19.05.2023
KATEGORIA: Przepisy
Na stronie Rządowego Centrum Legislacji opublikowano projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu ulepszenia środowiska prawnego i instytucjonalnego przedsiębiorców oraz projekt ustawy o zmianie ustawy Kodeks postępowania administracyjnego. Przewidują one szereg istotnych zmian o charakterze upraszczającym w Kodeksie postępowania administracyjnego.
Artykuł stanowi wprowadzenie do cyklu publikacji poświęconych projektowanym zmianom w Kodeksie postępowania administracyjnego[1] w projekcie ustawy z dnia 13 kwietnia 2023 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ulepszenia środowiska prawnego i instytucjonalnego przedsiębiorców, autorstwa Ministra Rozwoju i Technologii[2] oraz projektu ustawy z dnia 31 marca 2023 r. o zmianie ustawy Kodeks postępowania administracyjnego, autorstwa Ministra Sprawiedliwości. Ilość i obszerność regulacji odnoszących się do k.p.a. pozwala stwierdzić, że zapowiadają się rewolucyjne zmiany pod szyldem upraszczania procedury administracyjnej.
W ostatnich latach można było dostrzec szereg ustaw poświęconych przedsiębiorcom, które w swych założeniach zakładały ułatwienie prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce. Wśród nich można wyróżnić:
Projektowana ustawa również wpisuje się w powyższy trend, o czym świadczy przede wszystkim jej tytuł - „w celu ulepszenia środowiska prawnego i instytucjonalnego przedsiębiorców”.
Jak wynika z uzasadnienia projektu ustawy w dniu 13 września 2022 r. została dokonana przez Radę Ministrów ocena funkcjonowania nowelizacji Kodeksu postępowania administracyjnego z 2017 r. Podobnej analizie poddany został pakiet ustaw, który był przyjęty w ramach programu pt. „Konstytucja biznesu”. Zdaniem Rady Ministrów uchwalone rozwiązania nie wyeliminowały wszystkich barier w zakresie przedsiębiorczości, dlatego oczekiwane są kolejne kroki w celu ułatwienia warunków dla przedsiębiorców.
W efekcie przeprowadzonych ewaluacji, projektodawcom udało się zidentyfikować różne obszary, w których można wprowadzić regulacje jeszcze skuteczniej broniące praw przedsiębiorców. Obszary te dotyczą tematyki m.in. rozpoczynania aktywności ekonomicznej, prowadzenia firmy, sukcesji, a także zasad i sposobu stanowienia prawa gospodarczego.
Projekt ustawy z dnia 13 kwietnia 2023 r. opiera się na czterech założeniach:
Celem proponowanych w projekcie ustawy z dnia 14 kwietnia 2023 r. rozwiązań jest zmniejszenie liczby nadmiernych wymogów regulacyjnych, co w ocenie projektodawców wygeneruje oszczędności czasowe i kosztowe po stronie jednostki oraz przedsiębiorców. Rezultatem będzie szybsza i sprawniejsza procedura administracyjna, co przełoży się również na efektywność pracy administracji publicznej. Projektodawcy przewidują, że podjęte działania będą stanowić pozytywny impuls dla przedsiębiorców oraz obywateli, istotnie wpływając na jakość życia i poprawę warunków do podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej.
Projekt znajduje się aktualnie na etapie opiniowania[6].
Podstawowym założeniem projektu ustawy z dnia 31 marca 2023 r. jest usprawnienie przebiegu postępowania administracyjnego.
Projektodawcy wskazali w uzasadnieniu, że jedną z kluczowych wartości w procesie stosowania norm prawa administracyjnego pozostaje troska o sprawne prowadzenie postępowania oraz efektywne wykorzystanie pozostających w dyspozycji administracji publicznej zasobów (m.in. poprzez odformalizowanie postępowania, czy wykorzystanie nowych technologii).
