13.01.2016


Dochowanie terminu przed sądem administracyjnym w świetle uchwały 7 Sędziów NSA

KATEGORIA: Wokanda

Naczelny Sąd Administracyjny, w składzie 7-osobowym, podjął uchwałę, w świetle której, oddanie, przed upływem przewidzianego prawem terminu, pisma procesowego w polskiej placówce pocztowej, innego operatora niż Poczta Polska, nie skutkuje zachowaniem terminu w sytuacji, gdy pismo dostarczono sądowi po jego upływie.

Prokurator Generalny wystąpił do Naczelnego Sądu Administracyjnego z wnioskiem o rozstrzygnięcie zagadnienia o następującej treści: „Czy w przypadku oddania przed upływem przewidzianego prawem terminu pisma procesowego, w sprawie sądowoadministracyjnej, w polskiej placówce pocztowej innego operatora niż operator wyznaczony w rozumieniu art. 83 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r.- Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi w zw. z art. 178 ust. 1 ustawy z dnia 23 listopada 2012 r.- Prawo pocztowe, skutkuje zachowaniem terminu w sytuacji gdy pismo dostarczono adresatowi po jego upływie?”. Rozstrzygnięcie w powyższej sprawie zapadło 19 października 2015 r., sygn. akt. I OPS 1/15

Wniosek mający wyjaśnić prezentowane zagadnienie, Prokurator Generalny uzasadnił między innymi pojawiającymi się rozbieżnościami w zakresie dokonywania interpretacji pojęcia „polskiej placówki pocztowej operatora wyznaczonego w rozumieniu ustawy Prawo pocztowe”, o którym mowa w art. 83 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.) [dalej: p.p.s.a.].

Zgodnie z tym przepisem, „Oddanie pisma w polskiej placówce pocztowej operatora wyznaczonego w rozumieniu ustawy z dnia 23 listopada 2012 r. - Prawo pocztowe albo placówce pocztowej operatora świadczącego pocztowe usługi powszechne w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej, Konfederacji Szwajcarskiej lub państwie członkowskim Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - stronie umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, albo polskim urzędzie konsularnym jest równoznaczne z wniesieniem go do sądu”.

Definicję legalną operatora wprowadza art. 3 pkt 12 w zw. z art. 178 ust. 1 ustawy z dnia 23 listopada 2012 r.- Prawo pocztowe (Dz. U. z 2012 r., poz. 1529 ze zm.) [dalej: Prawo pocztowe], który przez operatora pocztowego rozumie przedsiębiorcę uprawnionego do wykonywania działalności pocztowej. W świetle przywołanej regulacji, obowiązki operatora pocztowego „wyznaczonego” pełni Poczta Polska S.A.

Wobec sygnalizowanych rozbieżności interpretacyjnych, w orzecznictwie sądów administracyjnych wskazuje się między innymi, że tylko złożenie pisma przed upływem terminu, w polskiej placówce pocztowej operatora wyznaczonego w rozumieniu Prawa pocztowego (a zatem przez Pocztę Polską S.A.) skutkuje zachowaniem terminu. W sytuacji złożenia pisma u innego operatora jeszcze w terminie, lecz doręczenia go sądowi administracyjnemu już po jego formalnym upływie, termin ten, zdaniem sądów administracyjnych, nie zostaje zachowany. Za reprezentatywne dla tego kierunku orzeczniczego uznać należy między innymi postanowienia NSA z dnia 5 września 2014 r., sygn. I OZ 711/14 i sygn. I OZ 710/14, czy też postanowienie NSA z dnia 10 czerwca 2014 r., sygn. I OZ 571/14.

W świetle odmiennych poglądów judykatury, wykładni art. 83 § 3 p.p.s.a. należy dokonywać nie tylko w sposób językowy, ale również w sposób funkcjonalny, celowościowy oraz z uwzględnieniem zasady sprawiedliwości proceduralnej i prawa do sądu (art. 45 ust. 1 Konstytucji ). Zdaniem sądu administracyjnego, regulacje prawne nie powinny wprowadzać rozwiązań, w świetle których sąd administracyjny może dokonywać doręczeń pism za pośrednictwem różnych operatorów pocztowych (na podstawie art. 65 § 1 p.p.s.a.), a strona może dokonywać tych czynności wyłącznie za pośrednictwem Poczty Polskiej (por. postanowienie NSA z dnia 19 lutego 2013 r., sygn. I OSK 20/13).

Zdaniem 7 – osobowego składu orzekającego NSA podejmującego się rozpatrzenia wnioskowanego zagadnienia, regulacje prawne zawarte w Prawie pocztowym w istocie przeczą równemu traktowaniu operatorów pocztowych, lecz jest to konsekwencją tego, że ich sytuacja jest, z woli ustawodawcy, z założenia różna.  

