Prawo Dla Samorządu

Ustawa o odpadach przewiduje, że za wykonanie obowiązku usunięcia odpadów z miejsca nieprzeznaczonego do ich składowania lub magazynowania, posiadacze odpadów gospodarujący tymi odpadami odpowiedzialni są solidarnie. Co to oznacza i jakie skutki wywołuje taka regulacja w praktyce?

Odpowiedzialność solidarna w ustawie o odpadach

W poprzednich artykułach wskazano już, że podmiotem zobowiązanym do usunięcia odpadów z miejsca nieprzeznaczonego do ich składowania lub magazynowania jest posiadacz odpadów[1]. Ten sam podmiot jest również adresatem decyzji nakazującej usunięcie odpadów, którą właściwy organ wydaje w sytuacji, gdy posiadacz odpadów nie usunie ich dobrowolnie.

Uzupełnieniem powyższych reguł jest art. 26 ust. 3a ustawy o odpadach[2], zgodnie z którym decyzję nakazującą usunięcie odpadów wydaje się (obligatoryjnie!) w stosunku do wszystkich posiadaczy odpadów odpowiedzialnych za gospodarowanie tymi odpadami, natomiast za usunięcie odpadów posiadacze ci odpowiedzialni są solidarnie. Regulacja ta wprowadzona została do ustawy na mocy nowelizacji z 2019 r.[3] i obowiązuje od 6 września 2019 r. W uzasadnieniu projektu ustawy nowelizującej[4] wskazywano m.in., iż wprowadzono ją „W celu poprawy skuteczności egzekwowania obowiązku usuwania odpadów przez ich posiadaczy”.

Kwestię solidarnej odpowiedzialności posiadaczy odpadów reguluje ponadto art. 26 ust. 3b ustawy o odpadach, który dotyczy sytuacji już po wydaniu decyzji nakazującej usunięcie odpadów. Przepis ten stanowi, że jeżeli właściwy organ po wydaniu decyzji stwierdzi, że za gospodarowanie odpadami odpowiedzialny jest również inny posiadacz odpadów, może (ale w tym przypadku nie jest do tego zobowiązany) wydać drugą decyzję o nałożeniu obowiązku wykonania wydanej wcześniej decyzji nakazującej usunięcie odpadów również przez tego posiadacza. Jednocześnie przepis ten stanowi, że odpowiedzialność posiadaczy odpadów za wykonanie decyzji jest solidarna.

Odpowiedzialność solidarna w Kodeksie cywilnym

Wprowadzona do ustawy o odpadach solidarna odpowiedzialność posiadaczy odpadów nawiązuje do cywilnoprawnej konstrukcji solidarnej odpowiedzialności dłużników, przewidzianej w art. 366 w zw. z art. 369 Kodeksu cywilnego[5].

Przywołane przepisy stanowią, że „Kilku dłużników może być zobowiązanych w ten sposób, że wierzyciel może żądać całości lub części świadczenia od wszystkich dłużników łącznie, od kilku z nich lub od każdego z osobna, a zaspokojenie wierzyciela przez któregokolwiek z dłużników zwalnia pozostałych (solidarność dłużników)” (art. 366 § 1 kc), przy czym „Aż do zupełnego zaspokojenia wierzyciela wszyscy dłużnicy solidarni pozostają zobowiązani” (art. 366 § 2 kc). Jednocześnie, art. 369 kc wskazuje, że „Zobowiązanie jest solidarne, jeżeli to wynika z ustawy lub z czynności prawnej”.

Przenosząc powyższe na grunt solidarnej odpowiedzialności posiadaczy odpadów, przewidzianej w art. 26 ust. 3a oraz 3b ustawy o odpadach, wskazać należy, iż ma ona następujące skutki.

Przede wszystkim, na każdym posiadaczu odpadów wskazanym w decyzji, ciąży obowiązek usunięcia całości odpadów z miejsca nieprzeznaczonego do ich składowania lub magazynowania. Obowiązek ten może być przy tym egzekwowany zarówno od wszystkich posiadaczy odpadów, jak też od wybranych lub tylko jednego z nich.

Jednocześnie prowadzenie egzekucji obowiązku usunięcia odpadów względem niektórych tylko posiadaczy w żaden sposób nie wyłącza możliwości wszczęcia egzekucji w innym czasie względem pozostałych, rzecz jasna pod warunkiem, że w wyniku egzekucji obowiązek nie został dotychczas spełniony przez innego z posiadaczy.

Wykonanie obowiązku usunięcia odpadów przez któregokolwiek z posiadaczy powoduje wygaśnięcie tego obowiązku w stosunku do pozostałych posiadaczy. Jednocześnie, co do zasady, obowiązek może być spełniony przez każdego z posiadaczy, również tego, względem którego nie rozpoczęto czynności celem egzekucji wykonania obowiązku usunięcia odpadów. Także na skutek działania takiego posiadacza, obowiązek względem pozostałych wygasa.

Biorąc pod uwagę powyższe, zwrócić należy uwagę, że przyjęcie koncepcji odpowiedzialności solidarnej posiadaczy odpadów poszerza krąg podmiotów, które mogą ponosić odpowiedzialność za usunięcie odpadów. Wpływa to jednocześnie na ułatwienie prowadzenia egzekucji, która może objąć w ten sposób więcej podmiotów. Tym samym zwiększa się również szanse na skuteczne wyegzekwowanie obowiązku.

[1] Więcej patrz: https://prawodlasamorzadu.pl/2023-01-27-usuwanie-odpadow-cz-i-jak-przymusic-posiadacza-odpadow-do-ich-usuniecia-z-miejsca-nieprzeznaczonego

[2] Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (t.j. Dz.U. 2022 poz. 699)

[3] Nowelizacja dokonana ustawą z dnia 19 lipca 2019 r. o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2019 poz. 1579)

[4] Druk sejmowy nr 3495

[5] Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. 2022 poz. 1360) [dalej: kc]

Usuwanie odpadów cz. V - odpowiedzialność solidarna posiadaczy odpadów

Odpowiedzialność solidarna w ustawie o odpadach

Odpowiedzialność solidarna w Kodeksie cywilnym