Prawo Dla Samorządu

W indywidualnie określonych przypadkach, z uwagi na wydany przez TK wyrok, można odstąpić od wymierzenia sankcji za usunięcie drzew (lub krzewów) bez stosownego zezwolenia.

Powyższa teza wynika z wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 4 grudnia 2014 r. (sygn. II OSK 2696/14), który zapadł w następującym stanie faktycznym i prawnym.

Decyzją z marca 2010 r. prezydent miasta wymierzył skarżącemu administracyjną karę pieniężną w wysokości ponad 50 tysięcy zł za usunięcie dwóch drzew (tuj) bez wymaganego zezwolenia. Odwołanie od powyższej decyzji wniósł skarżący.

Decyzją z sierpnia 2010 r. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Krakowie utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję.

W związku z powyższym skarżący wystosował skargę do Wojewódzkiego Sadu Administracyjnego w Krakowie, który wyrokiem z dnia 14 grudnia 2010 r. skargę tę oddalił (sygn. II SA/Kr 1194/10).

Od powyższego wyroku skarżący skierował skargę kasacyjną do Naczelnego Sądu Administracyjnego wnosząc o jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Wyrokiem z dnia 4 grudnia 2014 r. Naczelny Sąd Administracyjny (sygn. II OSK 2696/14) uchylił zaskarżony wyrok wraz z decyzjami organów obu instancji stwierdzając, że nałożona na skarżącego kara jest zbyt wysoka w stosunku do jego sytuacji majątkowej oraz dokonanego przez wycięcie dwóch drzew uszczerbku w środowisku.

NSA rozpatrując skargę kasacyjną szeroko odwołał się do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 1 lipca 2014 r. (sygn. SK 6/12), w którym stwierdzono niekonstytucyjność przepisów dotyczących administracyjnych kar pieniężnych za usunięcie drzew lub krzewów bez stosownego zezwolenia. W wyroku tym Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że ww. przepisy ustawy o ochronie przyrody przez to, że przewidują obowiązek nałożenia przez właściwy organ samorządu terytorialnego administracyjnej kary pieniężnej za usunięcie bez wymaganego zezwolenia lub zniszczenie przez posiadacza nieruchomości drzewa lub krzewu, w sztywno określonej wysokości, bez względu na okoliczności tego czynu, są niezgodne z Konstytucją RP (więcej na ten temat w artykule pt. „Zasady wymierzania kar za wycinkę drzew niekonstytucyjne”).

Co istotne, Trybunał Konstytucyjny w ww. wyroku orzekł, iż zakwestionowane przepisy tracą moc obowiązującą z upływem osiemnastu miesięcy od dnia ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej (tj. od dnia 14 lipca 2014 r. – Dz. U. poz. 926).

Rozpatrując niniejszą sprawę Naczelny Sąd Administracyjny przychylił się do poglądu wyrażonego przez Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 27 marca 2014 r. (sygn. I KZP 30/13), iż Sąd może odmówić zastosowania przepisu uznanego przez TK za niezgodny z Konstytucją RP, mimo że uchylenie jego mocy odroczono w czasie.

W uzasadnieniu Sąd II instancji wskazał ponadto na kilka powodów, z powodów których uznał za słuszne odstąpienie od wymierzenia administracyjnej kary pieniężnej w niniejszym stanie faktycznym.

Po pierwsze, uchylony (w całości lub w części) przez orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego akt normatywny, niezależnie od odroczenia utraty jego mocy obowiązującej, traci cechę domniemania konstytucyjności, a wzruszenie tego domniemania następuje już z momentem ogłoszenia wyroku TK na sali rozpraw.

Po drugie, wraz z wydanym przez TK wyrokiem następuje zmiana stanu prawnego, która musi być uwzględniona przez każdy sąd rozpatrujący sprawę na podstawie przepisów zakwestionowanych przez Trybunał.

Po trzecie, nie ma żadnych przesłanek, aby kończyć postępowanie na podstawie "chwilowo" konstytucyjnych przepisów, a następnie wznawiać zakończone w ten sposób postępowania, albowiem takie działanie sądów byłoby dysfunkcjonalne.

Po czwarte, Naczelny Sąd Administracyjny wskazał, że nie należy stosować przepisu, który utracił domniemanie konstytucyjności, albowiem należy brać po uwagę nie tylko ochronę praw jednostki i ekonomię procesową, ale również reguły demokratycznego państwa prawnego, urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej z uwagi na konieczność ochrony innych wartości konstytucyjnych.

Sąd II wskazał ponadto, że intencją Trybunału Konstytucyjnego była konieczność ochrony przyrody poprzez utrzymanie funkcji prewencyjnej i odstraszającej w przypadku podmiotów dopuszczających się usuwania drzew lub krzewów bez wymaganego zezwolenia. Cytując ww. wyrok TK Naczelny Sąd Administracyjny rozpatrując niniejszą sprawę stwierdził, że "brak obowiązku uzyskania uprzedniego zezwolenia na usunięcie drzewa lub krzewu z nieruchomości albo ograniczenie się tylko do obowiązku, bez zagrożenia karą jego naruszenia, sprawiłoby zapewne, że właściciele (posiadacze) działek, kierując się tylko własnymi, często wyłącznie materialnymi interesami, mogliby niszczyć nawet bardzo wartościowy pod względem przyrodniczym i krajobrazowym krajobraz".

W związku z powyższym, podsumowując swój wyrok NSA stwierdził, że w indywidualnie określonych sytuacjach, mimo odroczenia w wyroku Trybunału Konstytucyjnego utraty mocy obowiązującej przepisów art. 88 ust. 1 pkt 2 i art. 89 ust. 1 ustawy o ochronie przyrody (stanowiących podstawę do wymierzenia administracyjnej kary pieniężnej za usunięcie drzew lub krzewów bez stosownego zezwolenia), przy uwzględnieniu celu tego odroczenia, fakt stwierdzenia niezgodności z Konstytucją RP ww. norm jak również funkcja i ustrojowe zadania sądów administracyjnych oraz ich autonomia orzeczenia pozwalają na odmowę zastosowania przez Sąd ww. przepisów.

Powyższy wyrok przedstawia jedną z możliwych interpretacji dotyczących stosowania przepisów uznanych przez Trybunał Konstytucyjny za niekonstytucyjne, jednakże z odroczoną w czasie utratą ich mocy obowiązującej. W orzecznictwie sądów administracyjnych można bowiem również spotkać interpretację, iż sąd jest związany przepisem niekonstytucyjnym także w okresie w którym TK zachowuje jego moc obowiązującą. Czas pokaże, w którym kierunku będą podążać kolejne orzeczenia sądów administracyjnych.

TAGI: Wyrok NSA, Ochrona przyrody, Kary pieniężne, Sankcje administracyjne, Samorząd,

Czy karać za wycinkę drzew bez zezwolenia? – konsekwencje wyroku TK