Czy zbycie zbędnych nieruchomości przez gminę jest objęte VAT?

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej [dalej: TSUE] nie wyjaśnił wątpliwości Naczelnego Sądu Administracyjnego [dalej: NSA] w sprawie opodatkowania VAT dokonywanych przez gminę transakcji zbycia nieruchomości nabytych w szczególny sposób, które są zbędne w jej działalności.

Postanowienie TSUE z dnia 20.03.2014 r., wydane zostało w sprawie o sygnaturze C- 72/13, a dotyczy sporu między gminą Wrocław a Ministrem Finansów. Gmina planowała zbycie lub wniesienie aportem do spółki posiadanych przez siebie ruchomości i nieruchomości, w związku z czym zwróciła się z wnioskiem o wydanie interpretacji, czy taka działalność będzie podlegała podatkowi VAT, czy może będzie korzystała ze zwolnienia. W interpretacji Minister wskazał, że gmina każdorazowo jest zobowiązana do zapłaty VAT. Gmina odwołała się od tej interpretacji, ale WSA przyznało rację Ministrowi. Sprawa trafiła więc do NSA.

Rozpatrując wniesiony przez gminę Wrocław środek odwoławczy, NSA uznał, że konieczne jest zbadanie zgodności przepisów ustawy o podatku od towarów i usług (głównie art. 15 ust. 6) z przepisami prawa UE. Wyjaśnienia wymagały - zdaniem NSA - kwestie możliwości uznania transakcji, których dotyczył spór za działalność gospodarczą w rozumieniu art. 9 ust. 1 Dyrektywy 2006/12, a także możliwości objęcia gminy wyłączeniem podmiotowym z VAT przewidzianym w art. 13 ust. 1 przedmiotowej dyrektywy dla podmiotów prawa publicznego. W związku z tym sformułowano pytanie prejudycjalne do TSUE o następującej treści: „Czy przepisy [dyrektywy 2006/112] sprzeciwiają się opodatkowaniu podatkiem VAT czynności gminy polegających na sprzedaży nabyt[ego] z mocy prawa lub pod tytułem darmym, w szczególności w drodze spadkobrania lub darowizny, mienia – w tym nieruchomości, bądź wniesienia ich w formie aportu do spółek prawa handlowego?”.

W omawianym postanowieniu TS UE wskazał, że definicja działalności gospodarczej ma obiektywny charakter i szeroki zakres zastosowania. Wynika ona wprost z art. 9 ust. 1 Dyrektywy 2006/112 i obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców. Rozpatrując kwestię, czy zbywanie nieruchomości przez gminę stanowi działalność gospodarczą orzekł, powołując się na dotychczasowe orzecznictwo Trybunału, że czynności związane ze zwykłym wykonywaniem prawa własności przez uprawnionego nie mogą być same z siebie uznawane za prowadzenie działalności gospodarczej. Inaczej jest w sytuacji, gdy zainteresowany podejmuje aktywne działania w zakresie obrotu nieruchomościami, angażując środki podobne do wykorzystywanych przez producentów, handlowców i usługodawców.

W przedmiotowej sprawie TS UE orzekł, że przepisy Dyrektywy 2006/112 nie sprzeciwiają się opodatkowaniu czynności, których zamierza dokonać gmina, ale pod dwoma warunkami: gdy sąd krajowy uzna, że te czynności gminy będą stanowiły działalność gospodarczą oraz gdy uzna że nie będą wykonywane przez rzeczoną gminę w charakterze organu władzy publicznej w rozumieniu art. 13 ust. 1 akapit pierwszy przedmiotowej dyrektywy. Jeżeli jednak działania te byłyby nawet wykonywane w charakterze organu władzy publicznej, to dyrektywa także dopuszczałaby ich opodatkowanie, ale tylko gdyby sąd krajowy stwierdził, że to zwolnienie z opodatkowania mogłoby prowadzić do znaczących zakłóceń konkurencji.

Unijny Trybunał nie wskazał jednak jak w tym kontekście należy postrzegać specyficzne elementy stanu faktycznego rozpatrywanej sprawy, na które zwracał uwagę NSA – tj. szczególny tryb nabycia nieruchomości (z mocy prawa, w drodze komunalizacji, poprzez spadkobranie, darowiznę), brak ich wykorzystania w działalności gminy, a także to, że o ich sprzedaży zdecydowała ich nieprzydatność dla celów realizacji zadań gminy.

Stanowisko TSUE w istocie oznacza, że okoliczności te NSA będzie musiał rozważyć we własnym zakresie.

Dominik Goślicki

radca prawnyw Kancelarii Prawnej Dr Krystian Ziemski & Partners w Poznaniu, specjalizuje się w zakresie prawa podatkowego, w szczególności podatku dochodowego oraz podatku od nieruchomości.

Natalia Lukasiewicz

asystent, prawnik, absolwentka Wydziału Prawa i Administracji UAM, interesuje się prawem podatkowym

Tekst pochodzi z portalu Prawo Dla Samorządu