Prawo Dla Samorządu

Zmiana stałego miejsca zameldowania nie zawsze oznacza zmianę stałego miejsca zamieszkiwania, które to ma bezpośredni wpływ na czynne i bierne prawo wyborcze.

Wyrokiem z dnia 21 kwietnia 2015 roku (sygn. II SA/Bd 208/15) Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy stwierdził nieważność uchwały Rady Gminy w przedmiocie wygaśnięcia mandatu radnego z powodu utraty prawa wybieralności.

Powyższy wyrok zapadł w następującym stanie faktycznym i prawnym.

Zaskarżoną uchwałą Rada Gminy stwierdziła wygaśnięcie mandatu radnej z uwagi na brak wpisu do rejestru wyborców gminy, w której sprawuje mandat.

W uzasadnieniu organ wskazał, że w omawianej sprawie zastosowanie znajduje art. 10 § 1 pkt 3 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. Kodeks wyborczy (sygn. Dz. U. z 2011 r., nr 21, poz. 112 ze zm.), zwana [dalej: Kodeks wyborczy]. Zgodnie z jego treścią, jednym z koniecznych przymiotów, którym musi charakteryzować się radny jest stałe zamieszkiwanie na obszarze gminy, w której został wybrany. Zgodnie z artykułem 18 § 1 i 18 § 5 Kodeksu wyborczego, potwierdzeniem stałego zamieszkania, a także prawa wybierania oraz prawa wybieralności jest wpis do rejestru wyborców.

W ocenie organu, skoro radna utraciła czynne prawo wyborcze na terenie gminy, w której została wybrana, to utraciła także bierne prawo wyborcze, co wynika wprost z art. 11 § 1 pkt 5 Kodeksu wyborczego. Utrata prawa wybieralności wypełnia z kolei przesłankę wygaśnięcia mandatu radnego z mocy art. 383 § 1 pkt 2 Kodeksu wyborczego.

Powyższa uchwała została zaskarżona do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego przez pozbawioną mandatu radną.

W uzasadnieniu skargi skarżąca wskazała, że mimo zameldowania na pobyt stały w innej miejscowości, jej miejscem zamieszkania jest wciąż gmina, w której wykonywała swój mandat, ponieważ znajduje się tam jej centrum życiowe i to właśnie tam codziennie przebywa.

Podkreśliła także, że uprawnienia do głosowania w wyborach samorządowych nie należy wiązać z dokonaniem czynności materialno-technicznej, jaką jest zameldowanie, ponieważ ma ona charakter wyłącznie ewidencyjno-porządkowy. Wskazała ponadto, że nie można utożsamiać miejsca zamieszkania z miejscem zameldowania na pobyt stały, gdyż z czynnością zameldowania nie wiąże się nabycie jakichkolwiek praw, czy obowiązków.

W wyroku z dnia 21 kwietnia 2015 roku, (sygn. II SA/Bd 208/15) Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy stwierdził, iż organ błędnie uznał, że zmiana miejsca zameldowania wywołała skutek w postaci utraty prawa wybieralności, stanowiącą przesłankę wygaśnięcia mandatu radnego zgodnie z art. 383 § 1 pkt 2 Kodeksu wyborczego.

W uzasadnieniu wyroku Sąd wskazał, że unormowania ustawowe nie uzależniają czynnego i biernego prawa wyborczego od stałego zameldowania na terenie danej jednostki samorządu terytorialnego, lecz od stałego zamieszkiwania, przez które rozumie się zamieszkiwanie w określonej miejscowości, pod oznaczonym adresem, z zamiarem stałego pobytu.

WSA podkreślił przy tym, że zmiana miejsca stałego zameldowania nie zawsze jest jednocześnie zmianą miejsca stałego zamieszkiwania. Decydujące dla oceny tego, czy dana osoba rzeczywiście stale zamieszkuje w określonym miejscu są nie tylko oświadczenia osoby zainteresowanej, ale również okoliczności zewnętrzne wiążące się ze skupieniem w nim życiowej aktywności, związanej nie tylko z pracą, ale również z rodziną, takie jak np. podany adres dla korespondencji, zgłoszenie w ewidencji podatników, czy zarejestrowanie w danej miejscowości działalności gospodarczej.

W ocenie Sądu, stałe zamieszkanie w określonej miejscowości nie musi wiązać się także z koniecznością legitymowania się wpisem do stałego rejestru wyborców. Powiązanie takie nie wynika z żadnych przepisów Kodeksu wyborczego. WSA przytoczył przy tym fragment wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 20 lutego 2006 r. (sygn. K 9/05), z którego wynika, że „okoliczność wpisania do rejestru wyborców w gminie stanowi czynność formalną, nie jest natomiast warunkiem przynależności do wspólnoty samorządowej, a tym samym nie powinna być uważana za przesłankę związanych z tą przynależnością praw wyborczych”.

WSA w rezultacie stwierdził, że Rada Gminy bezpodstawnie powiązała utratę prawa wybieralności przez skarżącą ze zmianą miejsca zameldowania na pobyt stały oraz wpisania jej z urzędu do rejestru wyborców innej gminy. Jednocześnie wskazał, że organ nie wykazał w wystarczający sposób, że zmiana miejsca zameldowania na pobyt stały pociągnęła za sobą także zmianę stałego miejsca zamieszkiwania przez skarżącą, a tylko ta okoliczność w mogłaby skutkować utratą prawa wybieralności na podstawie art. 383 § 3 Kodeksu.

Wobec powyższych okoliczności WSA w Bydgoszczy uznał, że skarga zasługuje na uwzględnienie i w konsekwencji stwierdził nieważność uchwały Rady Gminy w przedmiocie wygaśnięcia mandatu radnego z powodu utraty prawa wybieralności.

Wyrok jest prawomocny.

Opisywany wyrok wpisuje się w prezentowane przez orzecznictwo i doktrynę poglądy, w których wskazuje się m.in., że fakt zameldowania nie oznacza automatycznie przynależności do wspólnoty samorządowej. Powszechnie akceptowana jest wykładnia prawa, która nie utożsamia zameldowania z członkostwem we wspólnocie samorządowej. Przyjmuje się bowiem, że brak zameldowania nie pozbawia osoby stale zamieszkującej w danej gminie statusu członka tej wspólnoty samorządowej. (por. Ustawa o samorządzie gminnym. Komentarz, pod red. R. Hausera, Z. Niewiadomskiego, Wydawnictwo C.H. Beck, s. 4-5 oraz wyrok NSA z 11.12.2013 r. sygn. akt II OSK 2481/13). W doktrynie rozróżnia się przy tym wyraźnie techniczną czynność sporządzenia spisu, od materialnego, obywatelskiego prawa wybierania. Ewentualną sprzeczność pomiędzy formalną stroną spisu wyborców a materialnym prawem uznania za stałego mieszkańca można bowiem usunąć w drodze reklamacji (zob. Z. Bukowski, T. Jędrzejewski, P. Rączka, Ustrój samorządu terytorialnego, Toruń 2005, s. 125).

___________________________________________________________________
Szukasz pomocy prawnej w opisanym przez nas zakresie?
Sprawdź naszą PROPOZYCJĘ.

Miejsce zameldowania nie stanowi o prawie do wykonywania mandatu radnego w danej gmini