Prawo Dla Samorządu

W dniu 17 czerwca 2014 roku Rada Ministrów przyjęła przedstawiony przez Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji projekt ustawy o zmianie ustawy o samorządzie gminnym oraz o zmianie niektórych innych ustaw.

W swoich głównych założeniach projekt ma przyczynić się do usprawnienia współpracy jednostek samorządu terytorialnego oraz zachęcać do dobrowolnego łączenia się gmin i powiatów wprowadzając szereg udogodnień dla powstałych w ten sposób nowych jednostek samorządowych. Projekt wprowadza także zmiany w szeregu procedur administracyjnych i podatkowych. W sumie ma on nowelizować aż kilkadziesiąt ustaw, jednak gros z tych zmian ma mieć charakter czysto techniczny dostosowujący pewne przepisy do nowo wprowadzanych instytucji (np. w zakresie wprowadzenia związków powiatowo-gminnych)

Na etapach konsultacji społecznych, uzgodnień międzyresortowych oraz prac rządowych pierwotne brzmienie projektu uległo pewnym zmianom. W niniejszym artykule zostaną omówione najistotniejsze spośród nich.

Najistotniejszą z wprowadzonych zmian jest rezygnacja z umieszczenia w treści ustawy o podatkach i opłatach lokalnych autonomicznej względem prawa budowlanego definicji legalnej budowli. Takie rozwiązanie budzić może istotne zastrzeżenia, zwłaszcza w kontekście wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 września 2011 roku (sygn. akt P 33/09), w którym Trybunał wyraźnie wskazał konieczność doprecyzowania definicji zawartych w ustawie o podatkach i opłatach lokalnych ze względu na to, iż zawarte w niej normy nakładają na obywatela ciężary podatkowe a co za tym idzie powinny być one możliwie jasne i precyzyjne.

W ostatecznym projekcie rządowym dodano także dodatkową przesłankę uniemożliwiającą kwalifikowanie budynku lub budowli ze względów technicznych jako służącą prowadzeniu działalności gospodarczej, co ma istotne znaczenie w kontekście kwestii podatkowych. Obok proponowanej pierwotnie ostatecznej decyzji organu nadzoru budowlanego nakazującej rozbiórkę pojawia się także ostateczna decyzja organu nadzoru górniczego, na podstawie, której trwale wyłączono budynek, budowlę lub jej cześć z użytkowania.

W finalnym projekcie ustawy samorządowej wprowadzone zostały także zmiany, dotyczące zwolnienia z podatku od nieruchomości dla budynków i budowli trwale związanych z gruntem, które znajdują się na terenach parków narodowych i rezerwatów przyrody. W początkowej wersji projektu ustawa o podatkach i opłatach lokalnych miała zostać znowelizowana w ten sposób, że nieruchomości takie zostałyby objęte podatkiem bez żadnych wyjątków. W ostatecznej wersji projektu kwestia ta ulega jednak zmianie i zwolnienie dalej będzie przysługiwało, jeżeli dany budynek lub budowla służą bezpośrednio i wyłącznie realizacji celów z zakresu ochrony przyrody.

Kolejne wprowadzone do projektu propozycje zmian dotyczą pomocy de minimis udzielanej przez państwo przedsiębiorcom i rolnikom. Ich wprowadzenie zostało wymuszone wejściem w życie w dniu 1 stycznia 2014 roku rozporządzenia Komisji nr 1407/2013 z dnia 18 grudnia 2013 r. w sprawie stosowania art. 107 i 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej do pomocy de minimis (Dz. Urz. UE L 352 z 24.12.2013 r., str. 1).

Za pomoc tego rodzaju w omawianym projekcie został uznany szereg zwolnień i ulg podatkowych dotyczących rolników w zakresie podatku rolnego, a także zwolnienia z podatków rolnego, leśnego oraz od nieruchomości przedsiębiorców posiadających status centrum badawczo-rozwojowego w zakresie przedmiotów opodatkowania zajętych na cele prowadzonych badań i prac rozwojowych. Jak najszybsze wprowadzenie takich uregulowań jest niezbędne, aby umożliwić podatnikom korzystanie z ulg i zwolnień zgodnie z wymogami określonymi w ww. rozporządzeniu.

