Prognoza skutków finansowych uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego

Uchwalenie planu miejscowego wiąże się dla gminy z niebagatelnymi skutkami finansowymi. Rada Gminy powinna dysponować wiarygodną i rzetelną informacją na temat tych skutków.

Ustalenia planu w sposób pośredni czy bezpośredni przekładają się na dochody gminy (np. z tytułu renty planistycznej), ale mogą stać się również źródłem istotnych dla budżetu wydatków związanych z koniecznością zaspokojenia roszczeń właścicieli oraz użytkowników wieczystych nieruchomości objętych planem (roszczenia odszkodowawcze, o których mowa w art. 36 ust. 1 pkt 1 i art. 36 ust. 3 upzp[1] czy roszczenie o wykup, o którym mowa w art. 36 ust. 1 pkt 2 upzp).  Skala roszczeń odszkodowawczych, z jakimi w ostatnim czasie przychodzi się mierzyć jednostkom samorządu terytorialnego pokazuje jak istotne- z punktu widzenia interesu gminy, a nie tylko dopełnienia wymogów formalnych procedury planistycznej- jest opracowanie rzetelnej i wiarygodnej prognozy na temat skutków finansowych uchwalenia planu miejscowego

Treść prognozy

Przepisy ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym,  wymogi związane z opracowaniem prognozy regulują w sposób dość lakoniczny. Stosownie do art. 17 pkt 5 upzp, wójt sporządza prognozę skutków finansowych uchwalenia planu miejscowego, z uwzględnieniem art. 36.

Na temat wymaganej zawartości prognozy szerzej wypowiada się § 11 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 26. 08. 2003 r. w sprawie wymaganego zakresu projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego (Dz.U. Nr 164, poz. 1587), który wskazuje, że prognoza powinna zawierać w szczególności:

• prognozę wpływu ustaleń miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego na dochody własne i wydatki gminy, w tym na wpływy z podatku od nieruchomości i inne dochody związane z obrotem nieruchomościami gminy oraz na opłaty i odszkodowania, o których mowa w art. 36 ustawy;
• prognozę wpływu ustaleń miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego na wydatki związane z realizacją inwestycji z zakresu infrastruktury technicznej, które należą do zadań własnych gminy;
• wnioski i zalecenia dotyczące przyjęcia proponowanych rozwiązań projektu planu miejscowego, wynikające z uwzględnienia ich skutków finansowych.

Skutki wadliwej prognozy dla ważności planu miejscowego

Uwagi na temat skutków prawnych uchwalenia planu miejscowego na podstawie nierzetelnej czy wadliwej prognozy poprzedzić należy uwagą, że zgodnie z treścią obowiązujących przepisów, prognoza skutków finansowych wprawdzie musi być w toku procedury planistycznej opracowana (bo tego wymaga art. 17 pkt 5 upzp) i przedłożona Radzie Gminy wraz z projektem planu, jednakże nie stanowi ona załącznika do miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Tym samym nie jest ona elementem planu- przypisuje jej się walor wyłącznie analizy ekonomicznej.

W efekcie, w orzecznictwie sądów administracyjnych zarysował się pogląd, że „Rada gminy powinna mieć świadomość uchwalając plan miejscowy o jego finansowych skutkach i powinna być to rzetelna informacja ekonomiczna. Jednakże stawiając zarzut istotnego naruszenia trybu sporządzania planu poprzez błędna zawartość prognozy skutków finansowych trzeba by wykazać, iż taka prognoza doprowadziła do uchwalenia planu a gdyby była rzetelna analiza ekonomiczna do uchwalenia planu by nie doszło.”[2] Udowodnienie tej okoliczności w praktyce może okazać się bardzo trudne, jeśli nie niemożliwe.

Uprawnionym do sporządzenia prognozy jest rzeczoznawca majątkowy

W zakresie osób uprawnionych do sporządzenia prognozy, upzp w art. 37 ust. 11 odsyła do przepisów ustawy o gospodarce nieruchomościami, stanowiąc, iż:

„W odniesieniu do zasad określania wartości nieruchomości oraz zasad określania skutków finansowych uchwalania lub zmiany planów miejscowych, a także w odniesieniu do osób uprawnionych do określania tych wartości i skutków finansowych stosuje się przepisy o gospodarce nieruchomościami”.

Stosownie natomiast do art. 174 ust. 3a ugn: rzeczoznawca majątkowy może sporządzać opracowania i ekspertyzy niestanowiące operatu szacunkowego dotyczące skutków finansowych uchwalania lub zmiany planów miejscowych. Powołany przepis należy rozumieć w ten sposób, że wyłącznie rzeczoznawca majątkowy jest uprawniony do sporządzenia prognozy.

Zarówno sądy administracyjne jak i Najwyższa Izba Kontroli negatywnie oceniają praktykę sporządzania prognoz finansowych przez osoby nieposiadające uprawnień rzeczoznawców majątkowych uznając ją za naruszenie trybu sporządzania planu, tj. art. 17 pkt 5 w zw. z art. 37 ust. 11 upzp[3] Jednocześnie jednak podkreśla się, że naruszenie to nie jest naruszeniem istotnym w rozumieniu art. 28 ust. 1 upzp (a zatem takim, które mogłoby skutkować nieważnością planu)., ponieważ prognoza finansowa nie jest załącznikiem do planu i z tej racji nie ma charakteru wiążącego.” (Wyrok WSA w Rzeszowie z dnia 29 października 2009 r., II SA/Rz 888/08).

Abstrahując od sankcji związanych z opracowaniem prognozy przez osobę nieposiadającą uprawnień rzeczoznawcy, stwierdzić należy, że w dobrze pojętym interesie gminy leży aby prognozę sporządziła osoba posiadająca wymagane prawem kwalifikacje.

Agata Legat

radca prawny w Kancelarii Prawnej Dr Krystian Ziemski & Partners w Poznaniu, Partner, specjalizuje się w prawie administracyjnym, ze szczególnym uwzględnieniem prawa budowlanego oraz planowania przestrzennego.

Tekst pochodzi z portalu Prawo Dla Samorządu