Kto może brać udział w konsultacjach gminnych?

Zdaniem Wojewody Mazowieckiego, pozbawienie możliwości udziału w konsultacjach osoby stale zamieszkującej dany teren, ale nie posiadającej czynnego prawa wyborczego jest niezgodne z prawem.

Rozstrzygnięciem nadzorczym nr P.4131.1.2017.MRM z dnia 3 marca 2017 r., Wojewoda Mazowiecki stwierdził nieważność uchwały rady gminy w sprawie zasad i trybu przeprowadzania konsultacji z mieszkańcami gminy, w części obejmującej postanowienie, iż „Uprawnieni  do udziału w konsultacjach są mieszkańcy sołectwa […] stale zamieszkujący na terenie sołectwa i posiadający czynne prawo wyborcze”.

Zgodnie z  art. 5a ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym [dalej: u.s.g.], rada gminy określa w uchwale zasady i tryb przeprowadzania konsultacji z mieszkańcami gminy. Analizując legalność powyższej uchwały wojewoda rozstrzygnął, że organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego zarówno nie może określać osób upoważnionych do udziału w konsultacjach, jak i nie może przyznawać takiego upoważnienia wyłącznie osobom posiadającym czynne prawo wyborcze. W uzasadnieniu rozstrzygnięcia Wojewoda Mazowiecki powołał się na orzeczenia sądów administracyjnych, z których jednoznacznie wynika, że w delegacji ustawowej nie mieści się ustalanie kategorii podmiotów uprawnionych do udziału w konsultacjach. Kompetencja wskazana w art. 5a ust. 2 u.s.g. upoważnia rady gminy jedynie do określenia zasad i trybu przeprowadzania konsultacji.

Wojewoda Mazowiecki stanął na stanowisku, że organ stanowiący gminy przekroczył swoje kompetencje, czego konsekwencją jest uznanie uchwały rady gminy w części dotyczącej ograniczenia kręgu osób uprawnionych do wzięcia udziału w konsultacjach za nieważną.  Organ nadzoru podkreślił,  że ograniczenie konstytucyjnych wolności i praw może być wprowadzone wyłącznie ustawą.

W rezultacie zbadanej sprawy, Wojewoda Mazowiecki stwierdził, że podmioty uprawnione do wzięcia udziału w konsultacjach wskazuje ustawodawca. Zgodnie z wyrokiem WSA w Opolu, uprawnionymi do wzięcia udziału w konsultacjach są mieszkańcy gminy. Mieszkańcami gminy są natomiast osoby, które zamieszkują w miejscowości położonej na jej obszarze z zamiarem stałego pobytu (wyrok WSA w Opolu z dnia 13 czerwca 2006,
sygn. akt: II SA/Op 213/06).

W konsekwencji powyższego, pozbawienie osoby nie posiadającej czynnego prawa wyborczego statusu mieszkańca gminy należy uznać za istotne naruszenie prawa, co skutkuje stwierdzeniem nieważności uchwały w zakresie przytoczonym na wstępie.

Mateusz Karciarz

prawnik w Kancelarii Prawnej Dr Krystian Ziemski & Partners w Poznaniu, doktorant na WPiA UAM, specjalizuje się w zakresie prawa administracyjnego, ze szczególnym uwzględnieniem prawa samorządowego

Magdalena Homska

asystent, interesuje się prawem administracyjnym

Tekst pochodzi z portalu Prawo Dla Samorządu