Prawo Dla Samorządu

W dniu 23 lutego 2015 r. grupa posłów Platformy Obywatelskiej, których reprezentantem jest poseł Tadeusz Arkit złożyła w Sejmie projekt nowelizacji ustawy Prawo ochrony środowiska oraz niektórych innych ustaw zawierający szereg rozwiązań mających przysłużyć się, jak wskazują projektodawcy, stworzeniu lepszych możliwości zastosowania prawnych narzędzi poprawy jakości powietrza w Polsce.

Pierwszym ze środków mających służyć realizacji przedstawionych założeń, który przewiduje wniesiony projekt jest przyznanie sejmikowi województwa kompetencji do podjęcia uchwały wprowadzającej ograniczenia w zakresie eksploatacji urządzeń i instalacji, w których następuje proces spalania. Ograniczenia będą mogły być wprowadzone zarówno na całym obszarze województwa, jak i na pewnym ograniczonym terenie, który zostanie wskazany w treści uchwały. Rozwiązanie to ma pozwolić na zredukowanie wysokiego poziomu zapylenia powodowanego m.in. spalaniem w domowych piecach grzewczych paliw wysokoemisyjnych, takich jak muły węglowe. Co warte jednak podkreślenia w kontekście dalszych rozważań, a co jak się wydaje umknęło uwadze projektodawców, zgodnie z definicją znajdującą się w przepisie art. 3 pkt 42 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (tekst jedn. Dz. U. z 2013 r. poz. 1232) [dalej: POŚ] urządzeniami w rozumieniu ustawy są także m.in. środki transportu. W proponowanym brzmieniu przepisów uchwała sejmiku województwa będzie mogła zatem wprowadzać także ograniczenia w zakresie eksploatacji samochodów.

Drugim instrumentem prawnym mającym pozytywnie oddziaływać na redukcję poziomu zapylenia, który przewiduje przedstawiony projekt jest nadanie kompetencji radzie gminy do wprowadzenia na części lub całości obszaru gminy strefy ograniczonej lub zakazanej emisji z transportu. Jak wskazują projektodawcy wprowadzenie takich stref, szczególnie w dużych miastach powinno przyczynić się do ograniczenia emisji zanieczyszczeń generowanych przez transport, a tym samym wpłynąć na poprawę stanu jakości powietrza w miastach.

Wydaje się jednak, że ukształtowanie kompetencji sejmiku województwa oraz rady gminy, w taki sposób jak zaprezentowany w projekcie może budzić pewne wątpliwości. W praktyce może się bowiem okazać, że obie uchwały w sposób odmienny regulują te same kwestie np. w zakresie parametrów technicznych, które powinny być spełnianie przez środki transportu, wchodzące jak zostało wyżej wskazane w zakres pojęcia urządzenia w rozumieniu POŚ.

W celu zapewnienia realizacji konstytucyjnej zasady subsydiarności, pożądane wydaje się ukształtowanie kompetencji sejmiku województwa w taki sposób, aby w zakresie przedmiotowym uchwały podejmowanej przez ten organ nie mogły wchodzić ograniczenia dot. eksploatacji środków transportu, jeżeli projektodawcy decydują się przyznać kompetencje w tym zakresie radom gmin.

Trzecia istotna proponowana zmiana dotyczy wprowadzenia nowego rodzaju postępowania kompensacyjnego w przypadku starania się przez przedsiębiorcę o uzyskanie pozwolenia na emisje gazów lub pyłów do powietrza na obszarze, na którym zostały przekroczone standardy jakości powietrza. Obok obecnie obowiązującego modelu postępowania kompensacyjnego polegającego na dobrowolnym wyrażeniu zgody przez podmioty prowadzące instalacje na danym obszarze na zmianę dotyczących ich instalacji pozwoleń przez zmniejszenie dopuszczalnych poziomów emisji pojawi się także drugie rozwiązanie. Projektodawcy proponują bowiem wprowadzenie możliwości, aby podmiot starający się o wydanie pozwolenia zapewnił trwałą redukcję ilości wprowadzanych do powietrza gazów lub pyłów powodujących naruszenia standardów jakości powietrza, pochodzących z instalacji spalania paliw stałych w gospodarstwach domowych usytuowanych na obszarze gminy, na której terenie planuje prowadzić działalność. Zgodnie z proponowanym brzmieniem przepisu art. 225 ust. 2 POŚ działanie takie miałoby się w praktyce sprowadzać do sfinansowania przez podmiot starający się o wydanie pozwolenia likwidacji instalacji spalania paliw stałych w gospodarstwach domowych. Fakt skutecznego ograniczenia emisji w ten sposób miałby potwierdzać wójt (odpowiednio burmistrz, prezydent miasta) stosownym zaświadczeniem.

Należy jednak wskazać, że redakcja przepisów dotyczących nowego modelu postępowania kompensacyjnego budzić może pewne wątpliwości natury techniczno – legislacyjnej. Projekt przewiduje bowiem, że przedstawienie zaświadczenia wydanego przez wójta (odpowiednio burmistrza, prezydenta miasta) dotyczącego faktu skutecznego ograniczenia emisji z gospodarstw domowych będzie potrzebne na dwóch etapach postępowania kompensacyjnego. Po pierwsze zgodnie z proponowanym brzmieniem przepisu art. 228 POŚ będzie niezbędne do wszczęcia postępowania kompensacyjnego. Po drugie natomiast jak stanowi w proponowanym brzemieniu art. 229 POŚ niezbędne będzie ono, aby już wydane pozwolenie na emisje pyłów lub gazów do powietrza stało się wykonalne. O ile w tym drugim przypadku taka regulacja nie budzi wątpliwości i jest jak najbardziej zasadna, o tyle w przypadku wszczęcia postępowania konieczność przedstawienia zaświadczenia budzić może wątpliwości.

Podsumowując, przygotowany przez posłów Platformy Obywatelskiej projekt nowelizacji ustawy Prawo ochrony środowiska oraz niektórych innych ustaw zawiera interesujące rozwiązania mogące niewątpliwie pozytywnie wpłynąć na jakość powietrza zwłaszcza w dużych aglomeracjach miejskich. Wymaga on jednak pewnych poprawek zarówno w warstwie techniczno – legislacyjnej, jak i merytorycznej w celu uniknięcia wątpliwości dotyczących zgodności proponowanych rozwiązań z konstytucyjną zasadą subsydiarności. Losy projektu będziemy śledzić z dużym zainteresowaniem i na bieżąco relacjonować na łamach portalu.

Czy jest szansa na poprawę jakości powietrza w polskich miastach?