27.01.2015


Nowe decyzje w zakresie ochrony powierzchni ziemi

KATEGORIA: Przepisy

Z dniem 5 września 2014 r. weszły w życie znowelizowane przepisy ustawy Prawo ochrony środowiska.

Wśród szeregu zmian na szczególną uwagę zasługuje wprowadzenie przez ustawodawcę pojęcia remediacji – instytucji, która reguluje działania związane z ochroną powierzchni ziemi. Problematyka ta była już przedmiotem rozważań w artykułach opublikowanych przez nas 4.11.2014 oraz 16.12.2014 r. (zobacz: Remediacja w Prawie ochrony środowiska cz. I, Remediacja w Prawie ochrony środowiska cz. II). Kolejną istotną kwestią dotyczącą ochrony powierzchni ziemi, która wymaga zasygnalizowania, jest pojawienie się w obrocie prawnym nowych decyzji wydawanych w powyższym zakresie. Co ważne, omawiane decyzje wydawane są przez regionalnego dyrektora ochrony środowiska, nie zaś przez organy jednostek samorządu terytorialnego.

Decyzja o wpisie potencjalnego historycznego zanieczyszczenia powierzchni ziemi do rejestru

Zgodnie z art. 101c ustawy Prawo ochrony środowiska [dalej: POŚ], Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska [dalej: GDOŚ] prowadzi rejestr historycznych zanieczyszczeń powierzchni ziemi. Przypomnijmy, że pod pojęciem historycznego zanieczyszczenia powierzchni ziemi należy rozumieć zanieczyszczenie powierzchni ziemi, które zaistniało przed dniem 30 kwietnia 2007 r. lub wynika z działalności, która została zakończona przed dniem 30 kwietnia 2007 r., a także szkodę w środowisku w powierzchni ziemi w rozumieniu art. 6 pkt 11 lit. c ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie, która została spowodowana przez emisję lub zdarzenie, od którego upłynęło więcej niż 30 lat.

Jak wskazuje się w uzasadnieniu do projektu lipcowej noweli POŚ, nałożenie na GDOŚ obowiązku prowadzenia rejestru historycznych zanieczyszczeń powierzchni ziemi ma na celu ujednolicenie dostępu do danych w tym zakresie na terenie całego kraju, a tym samym usprawnienie dotychczasowego systemu. Jednocześnie ustawodawca zadecydował, że dane wprowadzane będą przez regionalnego dyrektora ochrony środowiska [dalej: RDOŚ], który dysponuje informacjami spływającymi do niego w trakcie prowadzonych postępowań oraz danymi dostarczanymi przez starostę. Zarówno wpisy o potencjalnym historycznym zanieczyszczeniu powierzchni ziemi, jak i wykreślenia wpisów z rejestru, dokonywane są przez RDOŚ w formie decyzji kierowanej do władającego powierzchnią ziemi. Decyzja zawiera wskazanie miejsca, na którym występuje potencjalne historyczne zanieczyszczenie powierzchni ziemi.

Warto odnotować, że brak wpisu potencjalnego historycznego zanieczyszczenia powierzchni ziemi do rejestru nie wstrzymuje postępowań w sprawie wydania decyzji dotyczących obowiązków w zakresie ochrony powierzchni ziemi, o których mowa poniżej.

Decyzja nakładająca obowiązek wykonania badań zanieczyszczenia gleby i ziemi

Zmiany objęły także decyzję zobowiązującą władającego powierzchnią ziemi, który jest podmiotem korzystającym ze środowiska, do wykonania badań zanieczyszczenia gleby i ziemi oraz wyznaczenia terminu wyników tych badań. Decyzję taką może wydać RDOŚ w odniesieniu do terenu, na którym była prowadzona przed dniem 30 kwietnia 2007 r. działalność mogąca z dużym prawdopodobieństwem powodować historyczne zanieczyszczenie powierzchni ziemi oraz istnieją przesłanki wskazujące na występowanie historycznego zanieczyszczenia powierzchni. Do takich przesłanek, w myśl art. 101f POŚ, należą umieszczenie terenu w wykazie sporządzanym przez starostę lub zgłoszenie dokonane przez władającego powierzchnią ziemi, który stwierdził jej historyczne zanieczyszczenie. Postępowanie w przedmiocie wydania powyższej decyzji wszczyna się z urzędu, chyba że podmiot korzystający ze środowiska posiada pozwolenie zintegrowane, w którym określono sposób wykonania badań zanieczyszczenia gleby i ziemi.

Zmiany w powyższym zakresie mają niebagatelne znaczenie, bowiem w stanie prawnym sprzed nowelizacji obowiązek prowadzenia badań mógł zostać nałożony wyłącznie na obszarze, na którym istnieje przekroczenie standardów jakości gleby i ziemi. Takie rozwiązanie w istocie wiązało się z koniecznością uprzedniego przeprowadzenia badań, a dopiero w dalszej kolejności zobowiązania do ich przeprowadzenia.

Decyzja nakładająca obowiązek zwrotu kosztów remediacji

Art. 101i ustawy wskazuje przypadki, w których do przeprowadzenia remediacji zobowiązany jest RDOŚ, nie zaś władający powierzchnią ziemi, na której występuje historyczne zanieczyszczenie powierzchni ziemi, czy faktyczny sprawca zanieczyszczenia. Jedną z tych okoliczności jest stan zagrożenia dla zdrowia ludzi lub możliwość zaistnienia nieodwracalnych szkód w środowisku w sytuacji, w której konieczne jest niezwłoczne przeprowadzenie remediacji. Jednak w takim wypadku, w myśl art. 101k ust. 2 POŚ, RDOŚ wydaje decyzję, w której nakłada na władającego powierzchnią ziemi obowiązek zwrotu poniesionych kosztów remediacji. Decyzja o zwrocie kosztów remediacji powinna określać wysokość, sposób i termin ich uiszczenia.

