Prawo Dla Samorządu

Wybór właściwej formy współdziałania samorządów nie zawsze jest zadaniem prostym. NSA w niedawno opublikowanym wyroku wyjaśnił, kiedy realizacja zadania może przybrać postać pomocy rzeczowej, kiedy zaś wymagane jest zawarcie porozumienia samorządowego.

Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 10 lipca 2015 r., sygn. akt II GSK 1520/14, uznał, że realizacja zadania inwestycyjnego w postaci opracowania projektu i budowy chodnika przy drodze powiatowej przez gminę nie wymaga zawarcia porozumienia pomiędzy tymi jednostkami, stanowiąc formę pomocy rzeczowej.

Powyższy wyrok zapadł w następującym stanie faktycznym i prawnym sprawy.

Rada Gminy podjęła uchwałę, na mocy której udzieliła pomocy rzeczowej Powiatowi na realizację zadania publicznego p.n.: „Budowa chodnika przy drodze powiatowej w […]” w formie opracowania projektu i budowy chodnika przy drodze powiatowej w P. do kwoty 135.000 zł.

Wojewoda stwierdził nieważność przedmiotowej uchwały uznając, że działanie, do którego ona legitymuje nie stanowi formy udzielenia przez gminę pomocy powiatowi, lecz przejęcie przez gminę realizacji zadania powiatowego. Organ nadzoru wskazał, że zgodnie z przepisami z budżetu jednostki samorządu terytorialnego może być udzielona innym jednostkom samorządu terytorialnego pomoc finansowa w formie dotacji celowej lub pomoc rzeczowa. W ocenie Wojewody, pomoc rzeczowa oznacza w praktyce zakup określonych środków rzeczowych za środki pieniężne ujęte w budżecie jednostki samorządowej i przekazanie ich do innej jednostki samorządowej. Wojewoda uznał, że działanie objęte podjętą przez Radę Gminy uchwałą nie mieści się w tych granicach. Wojewoda uznał, że decyzja o opracowaniu projektu i budowy chodnika przy drodze powiatowej w P. stanowi realizację zadania powiatu, a w konsekwencji, podjęcie tych prac wymaga zawarcia porozumienia pomiędzy gminą a powiatem o przekazaniu realizacji zadania publicznego.

Rozpoznając skargę na ww. rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie (sygn. akt II SA/Rz 256/14) podzielił argumentację Gminy i uchylił zaskarżone rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody.

Sąd pierwszej instancji, powołującego się na wydany w podobnej sprawie wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 24 listopada 2011 r., sygn. akt II GSK 1253/10, wskazał, że przepis art. 10 ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym nie stoi na przeszkodzie, aby gmina, jako podmiot publicznoprawny, odpowiedzialna za zaspokojenie zbiorowych potrzeb mieszkańców, partycypowała w kosztach budowy i remontu chodników, czy też dróg będących w zarządzie powiatu, a leżących w granicach danej gminy, na zasadzie pomocy rzeczowej. Instytucja pomocy udzielanej między jednostki samorządu terytorialnego oznacza bowiem nic innego jak formę współdziałania między jednostkami samorządowymi, bez konieczności tworzenia formalnych związków, stowarzyszeń lub zawierania porozumień, a to w celu przeciwdziałania tworzeniu niepotrzebnych formalności.

Wojewoda wniósł skargę kasacyjną od powyższego wyroku, wnosząc o jego uchylenie w całości i oddalenie skargi bądź przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania WSA w Rzeszowie. Organ nadzoru podtrzymał w skardze kasacyjnej swoje stanowisko z rozstrzygnięcia nadzorczego, że proces wybudowania przez gminę chodnika przy drodze powiatowej nie mieści się w pojęciu pomocy rzeczowej, jaką jednostka samorządowa może udzielić drugiej jednostce samorządowej. Wojewoda podkreślił, że nieuprawnionym jest przyjęta przez Sąd I instancji interpretacja, że wykonanie przez gminę zadań z zakresu zadań własnych powiatu w postaci nakładów i robót inwestycyjnych na drodze powiatowej wraz z uzyskaniem pozwolenia na budowę, przeprowadzeniem procedury przetargowej i nadzorem nad wykonaniem tych robót możliwe jest w ramach udzielanej przez gminę powiatowi pomocy rzeczowej. Organ nadzoru wskazał, że w jego ocenie wykonywanie tego zadania przez gminę wymaga bezwzględnie dla swej skuteczności zawarcia porozumienia, stąd podjęta przez Radę Gminy uchwała musiała zostać wyeliminowana z obrotu prawnego. Zdaniem Wojewody nie można twierdzić, że zadania powiatu z zakresu zarządu drogami mogą być skutecznie przekazane gminie w drodze udzielenia pomocy rzeczowej, tj. czynności cywilnoprawnej, gdyż prowadzi to do obejścia przepisów prawa.

Naczelny Sąd Administracyjny nie podzielił argumentacji Wojewody i oddalił skargę kasacyjną.

Sąd kasacyjny wskazał, że wobec braku ustawowej definicji terminu „pomoc rzeczowa”, która stanowi przejaw współdziałania jednostek samorządu terytorialnego, ustalenie, czy prace objęte uchwałą Rady Gminy stanowią pomoc rzeczową, czy inną formę współdziałania, wymaga odwołania się do istoty innych form współdziałania samorządów, w szczególności porozumienia samorządowego. NSA wskazał dalej, że gminy mogą zawierać porozumienia w sprawie powierzenia zadań publicznych. Gmina wykonująca zadania publiczne objęte porozumieniem przejmuje prawa i obowiązki przekazującego zadanie, a przekazujący zadanie ma obowiązek udziału w kosztach realizacji powierzonego zadania.

Mając na uwadze powyżej przytoczone zasady współpracy jednostek samorządu terytorialnego w oparciu o porozumienia samorządowe, Sąd kasacyjny wskazał, że objęta rozstrzygnięciem nadzorczym uchwała Rady Gminy nie miała na celu generalnego przejęcia od Powiatu zadań publicznych związanych z drogą powiatową należącą do tego powiatu, a stanowi jedynie jednostkową pomoc na realizację określonego zadania inwestycyjnego o charakterze publicznym związanego z opracowaniem projektu i budowy chodnika na drodze w P., z korzyścią dla mieszkańców tej gminy. Objęte treścią wspomnianej uchwały współdziałanie między Gminą a Powiatem, ukierunkowane na opracowanie projektu i budowy chodnika przy drodze powiatowej w P. i finansowane ze środków budżetowych Gminy, jako nie będące przejawem działania ani związku międzygminnego, ani też porozumienia międzygminnego, spełnia kryteria pomocy rzeczowej w rozumieniu przepisów art. 10 ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym.

___________________________________________________________________________
Szukasz pomocy prawnej w opisanym przez nas zakresie?
Sprawdź naszą PROPOZYCJĘ.

Udzielenie samorządowi pomocy w realizacji zadań a realizacja zadań w zastępstwie samorządu