Prawo Dla Samorządu

Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że zapewnienie radnemu jednostki samorządu terytorialnego dostępu do informacji publicznej przetworzonej niezbędnej dla wykonywania mandatu radnego, wypełnia przesłankę szczególnie istotnego interesu publicznego w udostępnieniu takiej informacji.

Do Naczelnego Sądu Administracyjnego wpłynęła skarga kasacyjna radnego gminy od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 8 grudnia 2015 r., (sygn. akt: IV SA/Wr 645/15) oddalającego skargę radnego na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w przedmiocie odmowy udostępnienia informacji publicznej. W wyniku rozpatrzenia sprawy, Naczelny Sąd Administracyjny wyrokiem z dnia 6 września 2016 r. (sygn. akt I OSK 660/16) uchylił zaskarżony wyrok, a także uchylił decyzję SKO oraz decyzję Burmistrza odmawiającą udostępnienia wnioskowanych informacji.

Powyższy wyrok zapadł w następującym stanie faktycznym i prawnym.

Radny gminy [dalej także: Wnioskodawca] zwrócił się do Burmistrza z wnioskiem o udostępnienie informacji publicznej w zakresie m.in. gospodarki finansowej gminy, w tym zadłużenia w stosunku do wspólnot mieszkaniowych oraz kosztów promocji i ogłoszeń w mediach. Wnioskodawca podkreślił również, że żądane dane są istotne z punktu widzenia interesów mieszkańców i wyborców, bowiem dotyczą wydatkowania lub wstrzymywania środków, które to obszary podlegają kontroli przez radnych.

Przepis art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (tekst jedn. Dz.U. z 2015 r. poz. 2058 z późn. zm.) [dalej: u.d.i.p.] stanowi, że prawo do informacji publicznej obejmuje uprawnienie do uzyskania informacji publicznej, w tym uzyskania informacji przetworzonej w takim zakresie, w jakim jest to szczególnie istotne dla interesu publicznego. Odmawiając udzielenia dostępu do żądanej informacji publicznej, Burmistrz wskazał, że jego wątpliwości wzbudziła przede wszystkim kwestia istnienia, po stronie wnioskującego radnego, szczególnie istotnego interesu publicznego, przemawiającego za jej udostępnieniem.

Osią sporu między stronami był ponadto charakter żądanej przez wnioskodawcę informacji publicznej i możliwość zakwalifikowania jej jako informacji publicznej przetworzonej.

Decyzją z dnia 30 lipca 2015 r. Samorządowe Kolegium Odwoławcze utrzymało w mocy decyzję organu I instancji. Zdaniem Kolegium wnioskodawca nie wykazał szczególnego interesu publicznego w uzyskaniu informacji, w związku z czym decyzja odmowna organu I instancji była zasadna.

Wyrokiem z dnia 8 grudnia 2015 r. (sygn. akt IV SA/Wr 645/15) Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu oddalił skargę radnego, uznając, że prawo do uzyskania informacji publicznej przetworzonej posiada jedynie taki wnioskodawca, który jest w stanie wykazać w chwili składania wniosku swoje indywidualne, realne i konkretne możliwości wykorzystania jej dla dobra ogółu. Sąd I instancji podkreślił, że sam fakt sprawowania mandatu radnego jest niewystarczające dla żądania informacji publicznej przetworzonej bez wykazywania istnienia po stronie radnego szczególnie istotnego interesu publicznego.

W zakresie kwalifikacji żądanej informacji, Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu wskazał, że organy orzekające w sprawie trafnie zakwalifikowały wnioskowaną informację publiczną jako informację przetworzoną. Zdaniem sądu I instancji, działania które musiałby podjąć organ w celu jej udostępnienia miały charakter nie tylko techniczny, ale również intelektualny i wymagały nie tylko wyodrębnienia odpowiednich materiałów źródłowych, ale także ich analizy i stworzenia zestawienia w celu spełnienia kryteriów wskazanych przez Wnioskodawcę.

W rezultacie rozpoznania złożonej przez radnego skargi kasacyjnej, wyrokiem z dnia 6 września 2016 r. (sygn. akt I OSK 660/16) Naczelny Sąd Administracyjny uwzględnił zarzuty skargi i podkreślił, że radny jest przykładem podmiotu, który ma możliwość wykorzystania uzyskanych informacji publicznych w celu usprawnienia funkcjonowania odpowiednich organów.

