Oświadczenia majątkowe w nowej kadencji

Obowiązkiem każdego radnego gminy oraz wójta jest składanie rzetelnych oświadczeń majątkowych. W toku czteroletniej kadencji jest ich aż sześć.

Podstawę prawną kreującą obowiązek składania przez radnych gminy oraz wójtów (burmistrzów, prezydentów miast) oświadczeń majątkowych stanowi art. 24 h ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. z 2013 r., poz. 594) [dalej: u.s.g.]. W powiecie obowiązek składania przez radnych oraz członków zarządu oświadczeń majątkowych wynika z treści art. 25c ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (t.j. Dz. U. z 2013 r., poz. 595) [dalej: u.s.p.], a na terenie województwa z art. 27c ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (t.j. Dz. U. z 2013 r., poz. 596) [dalej: u.s.w.]. Z racji, iż regulacje wszystkich przywołanych ustaw samorządowych są w zasadzie analogiczne, omówione w niniejszym artykule zostaną oświadczenia składane przez radnych gminy oraz wójtów na podstawie regulacji zawartej w u.s.g. Artykuł niniejszy nie odnosi się do innych osób, które w jednostkach samorządu terytorialnego zobowiązane są do składania oświadczeń majątkowych.

Zgodnie z postanowieniami art. 24h ust. 1 u.s.g., radny, wójt (a także zastępca wójta, sekretarz gminy, skarbnik gminy, osoba zarządzająca i członek organu zarządzającego gminną osobą prawną oraz osoba wydająca decyzje administracyjne w imieniu wójta) ma obowiązek złożenia oświadczenia majątkowego dotyczącego jego majątku odrębnego oraz majątku objętego małżeńską wspólnością majątkową.

Zgodnie z wolą ustawodawcy złożone oświadczenie majątkowe zawierać musi informacje o: zasobach pieniężnych, nieruchomościach, udziałach i akcjach w spółkach handlowych; informacje o nabyciu od Skarbu Państwa, państwowej osoby prawnej, od jednostek samorządu terytorialnego, ich związków lub od komunalnej osoby prawnej mienia podlegającego zbyciu w drodze przetargu; dane o prowadzeniu działalności gospodarczej oraz dotyczące zajmowania stanowiska w spółkach handlowych. Obligatoryjnym elementem każdego oświadczenia majątkowego jest także informacja o dochodach osiąganych z tytułu zatrudnienia lub innej działalności zarobkowej lub zajęć z podaniem kwot uzyskiwanych z każdego tytułu z osobna, a także informacja o mieniu ruchomym o wartości powyżej 10 tys. złotych i zobowiązaniach pieniężnych wartości przekraczającej 10 tys. zł, w tym zaciągniętych kredytach i pożyczkach oraz warunkach, na jakich zostały udzielone.

Składając oświadczenie majątkowe pamiętać należy o wskazaniu w jego treści przynależności poszczególnych składników majątkowych, dochodów i zobowiązań do majątku odrębnego i majątku objętego małżeńską wspólnością majątkową. Obowiązek niniejszy dotyczy oczywiście tylko osób w formalnym związku małżeńskim, które nie zawierały małżeńskiej umowy majątkowej.

W myśl obowiązujących regulacji pierwsze oświadczenia majątkowe radni oraz wójtowie (burmistrzowie, prezydenci miast) składają już w terminie 30 dni od złożenia ślubowania (art. 24h ust. 4 u.s.g.). W odniesieniu do pierwszych oświadczeń majątkowych ustawodawca nie wskazuje, według stanu na jaki dzień radny zobowiązany jest podać w oświadczeniu niezbędne dane. Wobec braku regulacji w tym zakresie należałoby uznać, że podawane informacje powinny być aktualne na dzień składania samego oświadczenia. Składając pierwsze oświadczenia majątkowe, radny winien pamiętać o dołączeniu do niego informacji o sposobie i terminie zaprzestania prowadzenia działalności gospodarczej z wykorzystaniem mienia gminy, w której uzyskał mandat, z kolei wójt dołącza informację o zaprzestaniu prowadzenia działalności gospodarczej – jeśli taką działalność prowadzili przed dniem wyboru. Dołączenie wskazanych dokumentów ma niebagatelne znaczenie dla oceny, czy wobec radnego gminy lub osoby wójta nie zachodzi podstawa do wygaśnięcia mandatu. Zgodnie bowiem z regulacją 383 § 1 pkt 5 oraz art. 492 § 1 pkt 5 ustawy z dnia 5.01.2011 r. Kodeks wyborczy (Dz. U. z 2011 r., Nr 21, poz. 112) [dalej: Kodeks], naruszenie ustawowych zakazów łączenia funkcji wójta z wykonywaniem funkcji lub prowadzenia działalności gospodarczej (uregulowane w u.s.g. oraz w ustawie z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne) oraz naruszenie przez radnego ustawowego zakazu łączenia mandatu z wykonywaniem określonych funkcji lub działalności (uregulowane w u.s.g.) stanowią podstawę do wygaśnięcia mandatu.

