Prawo Dla Samorządu

Zapadające na podstawie nowej ustawy – Prawo o zgromadzeniach pierwsze orzeczenia sądów powszechnych wskazują, że organy wykonawcze gmin w dalszym ciągu mają problemy z wydawaniem prawidłowych decyzji o zakazie zgromadzenia.

Pomimo ponad półrocznego okresu obowiązywania nowej ustawy – Prawo o zgromadzeniach, do sądów powszechnych (które to zastąpiły z dniem 14 października 2015 r. sądy administracyjne w rozpatrywaniu spraw z odwołań od decyzji o zakazie zgromadzenia) trafia niewiele spraw dotyczących zakazów odbywania zgromadzeń (więcej na temat samej ustawy w artykule pt. „Nowe Prawo o zgromadzeniach”).

Jedną z nich jest sprawa zakończona wydanym przez Sąd Okręgowy w Warszawie postanowieniem z dnia 21 stycznia 2016 r. (sygn. I Ns 3/16). Postanowieniem tym Sąd uwzględnił odwołanie organizatora zgromadzenia i uchylił decyzję burmistrza miasta w przedmiocie zakazania zgromadzenia.

Powyższe orzeczenie zapadło w następującym stanie faktycznym i prawnym.

Do burmistrza miasta wpłynęło zawiadomienie o zamiarze zorganizowania zgromadzenia w celu „sprzeciwu wobec zgody na umieszczenie w Polsce (między innymi w Ośrodku dla Cudzoziemców w P.-D.) imigrantów z narzuconej kwoty przez UE. Obawa o obniżenie stanu bezpieczeństwa w mieście P. oraz okolicach wynikających z jak powyżej”.

Po rozpatrzeniu ww. zawiadomienia burmistrz miasta w drodze decyzji zakazał organizatorowi zorganizowania zgłoszonego zgromadzenia. W uzasadnieniu decyzji wskazano m.in., że – powołując się na informację jednego z mediów społecznościowych – faktyczna liczba zaproszonych osób do udziału w demonstracji to 1.100 osób (a nie jak wskazano w zawiadomieniu – 70 osób), co może wywołać uzasadnioną obawę wystąpienia zagrożeń dla życia lub zdrowia ludzi albo mienia w znacznych rozmiarach. Jednocześnie wskazano, że demonstracja wymierzona jest przeciwko mieszkańcom, którzy czują uzasadnioną obawę co do naruszenia porządku publicznego w swoim mieście. Dlatego też, w trosce o poczucie bezpieczeństwa wszystkich mieszkańców, uzasadnione obawy co do narastającego radykalizmu postaw wszystkich osób deklarujących swoje stanowiska światopoglądowe, na podstawie art. 14 pkt 2 ustawy – Prawo o zgromadzeniach burmistrz miasta zakazał zorganizowania ww. zgromadzenia.

Odwołanie od powyższej decyzji złożył do Sądu Okręgowego w Warszawie organizator zgromadzenia.

Postanowieniem z dnia 21 stycznia 2016 r. (sygn. I Ns 3/16) Sąd Okręgowy w Warszawie uwzględnił złożone odwołanie i uchylił decyzję burmistrza miasta zakazującą zorganizowania zgłoszonego zgromadzenia.

W uzasadnieniu Sąd wskazał, że w demokratycznym państwie prawa wolność należy do podstawowych wartości, co zostało wyrażone wprost w art. 57 Konstytucji RP, a ingerencja władz publicznych ograniczająca wolność zgromadzeń jest dopuszczalna wyłącznie w sytuacjach przewidzianych ustawą. Ustawodawca w art. 14 ustawy – Prawo o zgromadzeniach przewidział podstawę do wydania przez organ gminy zakazu zgromadzenia publicznego w następujących przypadkach:

1)jeżeli jego cel narusza wolność pokojowego zgromadzania się, jego odbycie narusza art. 4 ustawy – Prawo o zgromadzeniach lub zasady organizowania zgromadzeń albo cel zgromadzenia lub jego odbycie naruszają przepisy karne;

2)jeżeli jego odbycie może zagrażać życiu lub zdrowiu ludzi albo mieniu w znacznych rozmiarach, w tym gdy zagrożenia tego nie udało się usunąć w przypadkach, o których mowa w art. 12 lub art. 13 ustawy – Prawo o zgromadzeniach.

