Prawo Dla Samorządu

Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, że w przypadku nieobecności przewodniczącego rady gminy, sesję zwołuje wiceprzewodniczący najstarszy wiekiem.

Wyrokiem z dnia 7 sierpnia 2013 r. (sygn. II OSK 1458/13) Naczelny Sąd Administracyjny uchylił wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 7 marca 2013 r., sygn. IV SA/Po 1081/12 oraz rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody Wielkopolskiego z września 2012 r. stwierdzające nieważność uchwały rady gminy w sprawie odwołania radnego z funkcji przewodniczącego rady gminy.

Wyrok zapadł w następującym stanie faktycznym i prawnym:

Do przewodniczącego rady gminy wpłynął wniosek grupy radnych o zwołanie sesji nadzwyczajnej, której przedmiotem miało być podjęcie uchwały w sprawie odwołania przewodniczącego rady gminy. Z uwagi na to, że w czasie złożenia wniosku przewodniczący był nieobecny i nie wyznaczył na czas swojej nieobecności osoby, która miała wykonywać jego czynności, wiceprzewodniczący rady gminy podpisał pismo zwołujące sesję nadzwyczajną rady gminy.

Na sesji nadzwyczajnej zwołanej przez wiceprzewodniczącego została podjęta uchwała rady gminy w sprawie odwołania radnego z funkcji przewodniczącego rady gminy. Na Sali sesyjnej obecna była przewodnicząca Rady, która nie podpisała listy obecności i po odczytaniu oświadczenia o braku upoważnienia wiceprzewodniczącego do zwołania sesji opuściła salę.

Ze względu na istotne naruszenie prawa, wojewoda wielkopolski rozstrzygnięciem nadzorczym, stwierdził nieważność przedmiotowej uchwały rady gminy, uzasadniając to brakiem uprawnień wiceprzewodniczącego rady gminy do zwołania sesji nadzwyczajnej, a w związku z tym naruszeniem przepisów art. 19 ust. 2 oraz 20 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym oraz przepisów statutu gminy.

Na powyższe rozstrzygnięcie nadzorcze, skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu złożyła rada gminy.

Rozstrzygnięcie sądu I instancji

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu, wyrokiem z dnia 7 marca 2013 r., sygn. IV SA/Po 1081/12, oddalił skargę rady gminy na rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody Wielkopolskiego.

W uzasadnieniu swojego wyroku sąd I instancji stwierdził, że zwołanie sesji rady gminy w trybie niezgodnym z przepisami ustawy o samorządzie gminnym nie może prowadzić do uznania, że w ten sposób radni mogą w sposób wiążący podejmować rozstrzygnięcia zastrzeżone do kompetencji rady gminy. Ponadto, zdaniem WSA w Poznaniu, za odbywanie sesji nie mogą być uznane spotkania radnych, które zostały zwołane przez nieuprawniony podmiot, niezależnie od tego, jakie powody zadecydowały o potrzebie zebrania się radnych.

Sąd stwierdził również, iż poprawnym było uznanie przez organ nadzoru, iż wiceprzewodniczący rady gminy nie posiadał upoważnienia od przewodniczącego do zwołania sesji rady gminy.

Skargę kasacyjną od powyższego wyroku wniosła rada gminy, zaskarżając go w całości, wnosząc o jego uchylenie oraz uchylenie rozstrzygnięcia nadzorczego wojewody wielkopolskiego.

Rozstrzygnięcie Naczelnego Sądu Administracyjnego

Sąd II instancji, rozpoznając sprawę wskazał, że przewodniczący może wyznaczyć do wykonywania swoich zadań wiceprzewodniczącego. Jednakże w przypadku nieobecności przewodniczącego i niewyznaczenia wiceprzewodniczącego, zadania przewodniczącego wykonuje wiceprzewodniczący najstarszy wiekiem.

Powołując się na wykładnię literalną przepisów ustawy o samorządzie gminnym, Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, że przewodniczący rady gminy może fakultatywnie dokonać cesji swoich zadań tylko na jednego z wiceprzewodniczących, czyli jednego z kilku zastępców. Jednakże, jak słusznie wskazał sąd II instancji, wykładnia ta nie uwzględnia sytuacji, gdy jest tylko jeden wiceprzewodniczący, a przewodniczący jest nieobecny i nie wyznaczył do wykonywania swoich zadań tego wiceprzewodniczącego.

W związku z tym, NSA stwierdził, że w takim przypadku należy kierować się wykładnią funkcjonalną i przyjął, że w takiej sytuacji jedyny wiceprzewodniczący przejmuje z mocy prawa (ex lege), w razie nieobecności przewodniczącego rady gminy, wszystkie jego zadania.

Naczelny Sąd Administracyjny wskazał, że ustawodawca przewidział, w przypadku nieobecności przewodniczącego i niewyznaczenia zastępującego go wiceprzewodniczącego, automatyczne przejęcie zadań przewodniczącego przez wiceprzewodniczącego najstarszego wiekiem. W razie zaistnienia takiej sytuacji nie ma znaczenia przyczyna nieobecności, a więc czy ma ona charakter obiektywny, czy też subiektywny. Istotny jest sam fakt nieobecności przewodniczącego rady gminy.

Zdaniem sądu, stosując wykładnię przepisów ustawy o samorządzie gminnym należy mieć na uwadze nie tylko konieczność prawidłowego działania rady gminy, lecz również właściwą realizację ustawowych przesłanek w zakresie zwoływania sesji nadzwyczajnej.

Dlatego też, zdaniem NSA, przyjąć należy, że w razie nieobecności przewodniczącego rady gminy, gdy wniosek o zwołanie sesji nadzwyczajnej zostanie złożony prawidłowo, to wiceprzewodniczący rady gminy jest nie tylko uprawniony do zwołania sesji nadzwyczajnej rady gminy, a wręcz jest on zobowiązany do dokonywania, w czasie nieobecności przewodniczącego, działań umożliwiających realizację założonego przez ustawodawcę celu związanego z prawidłową organizacją i funkcjonowaniem rady gminy, w tym także zwołania nadzwyczajnej sesji rady gminy.

NSA stwierdził, że w tym zakresie nie ma znaczenia czy nieobecność ma charakter obiektywny (siła wyższa, szczególne okoliczności, nieobecność wskutek choroby, śmierć), czy też subiektywny (nieobecność zawiniona przez przewodniczącego).

W związku z powyższym Naczelny Sąd Administracyjny wyrokiem z dnia 7 sierpnia 2013 r. (sygn. II OSK 1458/13) uchylił wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 7 marca 2013 r., sygn. IV SA/Po 1081/12 oraz rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody Wielkopolskiego z września 2012 r. stwierdzające nieważność uchwały rady gminy w sprawie odwołania radnego z funkcji przewodniczącego rady gminy.

Kto zwołuje sesję rady gminy w przypadku nieobecności jej przewodniczącego?