Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie orzekł, że „nieobecność” w rozumieniu art. 19 ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym nie oznacza krótkotrwałego braku kontaktu z przewodniczącym rady gminy.

Wyrokiem z dnia 20 czerwca 2017 r. (sygn. III SA/Kr 382/17) Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie stwierdził nieważność uchwały rady gminy w sprawie przejęcia od powiatu zadania zarządzania publicznymi drogami powiatowymi znajdującymi się na terenie gminy w zakresie zimowego utrzymania dróg w sezonie zimowym 2016/2017.

Wojewoda Małopolski w skardze, która wpłynęła do WSA w Krakowie zarzucił istotne naruszenie prawa, polegającego na naruszeniu art. 19 ust. 2 w zw. z art. 20 ust. 3 w zw. z art. 20 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym, poprzez zwołanie sesji nadzwyczajnej rady gminy przez osobę nieuprawnioną – a więc w trybie niezgodnym z ustawą o samorządzie gminnym.

Interwencja dotycząca nieprawidłowości w zwołaniu 13 października 2016 r. sesji rady gminy została wniesiona do Wojewody Małopolskiego ustnie, a także poprzez interwencję poselską. Podkreślano w nich wątpliwość, czy zwołanie sesji nastąpiło przez umocowaną do tego osobę.

Organ nadzoru pismem z dnia 7 listopada 2016 r. wystąpił do przewodniczącego rady gminy o przedłożenie stosownych wyjaśnień w tej sprawie. Pismem przewodniczący rady gminy wyjaśnił, że 11 października 2016 r. po wyjściu ze szpitala ok. godziny 17:00 sprawdził połączenia telefoniczne i zauważył, że o godzinie 15:56 próbował się z nim skontaktować sekretarz gminy. O 18:25 przewodniczący skontaktował się z nim, a ten poinformował go, że próbowano się z nim skontaktować, bowiem zaistniała konieczność zwołania sesji nadzwyczajnej rady gminy dotyczącej dróg. Sekretarz zapewnił, że wpłynął stosowny wniosek, zaś przewodniczący stwierdził, że nie ma wiedzy na ten temat, a także, że jeśli wniosek wpłynie, to ma on 7 dni na zwołanie sesji. Dnia 12 października 2016 r. przewodniczący przebywał w domu, był dostępny telefonicznie i w tym dniu odebrał zaproszenie na nadzwyczajną sesję rady gminy, wyznaczoną na dzień 13 października 2016 r. podpisane przez wiceprzewodniczącego rady gminy.

Organ nadzoru pismem skierowanym do wiceprzewodniczącego rady gminy wystąpił o udzielenie wyjaśnień na temat przyczyn zwołania nadzwyczajnej sesji przez niego, a także zwrócił się do wójta gminy o przedłożenie wyjaśnień związanych z prawidłowością zwołania nadzwyczajnej sesji gminy, a także kompletności wniosku wójta w przedmiocie zwołania sesji nadzwyczajnej i o przesłanie stosownej dokumentacji.

Wiceprzewodniczący wyjaśnił, że zwołał sesję nadzwyczajną w związku z informacją sekretarza gminy o nieobecności przewodniczącego w dniu złożenia przez wójta gminy wniosku o zwołanie sesji nadzwyczajnej oraz niemożliwości telefonicznego kontaktu. Przewodniczący rady gminy natomiast wyjaśnił, że był on dostępny zarówno osobiście, jak i telefonicznie na terenie gminy, z wyjątkiem okresu od godziny 15:30 do godziny 17:00, bowiem przebywał wówczas na terenie szpitala z powodów rodzinnych.

Wójt gminy wyjaśnił z kolei, że działając na podstawie art. 20 ust. 3 u.s.g. zwrócił się do przewodniczącego rady gminy o zwołanie sesji nadzwyczajnej, a do wniosku zostały dołączone projekty uchwał rady gminy. Podkreślił on, że zwołanie wspomnianej sesji na dzień 13 października 2016 r. było konieczne, bowiem istniała potrzeba podjęcia w określonym terminie uchwał finansowych, bez których nie byłoby możliwe zawarcie umów na realizację inwestycji finansowych. Wójt podkreślił, że do całej sytuacji doszło poprzez brak kontaktu telefonicznego z przewodniczącym rady gminy.

Wojewoda Małopolski zwrócił się do wójta oraz do przewodniczącego rady gminy o przedłożenie protokołu z sesji nadzwyczajne, który został mu następnie przedłożony przez wójta gminy. Dodatkowo organ nadzoru zwrócił się do niego oraz do sekretarza gminy o przedłożenie dodatkowych informacji w sprawie – przede wszystkim chodziło o wyjaśnienia w związku z tym, że przewodniczący rady gminy był dostępny przez cały dzień zarówno telefonicznie, jak i osobiście, a mimo to nie skontaktowano się z nim. Wyjaśnienia złożył wyłącznie sekretarz.

W ocenie organu nadzoru chwilowa nieobecność przewodniczącego, która trwała 2,5 godziny została nieprawidłowo uznana za nieobecność, która uprawnia wiceprzewodniczącego do wykonania ustawowo określonych kompetencji w jego zastępstwie. Wojewoda zauważył także, że sesja nadzwyczajna została zwołana w istocie przez wiceprzewodniczącego dopiero 12 października – z tą datą zostały rozesłane zaproszenia na sesję do radnych. Dodatkowo organ nadzoru nie otrzymał żadnych dokumentów, które potwierdzały by fakt, że sesja została zwołana 11 października. Skarżący zauważył także, że zwołanie sesji narusza statut gminy – nie zaistniała przesłanka uprawniająca wiceprzewodniczącego do wykonywania działań w zastępstwie przewodniczącego.

Wojewódzki Sąd Administracyjne zauważył, że kluczowa w niniejszej sprawie jest „nieobecność” przewodniczącego w godzinach popołudniowych, w czasie, w którym nie było z nim kontaktu telefonicznego. Podkreślił, że nie jest kwestią sporną to, że nieobecność była spowodowana z przyczyn rodzinnych oraz to, że zwołanie sesji nadzwyczajnej nastąpiło dopiero w dniu 12 października, gdy kontakt telefoniczny z przewodniczącym już był.

Zdaniem sądu krótkotrwały brak kontaktu, czy też krótkotrwałej (kilkugodzinnej) nieobecności przewodniczącego rady gminy nie można uznać za „nieobecność” w rozumieniu art. 19 ust. 2 u.s.g. Przyczyny nieobecności mogą być różne, jak zauważył WSA – mogą mieć charakter subiektywny bądź obiektywny, jednak nieobecność musi być stanem o tyle trwałym, że uniemożliwia ona podjęcie przez przewodniczącego czynności zamierzających do zwołania nadzwyczajnej sesji rady. Tym samym, sąd stwierdził, że dopiero jeśli przewodniczący byłby nieobecny w ciągu 7 dni od daty wpływu kompletnego wniosku o zwołanie nadzwyczajnej sesji rady, bez względu na przyczynę tego stanu rzeczy, jego zadania winien wykonywać wiceprzewodniczący. WSA podkreślił jednak, że taka sytuacja nie miała w tym stanie faktycznym miejsca, zatem naruszono art. 19 ust. 2 u.s.g. i tym samym skarga musi być uwzględniona.