Projekt ustawy samorządowej uległ także zmianom w zakresie planowanej nowelizacji systemu przeliczników dla gruntów, które w większości przypadków nie posiadają klasyfikacji gleboznawczej. Obok, uwzględnionych w pierwotnym brzmieniu projektu, gruntów zadrzewionych i zakrzewionych na użytkach rolnych, rowów oraz gruntów rolnych zabudowanych, w ostatecznej wersji objęte systemem zostały także grunty pod stawami niezarybionymi. Dotychczas do tych ostatnich stosowane były przeliczniki takie same jak do gruntów ornych, łąk i pastwisk. Zmiana przewidziana w finalnej wersji projektu ustawy samorządowej wydaje się być zasadna, gdyż grunty pod stawami niezarybionymi wyróżniają się charakterem niezwykle podobnym do pozostałych gruntów przewidzianych w pierwotnym brzmieniu projektu i tak samo jak one często nie posiadają klasyfikacji gleboznawczej.

Ostateczny projekt rządowy zawiera także zmiany w stosunku do swojego pierwotnego brzemienia w zakresie regulacji dotyczących wycinki drzew i krzewów. Ostatecznie zrezygnowano z wprowadzenia do ustawy o ochronie przyrody art. 83g, który miał regulować usuwanie drzew obumarłych. Rezygnacja z tego przepisu podyktowana została faktem, że miałby on niezwykle wąskie zastosowanie, a dodatkowo jego wprowadzenie mogłoby utrudnić i wydłużyć procedurę usuwania drzew zagrażających bezpieczeństwu.

W ostatecznej rządowej wersji projektu poszerzono także katalog przesłanek, których spełnienie powoduje nienaliczanie opłaty za usunięcie drzew i krzewów, dodając do niego m.in. usuwanie drzew, których obwód w zależności od gatunku nie przekracza 50 lub 75cm, a których usunięcie służy przywróceniu użytkowania terenu zgodnego z jego przeznaczeniem.

Za zmianę o istotnym znaczeniu należy uznać także dodanie do projektu ustawy samorządowej nowelizacji art. 88 ustawy o ochronie przyrody polegającej na wprowadzeniu możliwości nałożenia kary administracyjnej na podmiot, który bez zgody posiadacza nieruchomości lub właściciela urządzeń przesyłowych dokonuje usunięcia drzew lub krzewów. Zmianę taką należy ocenić pozytywnie, gdyż powinna się ona przyczynić do ograniczenia procederu obchodzenia prawa poprzez faktyczne zlecanie dokonania usunięcia drzew lub krzewów podmiotom trzecim, a następnie zasłanianie się rzekomą niewiedzą o tym fakcie przez właścicieli nieruchomości.

Na koniec warto podkreślić również, że w przyjętym przez Rząd projekcie ustawy samorządowej podtrzymany został, pomimo istotnych wątpliwości zgłaszanych przez Ministerstwo Finansów, pierwotny projekt zwiększenia, zachęt finansowych dla decydujących się na połączenie jednostek samorządu terytorialnego. Powstałe w ten sposób nowe jednostki samorządowe będą mogły uzyskać wzrost udziału w podatku w PIT nawet o 10 punktów procentowych w okresie 5 lat.

Podsumowując omówienie wszystkich wprowadzonych do projektu zmian należy stwierdzić, że przyjęty przez Radę Ministrów projekt jest w zakresie najważniejszych proponowanych nowelizacji zasadniczo tożsamy z pierwotnymi założeniami przedstawionymi przez Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. Wprowadzone zmiany dot. głownie kwestii o charakterze technicznym, natomiast główne założenia projektu zostały w pełni utrzymane.

Niewątpliwie jednak w toku prac sejmowych projekt będzie podlegał procesowi dalszej ewolucji, o którego przebiegu będziemy oczywiście informować na łamach Portalu.

Zmiany w rządowym projekcie ustawy samorządowej