Pełniąc obowiązki operatora wyznaczonego, Poczta Polska S.A. jest podmiotem uprzywilejowanym w stosunku do innych operatorów pocztowych. Świadcząc usługi pocztowe, spółka ta ma prawo używania oznak z godłem Rzeczypospolitej Polskiej oraz pieczęci urzędowych z wizerunkiem orła, ustalonym dla godła, i napisem w otoku. Pracownikom spółki, w związku z wykonywaniem obowiązku świadczenia powszechnych usług pocztowych, przysługuje ochrona prawna przewidziana w przepisach prawa karnego dla funkcjonariuszy publicznych. Ta szczególna pozycja Poczty Polskiej skutkuje nadaniem czynnościom wykonywanym za jej pośrednictwem znamion czynności urzędowych.

W uzasadnieniu podjętej uchwały NSA zaznacza, że art. 83 § 3 p.p.s.a. należy interpretować wyłącznie literalnie. Negatywne konsekwencje wynikłe dla strony postępowania sądowoadministracyjnego, która oddała pismo w placówce pocztowej innego operatora pocztowego niż wyznaczony w Prawie pocztowym, narażając się tym samym na uchybienie terminu, nie stanowią wystarczającej podstawy do przyjęcia wykładni innej niż językowa, a w konsekwencji przyjęcia stanowiska, że określony skutek wniesienia pisma do sądu jednak nastąpił. 

NSA daje prymat literalnej wykładni przepisu stanowiącego przedmiot powyższych rozważań, bowiem interpretator w pierwszej kolejności winien się kierować językowym znaczeniem tekstu prawnego. Tym samym niezasadne jest w tym wypadku, powoływanie się na wykładnię prokonstytucyjną i celowościową.

W tym kontekście NSA uzależnia skuteczne wniesienie pisma do sądu od jego złożenia w polskiej placówce pocztowej operatora wyznaczonego w rozumieniu prawa pocztowego (tj. Poczta Polska). Analizowanie rozwiązanie prawne ma, zdaniem sądu administracyjnego, gwarantować pewność i przewidywalność prawa, ponieważ potwierdzenie nadania przesyłki lub przekazu pocztowego ma w istocie moc dokumentu urzędowego. Jednocześnie sąd wskazuje, że strona postępowania chroniona jest instytucją przywrócenia terminu, która przysługuje jej w sytuacji niedokonania czynności w terminie, w postępowaniu bez swojej winy.  

Z powyższych względów NSA uznał, że oddanie pisma procesowego przed upływem przewidzianego prawem terminu, w polskiej placówce pocztowej innego operatora niż Poczta Polska, nie skutkuje zachowaniem terminu w sytuacji, gdy pismo dostarczono sądowi po jego upływie.

Prezentowany powyżej pogląd spotkał się ze zdaniem odrębnym jednego z sędziów składu orzekającego, w świetle którego argumentacja zaprezentowana w uchwale, przy obecnym kształcie procedury doręczeń nie realizuje prawa do sądu. Jednocześnie, w ocenie sędziego, niezasadne jest twierdzenie, jakoby formalizm przewidziany w treści art. 83 § 3 p.p.s.a. służył zapewnieniu sprawnego i rzetelnego postępowania. Dokonując wykładni łącznej art. 83 § 3 i art. 6 p.p.s.a. w zw. z art. 45 ust. 1 Konstytucji należy uznać, że dla zapewnienia konstytucyjności instytucji doręczania pism przez strony do sądu za pośrednictwem operatora pocztowego, konieczne byłoby informowanie strony o wynikającym z art. 83 § 1 p.p.s.a. obowiązku korzystania z usług Poczty Polskiej S.A. W konsekwencji, teza reprezentowana w podjętej uchwale powinna zawierać zastrzeżenie o konieczności udzielania stronie stosownego pouczenia o obowiązku korzystania z operatora pocztowego „wyznaczonego” w rozumieniu art. 83 § 3 p.p.s.a. (obecnie Poczty Polskiej S.A.).

Ze względu na zakres kognicji sądu administracyjnego, o której stanowi art. 3 § 2 p.p.s.a., postanowienia art. 83 § 3 p.p.s.a. oraz jego wykładnia dokonana przez Naczelny Sąd Administracyjny w prezentowanej uchwale są wiążące również dla organów jednostek samorządu terytorialnego.



Autor:
Joanna Kostrzewska

Partner, radca prawny w Kancelarii Prawnej Dr Krystian Ziemski & Partners w Poznaniu, specjalizuje się w prawie administracyjnym ze szczególnym uwzględnieniem prawa samorządowego



Monika Knothe
asystent, interesuje się prawem administracyjnym

TAGI: NIK, Uchwała NSA,



Tekst pochodzi z portalu Prawo Dla Samorządu