Prawo Dla Samorządu

Niezgodne z prawem jest powierzenie pełnienia obowiązków skarbnika gminy. Ustawodawca jedynie w niektórych ustawach wskazuje na możliwość powierzenia pełnienia obowiązków organu administracji publicznej, czy kierownika innej jednostki organizacyjnej wykonującej zadania publiczne.

Wyrokiem z dnia 3 lutego 2022 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wielkopolskim (sygn. II SA/Go 816/21) uznał za zasadną skargę Wojewody na uchwałę Rady Gminy w sprawie powołania pełniącego obowiązki skarbnika gminy, stwierdzając nieważność zaskarżonej uchwały w całości.

Powołanie zaskarżonej uchwały

Rada Gminy w dniu 26 maja 2021 r. działając na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 3 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym podjęła uchwałę w sprawie powołania pełniącego obowiązki skarbnika gminy. Zgodnie z uchwałą powołanie nastąpiło na wniosek Wójta Gminy.

Skarga Wojewody

Wojewoda w sierpniu 2021 r. wniósł skargę na powyższą uchwałę, zarzucając istotne naruszenie art. 18 ust. 2 pkt 3 ustawy o samorządzie gminnym oraz art. 4 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych - wymieniającego skarbnika gminy, jako pracownika samorządowego, zatrudnianego na podstawie powołania.

W uzasadnieniu skargi Wojewoda wskazał, że „uchwała powołująca osobę „pełniącą obowiązki” skarbnika gminy nie znajduje umocowania w obowiązującym stanie prawnym”.

Stanowisko skarbnika gminy jest stanowiskiem, na którym pracownik zostaje zatrudniony na podstawie powołania, a więc powołanie skarbnika gminy uchwałą Rady Gminy stanowi nawiązanie stosunku pracy na podstawie powołania.

Wojewoda wskazał również na art. 54 ust. 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, w którym ze względu na charakter obowiązków służbowych oraz zakres odpowiedzialności skarbnika gminy, ustawodawca określił wymogi jakie kandydat na stanowisko skarbnika gminy musi spełniać. Natomiast w art. 54 ust. 1 ustawy o finansach publicznych ustawodawca wymienił zakres obowiązków jakie kierownik jednostki powierza głównemu księgowemu jednostki sektora finansów publicznych, wśród nich można wymienić m.in. prowadzenie rachunkowości jednostki, wykonywanie dyspozycji środkami pieniężnymi oraz dokonywanie wstępnych kontroli.

Zdaniem Wojewody obowiązująca ustawa o pracownikach samorządowych, ani też żadne inne przepisy nie przewidują zatrudnienia osoby „pełniącej obowiązki” skarbnika gminy.

Wojewoda przytoczył w uzasadnieniu również treść art. 21 ustawy o pracownikach samorządowych, który umożliwia powierzenie na potrzeby jednostki, na okres do 3 miesięcy wykonywanie innej pracy niż określona w umowie o pracę, zgodnej z kwalifikacjami, jednak biorąc pod uwagę zakres obowiązków i odpowiedzialności skarbnika, w opinii Wojewody nie jest możliwe powierzenie tych obowiązków na podstawie ww. przepisu.

Odpowiedź Rady Gminy

Rada Gminy w odpowiedzi na skargę wniosła o umorzenie postępowania.

Swoje stanowisko uzasadniła faktem, że przedmiotowe uchwały były wykonaniem wniosków składanych przez Wójta, którego sprawowanie funkcji wykonawczej w gminie zostało znacznie utrudnione w wyniku śmierci osoby pełniącej funkcję skarbnika.

Zdaniem Gminy podjęcie uchwały było niezbędne dla funkcjonowania gminy, ponieważ w wyniku śmierci skarbnika gminy, stanowisko, którego uprawnieniem i obowiązkiem dla podjęcia prawnie wiążących decyzji finansowych jest złożenie podpisu na dokumentach powodujących powstanie zobowiązań finansowych po stronie gminy, pozostawało nieobjęte.

Zdaniem Sądu

Wojewódzki Sąd Administracyjny uznał skargę za zasadną, stwierdzając nieważność zaskarżonej uchwały w całości.

Sąd w swoim uzasadnieniu przywołał wypracowaną przez doktrynę i orzecznictwo definicję istotnego naruszenia prawa, zgodnie z którą „za istotne naruszenie prawa uznaje się uchybienie prowadzące do skutków, które nie mogą być tolerowane w demokratycznym państwie prawnym”. Stwierdzenie nieważności uchwały może nastąpić tylko wtedy, gdy uchwała pozostaje w wyraźnej sprzeczności z określonym przepisem prawnym.

Sąd, mając na względzie wskazaną definicję, uznał za zasadny zarzut skarżącego dotyczący istotnego naruszenia art. 18 ust. 2 pkt 3 ustawy o samorządzie gminnym oraz art. 4 ust. 1 pkt 2 ustawy o pracownikach samorządowych.

Skoro ustawodawca nie przyznał organowi upoważnienia do powierzenia pełnienia obowiązków skarbnika gminy, niedopuszczalne jest w opinii Sądu powołanie na stanowisko pełniącego obowiązki skarbnika gminy.

Sąd odniósł się również do informacji Rady Gminy, o dokonaniu uchylenia zaskarżonej uchwały, uchwałą z sierpnia 2021 r., wskazując że nie miało to znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy. „Uchylenie albo zmiana uchwały przez inną uchwałę, przed wydaniem wyroku ma charakter konstytutywny, a zatem wywołuje skutek na przyszłość (ex nunc), natomiast stwierdzenie przez sąd nieważności uchwały samorządu terytorialnego na skutek zaskarżenia jej przez organ nadzoru znosi skutki tego aktu od samego początku (ex tunc)”.

Podsumowanie

Żaden przepis prawa nie przewiduje zatrudnienia osoby pełniącej obowiązki skarbnika gminy. Prawodawca nie przyznał organom upoważnienia do powierzenia pełnienia obowiązków skarbnika gminy, a więc podjęcie ustawy w tym zakresie stanowi istotne naruszenie prawa poprzez przekroczenie upoważnienia ustawowego.

Wyrok jest prawomocny.

Powołanie pełniącego obowiązki skarbnika gminy