Prawo Dla Samorządu

Sąd Najwyższy rozstrzygnął trwający w związku z utratą płynności finansowej przez liczne biura podróży spór dotyczący ciężaru ponoszenia kosztów związanych z zapewnieniem ich klientom powrotu z zagranicy do kraju.

Zgodnie z ostatnim wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 15 października 2015 r. (sygn. II CSK 836/14) w przypadku niewystarczającej sumy gwarancyjnej z umowy gwarancji bankowej lub ubezpieczeniowej Skarb Państwa nie jest zobowiązany do zwrotu marszałkowi poniesionych przez niego z budżetu województwa kosztów powrotu do kraju klientów niewypłacalnego organizatora turystyki.

Działania marszałka

W lipcu 2012 r. jedno z biur podróży zawiadomiło Marszałka Województwa Wielkopolskiego o swojej niewypłacalności i związanej z tym niemożności zapewnienia przebywającym w Egipcie i Turcji klientom powrotu do kraju.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych (dalej jako: u.u.t.) na organizatorach turystyki na wypadek niewypłacalności, ciąży obowiązek zapewnienia klientom pokrycia kosztów ich powrotu z imprezy turystycznej, w szczególności poprzez zawarcie odpowiedniej umowy gwarancji bankowej lub ubezpieczeniowej (tzw. gwarancja turystyczna). Marszałek województwa jest natomiast beneficjentem takiej gwarancji, w związku z tym jest uprawniony do wydania gwarantowi dyspozycji wypłaty środków z tytułu gwarancji na pokrycie kosztów powrotu turystów do kraju.

Marszałek Województwa Wielkopolskiego wystąpił więc do właściwego Towarzystwa Ubezpieczeń o wypłatę sumy gwarancyjnej. W niniejszej sprawie wynosiła ona 209.808 zł, a więc mniej niż całkowity koszt powrotu turystów, który ustalono na kwotę 470.294,68 zł. Z uwagi na konieczność szybkiego podjęcia działań związanych z powrotem turystów do kraju, różnica została pokryta z budżetu województwa. Marszałek następnie wystąpił jednak do Skarbu Państwa o jej zwrot, wskazując przy tym, że wykonywał zadanie zlecone z zakresu administracji rządowej.

Odmowa wypłaty środków przez Skarb Państwa

Skarb Państwa odmówił jednak zwrotu kwoty odpowiadającej poniesionym z budżetu województwa kosztom powrotu turystów. Województwo Wielkopolskie wystąpiło więc na drogę sądową z roszczeniem o zapłatę kwoty blisko 300 tys. zł wraz z odpowiednimi odsetkami za opóźnienie. Jako podstawę roszczenia wskazano art. 49 ust. 1 i 5 ustawy z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (dalej jako: u.d.j.s.t.).

Sąd I instancji oddalił powództwo, a rozpoznający apelację powoda sąd II instancji w swoim wyroku podzielił jego stanowisko. Województwo Wielkopolskie wniosło więc do Sądu Najwyższego skargę kasacyjną, zarzucając temu wyrokowi naruszenie art. 5 ust. 4 i 5 u.u.t. oraz art. 49 ust. 6 u.d.j.s.t.

Ciężar ponoszenia kosztów powrotu turystów

Sąd Najwyższy oddalił skargę kasacyjną, stwierdzając tym samym jednoznacznie, że w przypadku niewystarczającej sumy gwarancyjnej z umowy gwarancji bankowej lub ubezpieczeniowej Skarb Państwa nie jest zobowiązany do zwrotu marszałkowi województwa na podstawie art. 49 ust. 6 u.d.j.s.t. poniesionych z budżetu samorządu kosztów powrotu klientów niewypłacalnego biura podróży z zagranicy do kraju.

W uzasadnieniu do wyroku wskazał ponadto, że w okresie dokonywania przez marszałka województwa czynności ustawa przewidywała jedynie obowiązek do podejmowania czynności organizacyjnych mających na celu sprowadzenie klientów niewypłacalnych biur podróży do kraju. Obowiązek ten zdaniem Sądu pozostaje aktualny wyłącznie w przypadku istnienia systemu zabezpieczenia powrotu turystów, w tym w postaci gwarancji bankowej lub ubezpieczeniowej, w wyniku zawarcia których marszałek uzyskuje status beneficjenta gwarancji. Tym samym marszałek województwa może uruchomić mechanizm gwarancji turystycznej w celu uzyskania pokrycia kosztów powrotu turystów do kraju, jednak w przypadku niewystarczającej sumy gwarancyjnej nie ma podstaw do uruchomienia środków budżetowych samorządów wojewódzkich na ich pokrycie.

Podjęte przez Marszałka Województwa Wielkopolskiego działania polegające na pokryciu kosztów powrotu turystów z zagranicy do kraju w zakresie przewyższającym sumę gwarancyjną nie stanowiły wyłącznie czynności organizacyjnych, a tym samym wykraczały poza zakres powierzonych mu ustawowo zadań. Skarb Państwa nie jest natomiast zobowiązany do finansowania poniesionych w związku z tym kosztów. Nie jest to niestety dobra wiadomość dla samorządów województw.

_________________________________________________________________________

Szukasz pomocy prawnej w opisanym przez nas zakresie?

Sprawdź naszą PROPOZYCJĘ.

Skarb Państwa nie zwróci kosztów powrotu turystów do kraju