Sąd II instancji wskazał ponadto, że dla dokonania prawidłowej oceny, czy udzielenie informacji jest szczególnie istotne dla interesu publicznego, znaczenie ma nie tylko intencja wnioskodawcy i wskazany przez niego cel, ale także istota i charakter żądanej informacji.

Zdaniem NSA, w przepisie art. 3 ust. 1 pkt 1 u.d.i.p. chodzi m.in. o to, czy uzyskanie danej informacji przetworzonej może mieć realne znaczenie dla funkcjonowania określonych struktur publicznych, w konkretnej dziedzinie życia społecznego i wpływać na usprawnienie wykonywania zadań publicznych dla dobra wspólnego danej społeczności. Owym interesem publicznym, wskazywanym zarówno w literaturze jak i orzecznictwie, jest m.in. poprawa funkcjonowania samorządów i wspólnot lokalnych.

NSA wskazał także, iż w dotychczasowym orzecznictwie sądów administracyjnych przyjmuje się, że wykorzystanie informacji publicznej dla dobra ogółu ma miejsce wtedy, gdy korzyści z upublicznienia tej informacji są większe niż koszty jej wytworzenia tj. zaabsorbowania środków osobowych, rzeczowych i czasowych organu na jej przetworzenie.

Naczelny Sąd Administracyjny podkreślił, że radny jest reprezentantem wspólnoty samorządowej, a ponadto ustawa o samorządzie gminnym przewiduje obowiązek utrzymywania więzi z wyborcami oraz przedstawiania ich postulatów organom jednostek samorządu terytorialnego. Jednocześnie radny bierze udział w głosowaniach, w trakcie których wyraża wolę swoją i mieszkańców. W związku z tym, zdaniem sądu II instancji, w interesie publicznym leży, aby posiadał on wszelkie widomości potrzebne mu do podjęcia decyzji. W konsekwencji, informacja publiczna udzielana radnemu, a dotycząca spraw samorządowych, służyć może stworzeniu mu odpowiednich warunków wykonywania mandatu, a tym samym podwyższeniu jakości działania rady lub sejmiku.

Naczelny Sąd Administracyjny wskazał także, że ze względu na społeczną doniosłość rozstrzygnięć podejmowanych przez organy jednostek samorządu terytorialnego interesowi, udzieleniu takiej informacji publicznej przypisuje się walor szczególnej istotności.

W konsekwencji, decyzja w przedmiocie odmowy udostępnienia żądanej informacji przetworzonej z uwagi na brak przesłanki szczególnie istotnego interesu publicznego została, zdaniem sądu, podjęta z naruszeniem przepisów u.d.i.p.

Na marginesie czynionych rozważań NSA zauważył, że pomimo faktu, iż ciężar wykazania istnienia szczególnie istotnego interesu publicznego spoczywa w głównej mierze na wnioskodawcy żądającym informacji przetworzonej, to niewykazanie tej przesłanki nie oznacza, że organ jest całkowicie zwolniony z obowiązku badania jej istnienia. Obowiązek organu jest konsekwencją obowiązywania zasady prawdy obiektywnej, która zobowiązuje do ustalenia dokładnego stanu faktycznego każdej sprawy.

W zakresie charakteru żądanej informacji, NSA przychylił się do argumentacji sądu I instancji, wskazując, że żądana informacja publiczna jest w istocie informacją przetworzoną. Świadczy o tym konieczność przeprowadzenia szeregu czynności w celu jej udostępnienia, w postaci i treści żądanej przez wnioskodawcę.

Mając na uwadze powyższe, Naczelny Sąd Administracyjny uchylił wyrok sądu I instancji oraz obie wydane decyzje, rezultatem czego będzie konieczność ponownego rozpoznania wniosku radnego o udostępnienie żądanej informacji publicznej, z uwzględnieniem przesłanek mających uzasadniać istnienie po stronie radnego szczególnie istotnego interesu publicznego.

Na temat konieczności wykazywania istnienia szczególnie istotnego interesu publicznego pisaliśmy m.in. w artykule: „Udostępnienie informacji publicznej przetworzonej wymaga wykazania szczególnie istotnego interesu publicznego”.

Radny i jego szczególnie istotny interes publiczny w uzyskaniu informacji publicznej przetworzonej