Prawo Dla Samorządu

Obecnie obowiązujące przepisy prawa nie zakazują łączenia mandatu radnego rady gminy z członkostwem w radzie jednostki pomocniczej tej gminy.

Stosownie do art. 5 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym, gmina może tworzyć jednostki pomocnicze: sołectwa oraz dzielnice, osiedla i inne. Jednostką pomocniczą może być również położone na terenie gminy miasto.

W praktyce funkcjonowania jednostek samorządu terytorialnego szczebla gminnego często pojawiają się wątpliwości dotyczące dopuszczalności jednoczesnego członkostwa w organach uchwałodawczych gminy i jednostki pomocniczej tej gminy. Ich źródłem jest m.in. obawa wystąpienia konfliktu interesu w przypadku łączenia mandatu w obu tych organach. Radny rady gminy powinien działać bowiem mając na uwadze dobro całej gminy, a w przypadku członkostwa w radzie jednostki pomocniczej mógłby większy nacisk kłaść na dbanie o dobro tej konkretnej jednostki.

Rozstrzygając ww. wątpliwości należy odwołać się do istoty zakazu niepołączalności określonych funkcji i stanowisk. Jak stanowi art. 31 ust. 3 Konstytucji RP, ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw (a więc m.in. prawa dostępu do służby publicznej, o którym mowa w art. 60 Konstytucji RP, tj. prawa do zajmowania stanowisk i pełnienia funkcji związanych z realizacją zadań władzy publicznej) mogą być ustanawiane tylko w ustawie i tylko wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego, bądź dla ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej, albo wolności i praw innych osób. Ograniczenia te nie mogą naruszać istoty wolności i praw.

W odniesieniu do radnych, ograniczenia pełnienia przez nich innych funkcji, mandatów, czy członkostwa zostały określone przez ustawodawcę w art. 25b ustawy o samorządzie gminnym. Zgodnie z tym przepisem, mandatu radnego gminy nie można łączyć z: 1) mandatem posła lub senatora; 2) wykonywaniem funkcji wojewody lub wicewojewody; 3) członkostwem w organie innej jednostki samorządu terytorialnego. Dodatkowo nie można być jednocześnie radnym i wójtem lub jego zastępcą, o czym stanowi art. 27 pkt 2 ustawy o samorządzie gminnym. Konsekwencją naruszenia powyższych zakazów jest wygaśnięcie mandatu radnego na podstawie art. 383 § 1 pkt 5 Kodeksu wyborczego (zobacz również artykuły: „Zakazy dotyczące radnego”, „Wygaśnięcie mandatu radnego” oraz „Procedura wygaszania mandatu radnego”).

Powyższe zakazy wpisują się w występującą w polskim porządku prawnym zasadę niepołączalności (zakazu łączenia) określonych funkcji publicznych lub stanowisk, nazywaną również zasadą incompatibilitas. Jednocześnie, jak wskazuje się w orzecznictwie sądów administracyjnych, przepisy prawne wprowadzające te zakazy nie mogą być interpretowane rozszerzająco (zob. np.: wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 15 grudnia 2008 r., sygn. II OSK 1227/08).

Mając powyższe na uwadze stwierdzić należy, że w związku z brakiem przepisów prawa o charakterze ustawowym zakazujących łączenia mandatu radnego rady gminy z członkostwem w radzie jednostki pomocniczej, dopuszczalne jest jednoczesne członkostwo w organach uchwałodawczych gminy i jednostki pomocniczej tej gminy.

Podobny pogląd formułowany jest w piśmiennictwie w zakresie dopuszczalności łączenia mandatu radnego rady gminy z funkcją sołtysa (zob.: M. Miemiec, Czy radny rady gminy może być sołtysem?, „Nowe Zeszyty Samorządowe” 2003, nr 2, poz. 15) – zobacz również artykuły: „Udział przewodniczącego organu wykonawczego jednostki pomocniczej w pracach rady gminy”, „Czym jest rada sołecka?” oraz „Radny będący sołtysem a głosowanie w sprawie diet dla sołtysów”.

Wniosek o dopuszczalności łączenia mandatu radnego gminy z członkostwem w radzie jednostki pomocniczej potwierdza analiza orzecznictwa sądowoadministracyjnego, w którym wskazuje się na niedopuszczalność wprowadzania dodatkowych zakazów łączenia mandatu radnego rady gminy z członkostwem w radzie jednostki pomocniczej w statucie gminy. Jak wskazał w jednym ze swoich wyroków Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu, niedopuszczalne jest uzupełnianie regulacji ustawowej w kwestiach dotykających bezpośrednio praw i wolności obywatelskich (w zakresie niepołączalności mandatu radnego z mandatem członka rady jednostki pomocniczej) w drodze unormowań aktu podustawowego, jakim jest statut gminy (zob.: wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 6 kwietnia 2011 r., sygn. IV SA/Po 181/11).

Nie ulega wątpliwości, że sprawowanie mandatu radnego stanowi formę pełnienia służby publicznej. Zdecydowanie się na nią wymaga zrezygnowania z pełnienia określonych funkcji, czy zajmowania pewnych stanowisk, pod rygorem niekiedy bardzo dotkliwych sankcji, które mogą doprowadzić nawet do utraty sprawowanego mandatu. Rozstrzygnięcie, czy podjęcie przez radnego rady gminy danej aktywności nieobjętej wprost zakazem niepołączalności jest dopuszczalne, musi zostać również poprzedzone rozważeniem, czy działanie takie nie podważy zaufania wyborców do wykonywania mandatu, a więc czy radny nie naruszy przez to art. 24e ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym.

Szukasz pomocy prawnej w opisanym przez nas zakresie?

Sprawdź naszą PROPOZYCJĘ.

Łączenie mandatu radnego rady gminy z członkostwem w radzie jednostki pomocniczej