Radny może prowadzić zajęcia w budynku gminy

NSA orzekł, że w niektórych sytuacjach radny może prowadzić prywatne zajęcia w budynku należącym do gminy, nie naruszając przepisów o zakazie prowadzenia działalności z wykorzystaniem mienia gminnego.

Radny gminy w ramach prowadzenia działalności gospodarczej prowadził w budynku harcówki, udostępnianym przez Dom Kultury, warsztaty, próby zespołów i inne zajęcia muzyczne, a także próby z Zespołem działającym przy lokalnym muzeum. W związku z powyższym Wojewoda zwrócił się do rady gminy o podjęcie uchwały w sprawie wygaśnięcia mandatu radnego. W odpowiedzi na wezwanie, rada gminy odmówiła podjęcia uchwały. Wojewoda wydał więc zarządzenie zastępcze, twierdząc, iż radny, prowadząc działalność gospodarczą naruszył zakaz prowadzenia działalności gospodarczej z wykorzystaniem mienia komunalnego gminy wyrażony w art. 24 f ustawy o samorządzie gminnym [dalej: u.s.g.].

Radny złożył skargę na zarządzenie zastępcze wojewody do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Sąd oddalił jednak skargę, wskazując, że do podjęcia przez radę gminy uchwały o wygaśnięciu mandatu radnego bądź do wydania ewentualnego zarządzenia zastępczego wojewody może dojść wyłącznie w przypadku kumulatywnego wystąpienia dwóch przesłanek wskazanych w art. 24 f usg. Pierwszą z nich jest prowadzenie przez radnego działalności gospodarczej na własny rachunek lub wspólnie z innymi osobami. Drugą natomiast wykorzystywanie przy prowadzeniu tej działalności mienia komunalnego gminy, w której radny uzyskał mandat. Stwierdzenie wystąpienia tych przesłanek, przy jednoczesnym ustaleniu niezaprzestania przez radnego tej działalności w terminie 3 miesięcy od dnia złożenia ślubowania, stanowi podstawę do wygaśnięcia mandatu radnego w trybie art. 190 ustawy z dnia 16 lipca 1998 r. - Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw.

Sąd pierwszej instancji podkreślił ponadto, iż nie ma znaczenia, czy radny korzystał z mienia gminy w sposób stały czy też jednorazowy oraz to, czy korzystanie to było odpłatne czy też nie. Istotne jest natomiast to, że radny przy prowadzeniu działalności korzysta z mienia, które jest własnością gminy. Zdaniem Sądu wskazane w art. 24 f ust. 1 u.s.g. prowadzenie działalności gospodarczej z wykorzystaniem mienia komunalnego należy odnosić do wszelkich przypadków korzystania z mienia komunalnego gminy w ramach prowadzenia działalności gospodarczej, a każde stwierdzenie prowadzania takiej działalności skutkować musi wygaśnięciem mandatu radnego.

Od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego radny wniósł skargę kasacyjną. Naczelny Sąd Administracyjny, wyrokiem z dnia 1 października 2013 r. (sygn. akt II OSK 2255/13), uchylił wyrok sądu I instancji oraz zarządzenie zastępcze wojewody.

NSA wskazał, że zarówno Dom Kultury jak i lokalne muzeum miały status samorządowych instytucji kultury. Obie te instytucje prowadziły swoją działalność w budynkach będących przedmiotem bezterminowych umów użyczenia zawartych z Gminą. Skarżący natomiast nie uzyskał żadnego tytuły prawnego do przedmiotowych nieruchomości ani bezpośrednio od Gminy, ani pośrednio od gminnych instytucji kultury.

W związku z powyższym, zdaniem NSA, w niniejszej sprawie nie można przyjąć, że została spełniona przesłanka prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek z wykorzystaniem mienia komunalnego gminy. Istotny jest bowiem fakt, iż radnego nie łączyła z Gminą żadna umowa.

Sąd wskazał także na linię orzeczniczą sądów administracyjnych¹, która stoi na stanowisku, by przy interpretacji przepisu art. 24 f u.s.g. stosować prokonstytucyjną wykładnię. Prowadzi to do wniosku, iż stwierdzenie wygaśnięcia mandatu radnego z powodu naruszenia przez niego zakazu łączenia mandatu radnego z prowadzeniem działalności gospodarczej z wykorzystaniem mienia komunalnego gminy, w której uzyskał mandat, wymaga ustalenia i rozważenia okoliczności dotyczących naruszenia tego zakazu z uwagi na cel wprowadzenia tego zakazu, którym jest ograniczenie korupcji i wykorzystywania stanowisk publicznych dla własnych, prywatnych celów. W orzecznictwie podkreśla się także, że niewskazane jest stosowanie art. 24 f u.s.g. w drodze wykładni rozszerzającej w każdym nie do końca wyjaśnionym przypadku, bowiem może to doprowadzić do sytuacji gdy radnymi będą mogli być jedynie emeryci i osoby bezrobotne².

Tematyka prowadzenia działalności przez radnego z wykorzystaniem mienia gminy została poruszona w artykule z dnia 10 października 2013 r. „Działalność gospodarcza radnego z wykorzystaniem mienia gminy – kolejne problemy”.

Maciej Kiełbus

Partner Zarządzający, prawnik w ZIEMSKI&PARTNERS Kancelaria Prawna Kostrzewska, Kołodziejczak i Wspólnicy w Poznaniu, specjalizuje się w zakresie prawa administracyjnego, w szczególności prawa samorządu terytorialnego oraz prawa odpadowego

Marta Bokiej

aplikant radcowski, specjalizuje się w zakresie prawa administracyjnego ze szczególnym uwzględnieniem prawa nieruchomości i inwestycji budowlanych

Tekst pochodzi z portalu Prawo Dla Samorządu