Prawo Dla Samorządu

Przedsiębiorca gospodarujący odpadami zobowiązany do posiadania zezwolenia na zbieranie odpadów lub zezwolenia na przetwarzanie odpadów ma obowiązek ustanowienia zabezpieczenia roszczeń, umożliwiającego pokrycie kosztów m.in. wykonania zastępczego usunięcia odpadów.

Z dniem 5.09.2018 r. wszedł w życie art. 48a ustawy o odpadach[1], obligujący posiadaczy odpadów obowiązanych do uzyskania zezwolenia na zbieranie odpadów lub zezwolenia na przetwarzanie odpadów[2] do ustanowienia zabezpieczenia roszczeń w wysokości umożliwiającej pokrycie w szczególności kosztów:

wykonania zastępczego

a) decyzji nakazującej usunięcie odpadów z miejsca nieprzeznaczonego do ich składowania lub magazynowania,

b) obowiązku usunięcia odpadów, wynikającego z cofnięcia, wygaśnięcia, uchylenia lub stwierdzenia nieważności zezwolenia[3],

2. działań polegających na usunięciu i gospodarowaniu odpadów, które podjął organ ze względu na zagrożenia dla życia lub zdrowia ludzi lub środowiska, powodowane przez odpady[4].

Celem „odpadowego” zabezpieczenia roszczeń jest zapewnienie organowi środków pieniężnych, umożliwiających – w przypadku braku dobrowolnego wykonania obowiązku przez zobowiązanego - sfinansowanie w toku egzekucji wykonania zastępczego usunięcia odpadów bądź zwrot kosztów poniesionych na natychmiastowe usunięcie i zagospodarowanie tych odpadów, które stwarzają szczególne zagrożenie.

W zależności od konkretnego stanu faktycznego oraz działań podjętych przez organ wyróżnić można następujące tryby skorzystania z zabezpieczenia, a mianowicie:

przed poniesieniem przez organ kosztów usunięcia odpadów:

Cofnięcie (wygaśnięcie, uchylenie, stwierdzenie nieważności) zezwolenia na zbieranie lub na przetwarzanie odpadów jest jednoznaczne z obowiązkiem ich usunięcia[5]. Jeżeli posiadacz odpadów nie usunie odpadów, organ powinien przystąpić do egzekucji tego obowiązku. Organ prowadzący egzekucję orzeka, w drodze decyzji, o przeznaczeniu środków z „odpadowego” zabezpieczenia roszczeń na pokrycie kosztów wykonania zastępczego ww. obowiązku.[6] Środki pieniężne, pochodzące z ww. zabezpieczenia i potrzebne do sfinansowania kosztów wykonania zastępczego usunięcia odpadów, powinny zostać wypłacone przez bank lub zakład ubezpieczeniowy organowi prowadzącemu egzekucję przed pokryciem ww. kosztów.[7]

po pokryciu przez organ kosztów usunięcia i zagospodarowania odpadów:

W przypadku, kiedy odpady stwarzają zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi lub środowiska i konieczne jest ich niezwłoczne usunięcie, organ powinien podjąć działania, polegające na usunięciu i zagospodarowaniu takich odpadów. Nadzwyczajna (szczególna) sytuacja wymagająca reakcji po stronie organu sprawia, że to organ ponosi koszty związane z usunięciem odpadów. Następnie, jeśli mimo wezwania, posiadacz odpadów nie zwróci ww. kosztów, organ wydaje decyzję o przeznaczeniu środków z „odpadowego” zabezpieczenia roszczeń na ich pokrycie, określając przy tym ich wysokość.[8]

„Odpadowe” zabezpieczenie roszczeń umożliwia zatem organowi pozyskanie środków finansowych na usunięcie odpadów lub uzyskanie zwrotu poniesionych wydatków z tego tytułu.

[1] Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 699 z późn. zm.) [dalej jako: uo].

[2] Przepisy, dotyczące ustanowienia zabezpieczenia roszczeń stosuje się także do pozwoleń na wytwarzanie odpadów i pozwoleń zintegrowanych, uwzględniających zbieranie lub przetwarzanie odpadów (art. 48a ust. 23 uo).

[3] Zgodnie z art. 47 ust. 5 i 8 uo posiadacz odpadów, któremu cofnięto zezwolenie, bądź którego zezwolenie uchylono, wygasło lub stwierdzono jego nieważność, jest obowiązany do usunięcia odpadów i negatywnych skutków w środowisku lub szkód w środowisku w rozumieniu ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie, w ramach prowadzonej działalności objętej tym zezwoleniem, na własny koszt, w terminie wskazanym w decyzji wydanej w związku z utratą zezwolenia.

[4] Działań podjętych w trybie art. 26a uo.

[5] Art. 47 ust. 5 i 8 uo.

[6] Art. 48a ust. 17 uo.

[7] Art. 48a ust. 5 uo, wskazuje, że bank lub zakład ubezpieczeniowy uregulują, w dowolnym czasie, zobowiązania na rzecz organu prowadzącego egzekucję obowiązku usunięcia odpadów.

[8] Art. 26a ust. 6 i 8 uo.

Kiedy korzystać z „odpadowego” zabezpieczenia roszczeń?