Prawo Dla Samorządu

Ustawodawca, wraz z wprowadzeniem z dniem 1 stycznia 2016 r. instytucji samorządowych centrów usług wspólnych, dopuścił możliwość organizacji kilku takich centrów na obszarze jednej gminy.

Zapewnienie przez gminę wspólnej obsługi jednostkom organizacyjnym gminy zaliczanym do sektora finansów publicznych, gminnym instytucjom kultury lub innym zaliczanym do sektora finansów publicznych gminnym osobom prawnym utworzonym na podstawie odrębnych ustaw w celu wykonywania zadań publicznych (z wyłączeniem przedsiębiorstw, instytutów badawczych, banków i spółek prawa handlowego) [zwanych dalej: „jednostkami obsługiwanymi”] może odbywać się w szczególności w następującym zakresie:

administracyjnym;
finansowym;
organizacyjnym.

Stanowi o tym wprost art. 10a ustawy o samorządzie gminnym. Co ważne, zapewnienie wspólnej obsługi ww. jednostkom obsługiwanym może odbywać się wyłącznie w zakresie zadań o charakterze wspierającym, pomocniczym w stosunku do działalności podstawowej tychże podmiotów. Tym samym usługi przekazywane do realizacji na rzecz centrum usług wspólnych nie mogą wpływać na zakres podstawowej działalności jednostek obsługiwanych. Oznacza to, że nie można w ten sposób przekazać do realizacji na rzecz CUW zadań o charakterze podstawowym.

Przepisy ustawy o samorządzie gminnym regulujące kwestie tworzenia samorządowych centrów usług wspólnych (tj. przepisy art. 10a-10d ustawy) nie regulują szczegółowych kwestii dotyczących ich kształtu i szczegółowej procedury ich tworzenia. W związku z tym uznaje się za dopuszczalne powołanie jednego lub kilku samorządowych centrów usług wspólnych na obszarze danej gminy. Wybór kryterium, ze względu na które zostanie utworzona „sieć” CUW należy od wyłącznego uznania zainteresowanej gminy. Dla przykładu można tylko wskazać następujące kryteria:

kryterium zadań przekazanych do realizacji przez podmioty obsługiwane;
kryterium charakteru i rodzaju podmiotów obsługiwanych;
kryterium podziału danej JST na mniejsze jednostki (obszary).

Co ważne, w przypadku zastosowania jednego z ww. kryteriów, przy tworzeniu sieci samorządowych centrów usług wspólnych, koniecznym jest, aby uchwała rady gminy, o której mowa w art. 10b ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym, w sposób wyczerpujący i jednoznaczny określała jednostki obsługiwane poprzez ich enumeratywne wyliczenie. Wynika to jednoznacznie ze sposobu sformułowania przez ustawodawcę w art. 10b ust. 2 pkt 2 ustawy elementów obligatoryjnych, jakie musi zawierać każda uchwała organu uchwałodawczego JST w przedmiocie wspólnej obsługi, wśród których jest m.in. właśnie określenie „podmiotów obsługiwanych”.

Również Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji w odpowiedzi na jedną z interpelacji poleskich w VII Kadencji Sejmu RP wypowiadało się na temat dopuszczalności tworzenia kilku centrów usług wspólnych na obszarze jednej gminy (zob.: odpowiedź Jana Grabca – podsekretarza stanu w Ministerstwie Administracji i Cyfryzacji – z dnia 14 października 2015 r. na interpelację nr 34592). W odpowiedzi tej wskazano, że „jednym z podstawowych celów zmiany obowiązujących przepisów było stworzenie jednostkom samorządu terytorialnego możliwości powoływania centrów usług wspólnych zajmujących się obsługą administracyjną, finansową i organizacyjną we wszystkich dziedzinach pozostających w gestii gmin, powiatu, czy też województwa, czyli m.in. w sprawach edukacji, pomocy społecznej, kultury, etc. Innymi słowy dana gmina będzie mogła powołać jedną lub kilka jednostek do obsługi organizacyjnej jednostek realizujących jej zadania. Instytucja ta ma zatem charakter uniwersalny i dobrowolny”.

Również w odpowiedzi na jedną z interpelacji poselskich złożonych w obecnej (VIII) kadencji Sejmu RP Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji wskazało, że „brzmienie dodanego do ustawy o samorządzie gminnym art. 10b ust. 2 sugeruje, że gmina może powołać więcej niż jedną jednostkę obsługującą jednostki organizacyjne, co może być np. związane z faktem, że wykonują one różne zadania” (zob.: odpowiedź Sebastiana Chwałka – podsekretarza stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji – z dnia 23 maja 2016 r. na interpelację nr 2681).

Podsumowując wskazać należy, że ustawodawca, wraz z wprowadzeniem z dniem 1 stycznia 2016 r. do przepisów ustawy o samorządzie gminnym instytucji samorządowych centrów usług wspólnych, dopuścił możliwość organizacji kilku takich centrów na obszarze jednej gminy.

Wielość centrów usług wspólnych (CUW) w gminie