29.01.2015


Realizując projekt unijny, nie zapomnij o zasadzie trwałości

KATEGORIA: Praktyka

W poprzednim okresie programowania 2007-2013 wiele jednostek samorządu terytorialnego skorzystało z możliwości otrzymania dofinansowania na realizację różnorodnych przedsięwzięć inwestycyjnych.

Samorządy mogły otrzymać wsparcie zarówno ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR) w ramach krajowych czy regionalnych programów operacyjnych (RPO), jak i niekiedy również dofinansowanie ze środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich 2007-2013 (PROW). Zasady korzystania ze środków z każdego z tych funduszy (zarówno EFRR, jak i EFRROW) zostały określone na szczeblu unijnym i na szczeblu krajowym.

W obu przypadkach (skorzystania przez JST ze środków pochodzących z PROW czy RPO) powstała w ramach danego projektu infrastruktura powinna stanowić własność JST, jako beneficjenta dofinansowania oraz być użytkowana w sposób opisany w projekcie w całym okresie tzw. trwałości projektu.

Problem może pojawiać się wówczas, gdy gmina po zrealizowaniu projektu zachce przenieść na inne podmioty prawo własności lub zmienić sposób użytkowania obiektu (bądź jego części) w porównaniu z pierwotnie zakładanym i opisywanym w projekcie. Najczęściej dzieje się tak, gdy JST poszukuje dodatkowych środków na utrzymanie obiektu czy pokrycie bieżących kosztów jego eksploatacji. Niekiedy też w toku użytkowania danego obiektu i różnorodnych działań podejmowanych w oparciu o infrastrukturę powstałą z wykorzystaniem środków unijnych, JST zaczyna uzyskiwać dodatkowe przychody, nieuwzględniane wcześniej na etapie wnioskowania o dotację. Wówczas może pojawić się ryzyko naruszenia zasady trwałości projektu, dotyczącej m.in. zmian charakteru własności, zaprzestania działalności produkcyjnej, powstania nienależnych (nieuzasadnionych) korzyści oraz zmian charakteru czy warunków realizacji przedsięwzięcia.

Standardowo okres trwałości wymagany przepisami UE wynosi 5 lat,  przy czym w przypadku regionalnych programów operacyjnych (RPO) wynika to z art. 57 rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006[1]. Natomiast w PROW 2007–2013 obowiązek zachowania trwałości wynika z art. 72 rozporządzenia Rady (WE) nr 1698/2005[2]. Niestety okres trwałości projektu (a zarazem wynikające zeń ograniczenia i obowiązki JST jako beneficjenta) wygląda nieco inaczej w zależności od tego, z którego funduszu (EFRR czy EFRROW) pochodziły środki w ramach otrzymanego dofinansowania.  

W przypadku projektów realizowanych w ramach RPO dla perspektywy 2007-2013 okres 5 lat był liczony od daty zakończenia projektu, tj. od rozliczenia płatności końcowej. Natomiast w przypadku projektów zrealizowanych w ramach PROW – okres 5 lat niekiedy liczono już od daty zawarcia umowy o przyznaniu pomocy. Skutkiem tego w odniesieniu do projektów finansowanych z PROW pięcioletnim okresem trwałości obejmowano również okres realizacji zadania. Z uwagi na powyższe gminy w przypadku finansowania z RPO były zobowiązane do zachowania trwałości projektu przez 5 lat po jego zakończeniu, a w przypadku finansowania z PROW - przez okres krótszy o okres realizacji projektu, tj. przez okres od 3 do 3,5 lat.

W przypadku PROW momentem, od którego jest liczony pięcioletni okres zobowiązania do zachowania osiągniętych celów projektu jest zwykle dzień przyznania pomocy, przy czym umowa o dofinansowanie projektu ze środków PROW może zawierać inne postanowienia w tym zakresie, zwłaszcza może zawierać zobowiązanie gminy jako beneficjenta, dotyczące osiągnięcia celu operacji i obowiązku jego zachowania przez okres 7 lat od dnia przyznania gminie pomocy. Ewentualne przeniesienie przez gminę prawa własności (a niekiedy nawet samego tylko posiadania) infrastruktury na inny podmiot czy zmiana sposobu jej eksploatacji powinno mieć miejsce z uwzględnieniem zasady trwałości projektu i okresu trwałości, który może się nieco różnić w zależności od tego, czy gmina zawarła gmina skorzystała np. ze środków PROW czy RPO.

 

[1] rozporządzenie Rady (WE) nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 r. ustanawiające przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności i uchylające rozporządzenie (WE) nr 1260/1999.

[2] rozporządzenie Rady (WE) nr 1698/2005 z dnia 20 września 2005 r. w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW).



Autor:
Katarzyna Dudziak

radca prawny w Kancelarii Prawnej Dr Krystian Ziemski & Partners w Poznaniu, specjalizuje się w obsłudze przedsiębiorców, szczególnie w zakresie procesów inwestycyjnych, doradca z zakresu projektów finansowanych z dotacji UE i pomocy publicznej


TAGI: Fundusze europejskie,



Tekst pochodzi z portalu Prawo Dla Samorządu