naczelny Sąd Administracyjny uchylił wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie (sygn. II SAB/Kr 16/15) w części stwierdzającej, że bezczynność w zakresie udostępnienia informacji publicznej miała miejsce z rażącym naruszeniem prawa i stwierdził, że bezczynność nie miała miejsca z rażącym naruszeniem prawa oraz uchylił wyrok w części wymierzającej grzywnę.

W uzasadnieniu NSA potwierdził stanowisko Sądu I instancji, że w ww. sprawie niespornym jest fakt bezczynności prezesa sądu okręgowego, wskazując na marginesie, że rozpatrując wniosek o udostępnienie informacji publicznej organ będzie musiał zweryfikować, czy udostępnić żądaną informację, czy wydać decyzję odmowną np. z uwagi na to, że żądane informacje stanowią informację przetworzoną. Sąd II instancji zwrócił uwagę również, że w orzecznictwie wskazuje się, że szeroki zakres wniosku wymagający czasochłonnej anonimizacji może oznaczać, że w istocie żądanie wniosku dotyczy informacji przetworzonej (por. np. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 9 sierpnia 2011 r., sygn. I OSK 792/11).

Odnosząc się do zaskarżonej części wyroku Sądu I instancji, NSA powołując się na orzecznictwo w tym zakresie wskazał, że oceniając charakter bezczynności nie można pominąć charakteru sprawy, jak i specyfiki trybu jej załatwienia. Konieczne jest bowiem wzięcie pod uwagę również występujących w sprawie przyczyn „usprawiedliwiających” bezczynność organu. Sąd II instancji zgodził się z WSA w Krakowie, że w omawianej sprawie doszło do znaczącego przekroczenia ustawowego terminu załatwienia sprawy, jednakże sąd ten nie dostrzegł okoliczności wyłączających uznanie bezczynności organu, jako „rażącej”.

Zdaniem NSA brak jest podstaw do stwierdzenia, iż zaniechanie prezesa sądu okręgowego było zamierzone albo, że miało na celu utrudnienie skarżącemu dostępu do informacji publicznej. Sąd zwrócił uwagę na to, że wniosek skarżącego nie był typowy, bowiem jego zakres wykraczał poza zwykłą wymianę informacji. Jednocześnie organ niezwłocznie podjął czynności związane z załatwieniem wniosku, w szczególności dokonał przygotowania i opracowania danych pozwalających na sporządzenie powiadomienia o wysokości spodziewanych dodatkowych kosztów udostępnienia informacji. Zawiadomienie w tym przedmiocie wysłał też niezwłocznie do skarżącego.

Tym samym NSA uznał, że wszystkie ww. okoliczności nie pozwalają na twierdzenie, że w omawianej sprawie wystąpiła bezczynność o charakterze rażącym, niemożliwa do zaakceptowania w państwie prawnym. W związku z tym NSA, stwierdzają, że bezczynność nie była wynikiem złej woli organu, lecz wadliwej wykładni i zastosowania obowiązującego prawa oraz mylnej oceny stanu faktycznego, uchylił wyrok WSA w Krakowie w części stwierdzającej, że bezczynność w zakresie udostępnienia informacji publicznej miała miejsce z rażącym naruszeniem prawa i stwierdził, że bezczynność nie miała miejsca z rażącym naruszeniem prawa oraz uchylił wyrok w części wymierzającej grzywnę.