Prawo Dla Samorządu

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wielkopolskim orzekł, iż niedopuszczalne jest, aby statut sołectwa rozszerzał dopuszczalność tajnego głosowań zebrania wiejskiego, określał, iż zadania sołtysa obejmują pobór podatków i opłat, a także stanowił, że sołectwo korzysta z określonych nieruchomości.

Wojewoda Lubuski zaskarżył w części uchwałę nr XXX/229/09 Rady Gminy Kłodawa z dnia 25 lutego 2009 r. w sprawie uchwalenia statutu Sołectwo Rybakowo (Dz. U. Woj. Lubus. z 2009 r. Nr 1486, poz. 493) do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wielkopolskim. § 15 ust. 2 przedmiotowego statutu stanowił, iż zebranie (wiejskie) może postanowić o przeprowadzeniu tajnego głosowania nad projektem konkretnej uchwały. § 17 ust. 2 lit. i przedmiotowego statutu stanowił, iż do obowiązków sołtysa należy w szczególności pobieranie podatków oraz innych opłat na zasadach określonych uchwałą Rady Gminy. Zgodnie natomiast z § 25 ust. 1 i 2 statutu sołectwo Rybakowo miało zarządzać i korzystać ze składników mienia komunalnego stanowiącego własność gminy wymienionego w załączniku Nr 3, zaś realizując to zadanie rozporządzać dochodami z tego źródła. Załącznik nr 3 do uchwały wskazywał konkretne nieruchomości oraz zobowiązywał sołectwo do prawidłowej gospodarki na przekazanych nieruchomościach.

W swojej skardze Wojewoda podniósł, iż wyposażenie zebrania wiejskiego w kompetencje do utajnienia głosowania nie znajduje podstawy prawnej. Zgodnie z art. 36 ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym (dalej u.s.g.) jedynie wybory sołtysa i rady sołeckiej mają charakter tajny. Skarżony przepis stanowi więc naruszenie konstytucyjnej zasady demokratycznego państwa prawnego i wkroczenie w materię zastrzeżoną dla ustawodawcy. W odniesienia do zagadnienia poboru podatków, Wojewoda zaznaczył, iż rada gmin może wyznaczyć sołtysów na inkasentów w odrębnej uchwale (wydanej np. na podstawie art. 6 ust. 12 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych), ale nie może ustanowić takiego obowiązku w statucie sołectwa. Nie jest to bowiem zadanie statutowe sołtysa. Wojewoda podniósł ponadto, iż gospodarowanie mieniem komunalnym należy do zadań wójta. Rada gminy może co prawda określić zasady przekazywania jednostkom pomocniczym mienia do korzystania, ale nie może przekazywać zindywidualizowanych składników tego mienia. Tą ostatnią czynność powinien podjąć wójt.

W odpowiedzi na skargę reprezentujący Gminę Wójt wskazał, iż uchwała przeszła pozytywną weryfikację organu nadzoru i powinna być oddalona.

WSA stwierdził nieważność wszystkich zaskarżonych przepisów statutu sołectwa, a także załącznika nr 3 zaskarżonej uchwały.

Odnosząc się do kwestii utajniania głosowania zebrania wiejskiego, Sąd stwierdził, iż analizowana regulacja statutu sołectwa Rybakowo jest niezgodna z prawem. Zgodnie z art. 61 ust. 1 Konstytucji RP, obywatel ma prawo do uzyskiwania informacji o działalności władzy publicznej oraz osób pełniących funkcje publiczne. Prawo to obejmuje również uzyskiwanie informacji o działalności organów samorządu gospodarczego i zawodowego, a także innych osób oraz jednostek organizacyjnych w zakresie, w jakim wykonują one zadania władzy publicznej i gospodarują mieniem komunalnym lub majątkiem skarbu państwa. Art. 61 ust. 3 Konstytucji RP stanowi natomiast, iż ograniczenie tego prawa może nastąpić wyłącznie ze względu na określoną w ustawach ochronę wolności i praw innych osób i podmiotów gospodarczych oraz ochronę porządku publicznego, bezpieczeństwa lub ważnego interesu gospodarczego. Przykładem ograniczenia jawności jest art. 36 ust. 2 u.s.g., który stanowi o tajności głosowania w sprawie wyboru sołtysa. Zdaniem WSA nie można w drodze norm statutowych rozszerzać kręgu spraw poddanych procedurze tajnego głosowania, bo uprawnienie to przysługuje jedynie prawodawcy.

W odniesieniu do przepisu statusu, który określał zasady poboru podatków przez sołtysa, WSA stwierdził, iż nie ma on podstawy w ustawie. Prawdą jest, iż niektóre ustawy podatkowe stanowią o kompetencji rady gminy odnośnie do wyznaczania inkasentów podatków lub opłat. Jednakże, dotyczy ona określania jako inkasentów jedynie zindywidualizowanych osób fizycznych. Nie można na jej podstawie kreować obowiązków organu administracji publicznej, jakim jest sołtys. Nie zmienia to faktu, iż osoba pełniąca funkcje sołtysa może być jednocześnie wyznaczona na inkasenta w odrębnej od statutu sołectwa uchwale rady gminy.

Sąd przychylił się także do argumentacji skarżącego w odniesieniu do przepisów przekazujących sołectwu konkretne składniki mienia do korzystania. Zgodnie z art. 18 ust. 2 pkt 7 u.s.g. do wyłącznej właściwości rady gminy należy ustalanie zasad przekazywania jednostkom pomocniczym składników mienia do korzystania. Art. 30 ust. 2 pkt 3 u.s.g. stanowi natomiast, iż gospodarowanie mieniem komunalnym należy do wójta. Zaskarżone przepisy (w tym załącznik nr 3 do uchwały), przyjęte przez radę gminy, stanowią natomiast o przekazaniu mienia, a nie o zasadach jego przekazywania. Uchwalając je doszło do przekroczenia kompetencji rady i wkroczenia w zadania wójta. Nie istnieje więc podstawa do przyjęcia przedmiotowych przepisów, co zaś uzasadnia stwierdzenie ich nieważności.

Orzeczenie jest prawomocne.

Czy dopuszczalne jest utajnienie głosowania zebrania wiejskiego?