Z kolei w sytuacji, gdy władający powierzchnią ziemi przeprowadził remediację i wykazał, że historyczne zanieczyszczenie powierzchni ziemi spowodował inny sprawca, wtenczas RDOŚ nakłada analogiczną do powyższej decyzję o zwrocie kosztów remediacji na faktycznego sprawcę.

Roszczenia względem władającego powierzchnią ziemi (lub innego sprawcy) o zwrot kosztów remediacji przedawniają się z upływem 5 lat od dnia, w którym decyzja RDOŚ stała się ostateczna. Wyjątkowo RDOŚ może odstąpić od żądania zwrotu kosztów remediacji, w całości lub w części, jeśli władający powierzchnią ziemi lub inny sprawca nie został zidentyfikowany lub nie można wszcząć wobec niego postępowania egzekucyjnego, lub egzekucja okazała się bezskuteczna, bądź też koszty postępowania egzekucyjnego są wyższe niż kwota możliwa do odzyskania.

Decyzja ustalająca plan remediacji

Nowym rodzajem decyzji, wydawanej na gruncie znowelizowanego POŚ, jest także decyzja ustalająca plan remediacji. Zgodnie bowiem z art. 101l ust. 1 ustawy, remediacja historycznego zanieczyszczenia powierzchni ziemi przeprowadzana jest w oparciu o plan remediacji. Decyzja ustalająca wydawana jest na wniosek władającego powierzchnią ziemi lub innego sprawcy, do którego dołączony jest projekt planu remediacji, zawierający informacje wskazane szczegółowo w art. 101l ust. 3 POŚ. Podmiotem, który wydaje decyzję ustalającą plan remediacji jest RDOŚ, jednak wcześniej zobowiązany jest do zasięgnięcia opinii wymienionych w ustawie organów. Jeśli chodzi o treść decyzji ustalającej plan remediacji, jej zakres został sprecyzowany w art. 101l ust. 4 POŚ i obejmuje m.in. teren wymagający przeprowadzenia remediacji, sposób przeprowadzenia remediacji czy termin rozpoczęcia i zakończenia remediacji.

Decyzja nakładająca obowiązek przeprowadzenia remediacji

Obowiązek władającego powierzchnią ziemi lub innego sprawcy do przeprowadzenia remediacji wynika wprost z art. 101h POŚ. Jeśli zobowiązany podmiot nie czyni zadość temu obowiązkowi, RDOŚ wzywa go do przedłożenia wniosku o wydanie decyzji ustalającej plan remediacji w wyznaczonym terminie. Jeżeli zaś władający powierzchnią ziemi (lub inny sprawca zanieczyszczenia) pomimo wezwania nie przedłoży wniosku – RDOŚ upoważniony jest do wydania decyzji, w której nakłada na niego obowiązek przeprowadzenia remediacji, i to na podstawie planu remediacji ustalonego przez RDOŚ. W decyzji nakładającej obowiązek przeprowadzenia remediacji RDOŚ ustala więc także plan remediacji i obowiązek zwrotu kosztów opracowania planu remediacji, określając ich wysokość oraz sposób i termin uiszczenia.

Decyzja określająca zakres udostępniania powierzchni ziemi przez władającego powierzchnią ziemi oraz ustalająca plan remediacji

Wspomniany wcześniej art. 101i określa sytuacje, w których do przeprowadzenia remediacji obowiązany jest RDOŚ. W takich przypadkach władający powierzchnią ziemi jest zobligowany do umożliwienia przeprowadzenia remediacji oraz umożliwienia prowadzenia badań zanieczyszczenia gleby i ziemi.

W celu wyeliminowania działań uniemożliwiających bądź istotnie utrudniających wykonanie remediacji przez RDOŚ, organ ten wydaje decyzję kierowaną do władającego powierzchnią ziemi, w której określa zakres udostępnienia przez niego powierzchni ziemi oraz ustala plan remediacji. Z art. 101o POŚ wynika zatem, że także w sytuacji przeprowadzenia remediacji przez RDOŚ konieczne jest ustalenie planu remediacji w drodze decyzji. Postępowanie w tej sprawie wszczyna się z urzędu.

Decyzja zwalniająca z obowiązku przeprowadzenia remediacji

Przedmiotowa decyzja różni się od wskazanych powyżej, gdyż nie nakłada na władającego powierzchnią ziemi obowiązku w zakresie ochrony powierzchni ziemi, wiąże się natomiast z pojęciem oceny występowania znaczącego zagrożenia dla zdrowia ludzi lub stanu środowiska. Mianowicie, jeżeli przeprowadzona ocena wykaże brak występowania znaczącego zagrożenia dla zdrowia ludzi lub stanu środowiska, RDOŚ może, w drodze decyzji, zwolnić władającego powierzchnią ziemi lub innego sprawcę z obowiązku przeprowadzenia remediacji.



Autor:
Dr Jędrzej Bujny

radca prawny



Magdalena Trafas
asystent, interesuje się prawem administracyjnym

TAGI: Ochrona środowiska, Nowelizacja,



Tekst pochodzi z portalu Prawo Dla Samorządu