Prawo Dla Samorządu

Z dniem 5 września br. do ustawy Prawo ochrony środowiska wprowadzona została instytucja remediacji.

Poniżej kontynuujemy omawianie zmian dotyczących wprowadzenia, w dniu 5 września 2014 r., instytucji remediacji do ustawy Prawo ochrony środowiska, które zapoczątkowaliśmy w artykule „Remediacja w Prawie ochrony środowiska – cz. 1”, opublikowanym dnia 4.11.2014 r.

Koszty remediacji

Ustawa Prawo ochrony środowiska wprost definiuje pojęcie kosztów remediacji
w art. 101k ust. 1 ustawy Prawo ochrony środowiska (Tekst jedn. Dz. U 2013 poz. 1232 ze zm.) [dalej także: Poś]. W myśl owego przepisu pojęcie „kosztów remediacji” nie dotyczy jedynie kosztów jej przeprowadzenia, a jest rozumiane szerzej i obejmuje także koszty związane z przeprowadzeniem badań zanieczyszczenia gleby i ziemi oraz opracowaniem projektu planu remediacji. Widać zatem, że pojęcie „kosztów remediacji” jest stosunkowo szerokie i dotyczy wszelkich czynności, które należy podjąć w związku z obowiązkiem remediacji danego terenu. Szerokie rozumienie tego pojęcia jest szczególnie istotne w kontekście obowiązku zwrotu kosztów remediacji w niektórych sytuacjach, gdyż pozwala podmiotowi, któremu zwrot przysługuje uzyskać pełną sumę poniesionych kosztów.

Przeprowadzenie remediacji przez Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska

Wskazać trzeba, że obowiązek przeprowadzenia remediacji nie zawsze ciąży na podmiocie władającym powierzchnią ziemi, lub faktycznym sprawcy zanieczyszczenia. Poś przewiduje bowiem przypadki, w których podmiotem zobowiązanym do przeprowadzenia remediacji jest Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska [dalej także: RDOŚ]. Ustawa wprost wskazuje takie przypadki w art. 101i. Po pierwsze są to sytuacje, w których nie można wszcząć postępowania egzekucyjnego lub okazało się ono bezskuteczna w odniesieniu do władającego powierzchnią ziemi, lub faktycznego sprawcy zanieczyszczenia. Drugą sytuacją, w której RDOŚ jest podmiotem odpowiedzialnym za przeprowadzenie remediacji jest sytuacja, w której władający powierzchnią ziemi dokonał odpowiedniego zgłoszenia na podstawie art. 12 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o wprowadzeniu ustawy - Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. 2001 nr 100 poz. 1085 ze zm.) , które zostało uwzględnione przez starostę w rejestrze zawierającym informacje o terenach, na których stwierdzono przekroczenie standardów jakości gleby lub ziemi, z wyszczególnieniem terenów, na których obowiązek rekultywacji obciążał starostę. Wreszcie po trzecie RDOŚ zobowiązany jest także przeprowadzić remediację w przypadku zagrożenia dla zdrowia ludzi lub możliwości zaistnienia nieodwracalnych szkód w środowisku, w sytuacji, kiedy konieczne jest jej niezwłoczne przeprowadzenie.

Zwrot kosztów remediacji

W tym ostatnim przypadku jednak RDOŚ zgodnie z art. 101k ust. 2 Poś nakłada, w drodze decyzji, obowiązek zwrotu poniesionych kosztów remediacji na władającego powierzchnią ziemi. Warto podkreślić, że zwrot dotyczy całościowych kosztów remediacji, a więc także kosztów dotyczących nie li tylko samego jej przeprowadzenia, ale także kosztów badań oraz opracowania projektu planu remediacji. Problematyczny wydaje się fakt, kiedy podmiotem odpowiedzialnym za powstanie zanieczyszczenia jest inny sprawca, bowiem omawiany przepis nie przyznaje RDOŚ kompetencji do żądania zwrotu kosztów od takiego podmiotu, wprost wskazując jedynie „władającego powierzchnią ziemi”.

Zwrot kosztów remediacji ciąży także na faktycznym sprawcy zanieczyszczenia w sytuacji, gdy remediację przeprowadził władający powierzchnią ziemi, który wykazał, że zanieczyszczenie spowodował faktycznie inny sprawca. W takiej sytuacji RDOŚ wydaje decyzję określającą wysokość, sposób i termin uiszczenia przez sprawcę zanieczyszczenia kosztów remediacji. Wydaje się, że przepis ten może znaleźć zastosowanie także w sytuacji opisanej powyżej, kiedy remediację przeprowadza RDOŚ. W takiej sytuacji, po ściągnięciu przez niego należności, podmiot władający powierzchnią ziemi, mógłby dochodzić pokrycia kosztów remediacji od faktycznego sprawcy zanieczyszczenia.

Konsekwencje nieprzeprowadzenia remediacji oraz jej nieprawidłowego przeprowadzenia

Zgodnie z art. 101m, jeżeli podmiot zobligowany do przeprowadzenia remediacji nie przeprowadza jej, RDOŚ wszczyna postępowanie, w ramach którego po pierwsze wzywa owy podmiot do przedłożenia wniosku o ustalenie planu remediacji, a w przypadku nie przedłożenia owego wniosku wydaje decyzje ustalającą plan remediacji oraz nakładający na podmiot zobligowany do jej przeprowadzenia obowiązek zwrotu kosztów opracowania projektu planu.

RDOŚ dokonuje także oceny przeprowadzonej remediacji, która polega na stwierdzeniu zgodności remediacji z ustalonym planem. Jeżeli RDOŚ stwierdzi niezgodność pomiędzy stanem faktycznym a tym określonym w planie, zastosowanie znajdują przepisy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji

Obowiązek umożliwienia przeprowadzenia remediacji

Interesujący problem rodzi się, gdy miejsce ma sytuacja, w której podmiot zobligowany do przeprowadzenia remediacji nie ma tytułu prawnego do nieruchomości, na której zobowiązany jest jej dokonać. Można bowiem wyobrazić sobie, że władający ową nieruchomością nie wyrażałby zgody na przeprowadzenia jakichkolwiek działań. W takiej sytuacji ustawodawca wyraźnie precyzuje w przepisach art. 101l ust. 6 oraz 101m ust. 7, że władający powierzchnią ziemi jest obowiązany umożliwić wykonanie odpowiednich badań zanieczyszczeń oraz przeprowadzenie remediacji zgodnie z planem remediacji.

Tak samo wygląda sytuacja, w której remediację przeprowadza RDOŚ. Dodatkowo jednak w takiej sytuacji, RDOŚ nadana została także kompetencja do powierzenia opracowania projektu planu remediacji lub przeprowadzenie remediacji wykonawcy, który ze względu na posiadane kompetencje, doświadczenie oraz warunki techniczne i organizacyjne będzie gwarantował odpowiednio należyte ich opracowanie lub przeprowadzenie.

Remediacja w Prawie ochrony środowiska cz. 2