24.02.2023


Usuwanie odpadów cz. III - zabezpieczenie wykonania obowiązku

KATEGORIA: Przepisy

Przed wszczęciem postępowania egzekucyjnego wierzyciel ma możliwość zabezpieczenia swoich interesów (np. zapewnienia egzekucji kosztów wykonania zastępczego) w toku postępowania zabezpieczającego.

Brak dobrowolnego usunięcia odpadów z miejsc nieprzeznaczonych do ich składowania lub magazynowania przez posiadacza odpadów (zobowiązanego) prowadzi do konieczności podjęcia przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) czynności zmierzających do przymusowego wyegzekwowania tego obowiązku[1]. W przypadku, kiedy organ wykonawczy gminy (wierzyciel) dojdzie do przekonania, że okoliczności wskazują, że egzekucja ww. obowiązku może być utrudniona lub udaremniona istnieje możliwość dokonania – także przed terminem wykonania obowiązku o charakterze niepieniężnym (jakim jest obowiązek usunięcia odpadów)[2] – stosownego zabezpieczenia, w oparciu o przepisy ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

Ustawodawca wskazuje przykładowe okoliczności, uzasadniające ustanowienie zabezpieczenia (np. brak płynności finansowej zobowiązanego, wyzbywanie się przez niego majątku)[3]. Otwarty katalog tych okoliczności powoduje, że wierzyciel ma możliwość ustanowienia zabezpieczenia w każdej sytuacji, kiedy istnieje obiektywne i realne ryzyko, że egzekucja może okazać się nieskuteczna. Takimi okolicznościami mogą być m.in. zaprzestanie działalności przez zobowiązanego[4], czy też istotne pogorszenie jego sytuacji finansowej[5]. Wierzyciel powinien wykazać istnienie przesłanek, uzasadniających dokonanie zabezpieczenia.

Zabezpieczenie obowiązków o charakterze niepieniężnym powinno być adekwatne do okoliczności i obowiązku, jaki ma być wykonany, jak również nie powinno obciążać zobowiązanego ponad potrzebę[6]. W doktrynie wskazuje się, że formami (środkami) zabezpieczenia mogą być np.: „/…/ zakaz sprzedaży czy innego dysponowania rzeczą ruchomą, która podlega wydaniu; zakaz dysponowania narzędziami i materiałami, które mają być użyte w ramach wykonania zastępczego; zakaz opuszczania przez zobowiązanego w określonym czasie miejsca zamieszkania, jeśli ma on wykonać obowiązek osobiście itd.”[7].

W przypadku, kiedy egzekucja obowiązku o charakterze niepieniężnym będzie wiązała się z nakładami finansowymi (np. koszt wykonania zastępczego) wierzyciel ma możliwość zastosowania zabezpieczenia właściwego dla egzekucji świadczeń pieniężnych. W szczególności ma możliwość dokonania zajęcia pieniędzy, wynagrodzenia za pracę, wierzytelności z rachunków bankowych i wkładów oszczędnościowych oraz innych wierzytelności, jeżeli w ten sposób zostanie zabezpieczone pokrycie przez zobowiązanego kosztów wykonania zastępczego[8]. Możliwe jest również zajęcie ruchomości, bądź obciążenie nieruchomości zobowiązanego hipoteką przymusową[9].

Jeżeli w danym stanie faktycznym uzasadnione jest zastosowanie więcej niż jednego sposobu zabezpieczenia, to wierzyciel ma taką możliwość (np. jednoczesnego zajęcia ruchomości i ustanowienia hipoteki przymusowej)[10]. Niemniej, także w tym przypadku wierzyciel powinien kierować się zasadą stosowania najłagodniejszego środka dla zobowiązanego[11], uwzględniając celowość zwiększenia dolegliwości, związanych z ustanowieniem zabezpieczenia.

Zastosowanie zabezpieczenia nie może jednak prowadzić do wykonania obowiązku[12]. W orzecznictwie wskazuje się, że „Jakkolwiek postępowanie zabezpieczające nie może prowadzić do wykonania przez zobowiązanego obowiązku, zapewniać jednak winno realne gwarancje, że w przyszłości dojdzie do jego wyegzekwowania. (…) Oczywiście zastosowany środek egzekucyjny powinien być jak najmniej uciążliwy dla zobowiązanego, jednakże ta najmniejsza uciążliwość nie może niweczyć celu zabezpieczenia, jakim jest stworzenie dla wierzyciela podatkowego pewnych gwarancji zaspokojenia”[13]. Oznacza to, że celem zabezpieczenia jest zapewnienie realizacji obowiązku w przyszłości.

Uchylenie zabezpieczenia obowiązku o charakterze niepieniężnym powinno nastąpić na żądanie zobowiązanego, w przypadku, gdy wniosek o wszczęcie postępowania egzekucyjnego nie został zgłoszony w terminie 3 miesięcy od dnia dokonania tego zabezpieczenia. W tym okresie wierzyciel powinien zatem wszcząć postępowanie egzekucyjne, zmierzające do przymusowego wyegzekwowania obowiązku usunięcia odpadów.

Zasygnalizowania wymaga, że ww. zabezpieczenie wykonania obowiązku usunięcia odpadów w oparciu o przepisy ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji jest zagadnieniem odrębnym od możliwości sfinansowania tego obowiązku ze środków, pochodzących z tzw. „odpadowego” zabezpieczenia roszczeń, o którym więcej w innych artykułach na portalu prawodlasamorządu.pl[14].

 


[1] ​https://prawodlasamorzadu.pl/2023-01-27-usuwanie-odpadow-cz-i-jak-przymusic-posiadacza-odpadow-do-ich-usuniecia-z-miejsca-nieprzeznaczonego,

https://prawodlasamorzadu.pl/2023-02-10-usuwanie-odpadow-cz-ii-srodki-egzekucyjne

[2] Art. 154 § 2 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 479 z późn. zm.) [dalej jako upea].

[3] Art. 154 § 1 tiret pierwsze upea.

[4] Por. R. Hauser, M. Wierzbowski (red.), Postępowanie egzekucyjne w administracji. Komentarz, Wyd. 10, Warszawa 2021.

[5] Por. M. Faryna [w:] Ustawa o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Komentarz, wyd. II, red. D. R. Kijowski, Warszawa 2015, art. 154.

[6] Art. 167 § 1 i § 2 upea.

[7] Por. R. Hauser, M. Wierzbowski (red.), Postępowanie egzekucyjne w administracji. Komentarz, Wyd. 10, Warszawa 2021.

[8] Art. 168 upea.

[9] Art. 164 § 1 pkt 1 i 2 w zw. z art. 168 upea.

[10] Art. 158 upea.

[11] Art. 7 § 2 upea.

[12] Art. 160 § 1  upea.

[13] Wyrok NSA z 23.08.2022 r., III FSK 4583/21, LEX nr 3405055.

[14] https://prawodlasamorzadu.pl/2022-12-05-odpadowe-zabezpieczenie-roszczen-do-zmiany

 



Autor:
Dagmara Czajka

Radca prawny w Kancelarii Prawnej Dr Krystian Ziemski & Partners w Poznaniu, specjalizuje się w prawie administracyjnym ze szczególnym uwzględnieniem prawa samorządowego



Magdalena Kurnatowska

Prawniczka w dziale prawa administracyjnego


TAGI: Egzekucja w administracji, Ochrona środowiska, Odpady,



Tekst pochodzi z portalu Prawo Dla Samorządu