Z uwagi na to, że decyzja burmistrza miasta zakazująca organizowania zgłoszonego zgromadzenia została wydana na podstawie art. 14 pkt 2 ustawy – Prawo o zgromadzeniach, Sąd Okręgowy w Warszawie wskazał, że obowiązkiem organów administracji publicznej jest nie tylko formułowanie przypuszczeń co do ewentualnych zagrożeń wynikających z planowanego zgromadzenia, ale wskazanie i wnikliwa identyfikacja negatywnych aspektów zgromadzenia na tle konkretnych okoliczności sprawy. Wymaga to wykazania, iż w okolicznościach konkretnej sprawy zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego albo mienia w znacznych rozmiarach ma charakter realny. Sąd słusznie zauważył, że podobne stanowisko było zajmowane przez sądy administracyjne na gruncie poprzednio obowiązującej ustawy (por. np. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 10 stycznia 2014 r., sygn. I OSK 2538/13).

Zdaniem Sądu, w rozpatrywanej sprawie organizator dopełnił wszystkich wymaganych przepisami ustawy – Prawo o zgromadzeniach obowiązków, a dokonana przez burmistrza miasta ocena co do zagrożenia dla życia lub zdrowia wynikającego z planowanego zgromadzenia, nie znajdowała potwierdzenia w okolicznościach rozpatrywanej sprawy. W szczególności, zdaniem SO w Warszawie, nie sposób było zgodzić się ze stanowiskiem organu, zgodnie z którym o spełnieniu przesłanki zagrożenia dla życia i zdrowia, warunkującej zakaz zgromadzenia, decyduje samo subiektywne i hipotetyczne oraz niepoparte jakimkolwiek materiałem dowodowym zapatrywanie burmistrza miasta, jakoby zgromadzenie było wymierzone przeciwko mieszkańcom, którzy czują uzasadnioną obawę co do naruszenia porządku publicznego, a także jakoby istniały uzasadnione obawy co do narastającego radykalizmu postaw wszystkich osób deklarujących swoje stanowiska światopoglądowe.

Sąd stanowczo podkreślił, że to obowiązkiem organów administracji publicznej jest zapewnienie bezpieczeństwa osobom uczestniczącym w zgromadzeniu. Jednocześnie nie jest przy tym istotne, jak kontrowersyjne w odbiorze społecznym mają być poglądy manifestowane przez uczestników zgromadzenia, pod warunkiem, że nie są one sprzeczne z obowiązującym prawem.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy w Warszawie wskazał, że zaskarżona decyzja burmistrza miasta wydana została z naruszeniem art. 14 pkt 2 ustawy – Prawo o zgromadzeniach, dlatego też złożone odwołanie zostało uwzględnione.

Powyższe postanowienie Sądu Okręgowego w Warszawie wskazuje, że pomimo uchwalenia nowej ustawy – Prawo o zgromadzeniach, która miała na celu, jak to wskazywali projektodawcy ustawy, „kompleksowe i spójne uregulowanie zasad i trybu organizowania oraz odbywania zgromadzeń, ze szczególnym uwzględnieniem standardów konstytucyjnych, a także międzynarodowych, w tym praw gwarantowanych przez Konwencję o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności”, organy gminy w dalszym ciągu mają problemy z prawidłowym rozpatrywaniem zgłoszonych zawiadomień o organizowaniu zgromadzenia i wydawaniem decyzji zakazujących w tym przedmiocie.

Decyzje o zakazie zgromadzenia w dalszym ciągu problematyczne