Obowiązkiem każdego radnego oraz wójta jest składanie kolejnych oświadczeń majątkowych za każdy rok sprawowania mandatu do dnia 30 kwietnia danego roku, według stanu na dzień 31 grudnia roku poprzedniego. Zgodnie z postanowieniami art. 24h ust. 3 u.s.g., oświadczenia majątkowe wraz z kopią swego zeznania o wysokości osiągniętego dochodu w roku podatkowym (PIT) za rok poprzedni, w dwóch egzemplarzach, radny zobowiązany jest złożyć przewodniczącemu rady gminy, a z kolei wójt oraz przewodniczący rady gminy, wojewodzie. W tym kontekście należy wskazać, że ustawodawca w żadnym przepisie ustawy nie precyzuje, czy oświadczenia majątkowe składać należy osobiście w urzędzie, czy też można je np. wysłać pocztą. Uzasadnionym wydaje się przyjęcie, że złożenie oświadczenia majątkowego jest możliwe także drogą pocztową, o ile zostanie ono właściwie zaadresowane (tj. odpowiednio na przewodniczącego rady danej gminy, bądź wojewodę) i wysłane oraz dostarczone „do rąk własnych” adresata w ustawą zakreślonym terminie do złożenia oświadczenia. Ostatnie oświadczenia majątkowe zarówno radny jak i wójt winni złożyć na 2 miesiące przed upływem danej kadencji (art. 24h ust. 4 u.s.g. w zw. z art. 16 u.s.g.). Sumując składane przez radnych oraz wójtów oświadczenia majątkowe, w sumie składają oni 6 oświadczeń majątkowych w trakcie 4-letniej kadencji.

Dla złożenia przez radnego oraz wójta prawidłowo wypełnionego oświadczenia majątkowego, Prezes Rady Ministrów w drodze rozporządzenia określił wzór formularza takiego oświadczenia (patrz: Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 6.02.2003 r. w sprawie określenia wzorów formularzy oświadczeń majątkowych radnego gminy, wójta, zastępcy wójta, sekretarza gminy, skarbnika gminy, kierownika jednostki organizacyjnej gminy, osoby zarządzającej i członka organu zarządzającego gminną osobą prawną oraz osoby wydającej decyzje administracyjne w imieniu wójta, Dz. U. z 2003 r., Nr 34, poz. 282).

Krótko charakteryzując oświadczenia majątkowe należy mieć na uwadze, że zgodnie z wolą ustawodawcy (art. 24i u.s.g.), informacje zawarte w oświadczeniu majątkowym są jawne, za wyjątkiem informacji o adresie zamieszkania radnego oraz o miejscu położenia jego nieruchomości (część B formularza oświadczenia). Oznacza to, że w części jawnej oświadczenia (część A formularza oświadczenia) upublicznieniu podlegają wszystkie informacje bez żadnych ograniczeń podmiotowych bądź przedmiotowych. Publikacji oświadczeń majątkowych dokonuje się obowiązkowo w Biuletynie Informacji Publicznej [dalej także: BIP], a gdy nie udostępniono ich w BIP, podlegają udostępnieniu na wniosek złożony zgodnie z art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (t.j. Dz. U. z 2014 r., poz. 782).

W aspekcie obowiązku składania oświadczenia majątkowego należy mieć na uwadze dochowanie ustawowych terminów na jego złożenie. W sytuacji, kiedy terminy nie zostaną dochowane, odpowiednio przewodniczący rady gminy – w odniesieniu do oświadczeń radnego, oraz wojewoda – w odniesieniu do oświadczenia wójta, wzywają osobę, która nie złożyła oświadczenia do jego niezwłocznego złożenia w dodatkowym, czternastodniowym terminie. Niezłożenie przez radnego oraz wójta oświadczenia majątkowego stanowi podstawę do wygaśnięcia mandatu, zgodnie z postanowieniami art. 383 § 1 pkt 7 oraz art. 492 § 1 pkt 2 Kodeksu. Wygaśnięcie mandatu stwierdza w takim wypadku rada gminy w drodze odpowiedniej uchwały. 

Joanna Kostrzewska

Partner, radca prawny w Kancelarii Prawnej Dr Krystian Ziemski & Partners w Poznaniu, specjalizuje się w prawie administracyjnym ze szczególnym uwzględnieniem prawa samorządowego

Tekst pochodzi z portalu Prawo Dla Samorządu