Celem nowelizacji jest dążenie do zachowania właściwego standardu ochrony praw jednostki, interesu publicznego, a jednocześnie uczynienie z postępowania administracyjnego skutecznego narzędzia kształtowania stosunków społecznych. W związku z tym, projektodawcy dążą do sprecyzowania dotychczasowych regulacji k.p.a., w drodze kompleksowych rozwiązań, aby uzupełnić istniejące luki prawne, a także rozwiać wątpliwości interpretacyjne w praktyce ich stosowania, które mogłyby godzić zarówno w bezpieczeństwo prawne adresatów decyzji administracyjnych, jak i interes publiczny wyrażający się w postaci stabilizacji stosunków prawnych.
Projekt znajduje się aktualnie na etapie opiniowania.
Na wstępie należy zaznaczyć, że wbrew twierdzeniom projektodawców obu projektów ustaw, zaprezentowane rozwiązania nie stanowią rozwiązań, które w sposób kompleksowy upraszczałyby procedurę administracyjną. Przede wszystkim fakt opracowywania tak dużej liczby zmian w k.p.a. nie powinien odbywać się w oderwaniu od działalności legislacyjnej obu organów administracji publicznej: Ministra Rozwoju i Technologii oraz Ministra Sprawiedliwości. Poza tym, projektowane zmiany nie zostały poprzedzone rzetelną oceną środowiska prawniczego (zarówno naukowego, jak i praktyków), jak miało to miejsce między innymi w zakresie nowelizacji k.p.a. w 2017 r.[7]
Jednocześnie warto dodać, że proponowane zmiany k.p.a. odnosić się będą do szeroko rozumianej sytuacji prawnej jednostki, a nie tylko przedsiębiorców, zatem ostateczny kształt i brzmienie przepisów, powinny uwzględniać właściwego adresata tychże zmian.
Efektywna administracja jest jednym z filarów upraszczania postępowania administracyjnego. Aby powyższy cel mógł zostać osiągnięty, należy pamiętać, że zapoczątkowany proces upraszczania postępowania administracyjnego musi zawsze przybierać formę kompleksowych rozwiązań prawnych, które pozwolą na skuteczne i efektywne działanie organów administracji publicznej, a z drugiej strony na korzystanie przez jednostki z ich podstawowych praw. Choć same założenia i cele projektów nowelizacji k.p.a. trzeba uznać za słuszne i potrzebne, tak aktualnie należy wyrazić obawę, czy istnieje możliwość ich osiągnięcia w przypadku uchwalenia dwóch niezależnych aktów prawnych w ich dotychczasowym brzmieniu.
O dalszym przebiegu prac legislacyjnych będziemy informować na łamach kolejnych publikacji. Poszczególne rozwiązania zmieniające k.p.a. będą omawiane w przyszłych artykułach poświęconych nowelizacji procedury administracyjnej.
[1] Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn. Dz.U. z 2023 r., poz. 775 ze zm., dalej: k.p.a.).
[2] Projekt ustawy z dnia 13 kwietnia 2023 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ulepszenia środowiska prawnego i instytucjonalnego dla przedsiębiorców https://legislacja.rcl.gov.pl/docs//2/12371407/12964177/12964178/dokument616028.pdf [dostęp: 05.05.2023 r.], dalej: projekt ustawy z dnia 13 kwietnia 2023 r.
[3] <https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20180000646/U/D20180646Lj.pdf> [online:] (dostęp: 17.05.2023 r.).
[4] <https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20170000935/O/D20170935.pdf> [online:] (dostęp: 17.05.2023 r.).
[5] <https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20180001629/U/D20181629Lj.pdf> [online:] (dostęp: 17.05.2023 r.).
[6] <https://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12371407> [online:] (dostęp: 17.05.2023 r.).
[7] Z. Kmieciak (red.), Reforma prawa o postępowaniu administracyjnym. Raport zespołu eksperckiego, Warszawa 2016, <http://www.nsa.gov.pl/raport-ekspercki-kpa.php.> [online:] (dostęp: 17.05.2023 r.).
Beniamin Rozczyński prawnik w Kancelarii Prawnej Dr Krystian Ziemski & Partners w Poznaniu, specjalizuje się w zakresie prawa administracyjnego ze szczególnym uwzględnieniem upraszczania i elektronizacji procedury administracyjnej oraz prawa samorządowego i prawa nieruchomości
TAGI: Legislacja, Nowelizacja,