Rząd przyjął projekt nowej ustawy o aktach stanu cywilnego

W dniu 15 lipca 2014 roku Rada Ministrów przyjęła, przedstawiony przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych, projekt nowej ustawy o aktach stanu cywilnego.

Najważniejszą zmianą, jaką zakłada przyjęty przez rząd projekt, jest wprowadzenie od dnia 1 stycznia 2015 r. systemu teleinformatycznego, w którym rejestrowane będą wszystkie akty urodzeń, małżeństw i zgonów. Ta rewolucyjna zmiana będzie miała o tyle doniosłe znaczenie, że dzięki niej każdy obywatel będzie mógł uzyskać odpis aktu stanu cywilnego w dowolnym urzędzie stanu cywilnego [dalej: usc], niezależnie od tego, w jakim urzędzie akt ten został zarejestrowany. Co więcej jeżeli obywatelowi nie będzie konieczny odpis aktu w wersji papierowej, a wystarczy jedynie forma elektroniczna to kierownik usc prześle mu potrzebny dokument drogą elektroniczną bez konieczności osobistej wizyty zainteresowanego w urzędzie. Dodatkowo powstanie systemu teleinformatycznego, który da możliwość wglądu w akty stanu cywilnego wszystkim kierownikom usc zwolni obywateli od obowiązku dokonywania pewnych czynności w urzędzie właściwym miejscowo. W myśl projektu ma zatem dojść do swoistego „odmiejscowienia” pewnych czynności, gdyż będą mogły zostać one dokonane w dowolnym usc.

Ciekawą propozycją jest także wprowadzenie elektronicznej procedury nadawania numeru PESEL. W myśl proponowanych przepisów po sporządzeniu aktu urodzenia dziecka kierownik usc wystąpi do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych o nadanie numeru PESEL drogą elektroniczną, wykorzystując system komunikacji między rejestrem stanu cywilnego a rejestrem PESEL. Po nadaniu numeru PESEL zostanie on zamieszczony w rejestrze przy właściwym akcie stanu cywilnego.

Kolejnym novum proponowanym przez projekt jest rozszerzenie możliwości zawierania małżeństw poza budynkiem usc. W obecnym stanie prawnym jest to możliwe jedynie w szczególnych okolicznościach, gdy zawarcie małżeństwa w budynku urzędu jest niemożliwe np. ze względu na pobyt jednego z nupturientów w szpitalu. Projekt proponuje natomiast możliwość zawierania małżeństw w każdym miejscu, jeżeli tylko gwarantuje ono zachowanie powagi i doniosłości ceremonii oraz bezpieczeństwa wszystkich uczestników. W przypadku organizowania uroczystości poza budynkiem urzędu przyszli małżonkowie zobowiązani będą jednak pokryć wszelkie wynikające z tego faktu koszty związane np. z dojazdem kierownika usc na miejsce ceremonii, czy też jego wynagrodzeniem za pracę w godzinach nadliczbowych.

Projekt zakłada także uproszczenie niektórych procedur dotyczących rejestracji stanu cywilnego. W myśl proponowanych rozwiązań niektóre decyzje administracyjne jak np. decyzja o sprostowaniu treści aktu zostaną zastąpione czynnościami materialno – technicznymi, których wykonywanie zostanie powierzone kierownikom usc. Pozwoli to znacznie uprościć procedury związane m.in. z odtworzeniem, uzupełnieniem, czy też sprostowaniem treści aktów.

Jeszcze jedną istotną zmianą, którą przewiduje przyjęty projekt jest, jak wynika z uzasadnienia "wprowadzenie możliwości wybierania obcych imion dla dziecka niezależnie od obywatelstwa i narodowości rodziców".Taka regulacja ma szczególnie duże znaczenie w sytuacjach, gdy jeden z rodziców dziecka pochodzi z zagranicy. W myśl projektu utrzymane zostaną jednak oczywiście inne przepisy związane z nadawaniem imion m.in. dotyczące zakazu nadawania dzieciom imion ośmieszających lub nieprzyzwoitych, a także zdrobniałych.

Wśród innych zmian proponowanych w projekcie warto także zwrócić uwagę na propozycję skrócenia obowiązkowego okresu przechowywania aktów małżeństwa i aktów zgonu ze 100 do 80 lat. Inną interesującą zmianą jest także pomysł wyodrębnienia w ramach rejestru stanu cywilnego, rejestru uznań, który będzie służyć przyjęciom oświadczeń koniecznych do uznania ojcostwa.

Należy zauważyć, że przyjęty projekt w całości realizuje przyjęte w ubiegłym roku założenia, o których pisaliśmy na łamach portalu prawo dla samorządu we wrześniu. Proponowane zmiany należy ocenić pozytywnie, gdyż powinny one przełożyć się na usprawnienie i ułatwienie procedur związanych zarówno z rejestrowaniem stanu cywilnego, jak i uzyskiwaniem przez obywateli odpisów aktów stanu cywilnego w urzędach. Dodatkowo wychodzą one naprzeciw oczekiwaniom społecznym i liberalizują przepisy dot. możliwości zawierania małżeństw poza budynkiem urzędu oraz nadawania dzieciom imion obcych. 

Maciej Kiełbus

Partner Zarządzający, prawnik w ZIEMSKI&PARTNERS Kancelaria Prawna Kostrzewska, Kołodziejczak i Wspólnicy w Poznaniu, specjalizuje się w zakresie prawa administracyjnego, w szczególności prawa samorządu terytorialnego oraz prawa odpadowego

Tymoteusz Mądry

Tekst pochodzi z portalu Prawo Dla Samorządu