03.10.2022
KATEGORIA: Praktyka
Coraz wyższe cele recyklingowe wynikające z prawodawstwa unijnego implementowanego do ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz wysokie kary grożące za ich nieosiągniecie skłaniają niektóre gminy do rozważań w zakresie pokrywania potencjalnych kar ze środków pochodzących z opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi.
Cele recyklingowe
Zgodnie z przepisami ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach gminy są obowiązane osiągnąć poziom przygotowania do ponownego użycia i recyklingu odpadów komunalnych w wysokości co najmniej:
1) 20% wagowo - za rok 2021;
2) 25% wagowo - za rok 2022;
3) 35% wagowo - za rok 2023;
4) 45% wagowo - za rok 2024;
5) 55% wagowo - za rok 2025;
6) 56% wagowo - za rok 2026;
7) 57% wagowo - za rok 2027;
8) 58% wagowo - za rok 2028;
9) 59% wagowo - za rok 2029;
10) 60% wagowo - za rok 2030;
11) 61% wagowo - za rok 2031;
12) 62% wagowo - za rok 2032;
13) 63% wagowo - za rok 2033;
14) 64% wagowo - za rok 2034;
15) 65% wagowo - za rok 2035 i za każdy kolejny rok.
Gmina, która nie wykonuje powyższego obowiązku podlega karze pieniężnej obliczonej według wzoru określonego w ustawie bazującego na masie odpadów komunalnych wyrażonej w Mg, wymaganej do osiągnięcia odpowiedniego poziomu przygotowania do ponownego użycia i recyklingu odpadów komunalnych.
Kary te stają się coraz bardziej realne, a ich wysokość może być z roku na rok coraz wyższa.
Z czego zapłacić karę?
W związku z powyższym gminy zaczynają rozważać czy ewentualne kary mogą być pokrywane ze środków pochodzących z opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi uiszczanych przez właścicieli nieruchomości objętych gminnym systemem odbiorowym.
Z pytaniem o taką możliwość wystąpiła do Regionalnej Izby Obrachunkowej w Gdańsku jedna z gmin.
W piśmie z dnia 29 sierpnia 2022 roku (znak: RP.0441/88/46/1/2022) Prezes Regionalnej Izby Obrachunkowej w Gdańsku – udzielając ogólnej interpretacji przepisów związanych z funkcjonowaniem finansów publicznych - wskazała, że cele na które mogą być wydatkowane środki z opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi zostały określone w ustawie o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Cele te zdaniem Izby „powinny być interpretowane w sposób ścisły, co oznacza dopuszczalność pokrywania m.in. kosztów obsługi administracyjnej funkcjonowania systemu gospodarowania odpadami komunalnymi, lecz tylko takich, które są bezpośrednio związane z tym systemem [podkr. Autor]”.
W ocenie RIO w Gdańsku „nie ma (…) podstaw, aby pokrywać z ww. opłat koszty, które są skutkiem braku realizacji przez gminę określonych wymogów wynikających z przepisów ww. ustawy. Są to bowiem koszty, nie tyle związane z systemem gospodarowania odpadami komunalnymi w rozumieniu ww. przepisów art. 6r ustawy, co ściśle powiązane z nieosiągnięiem wymaganego recyklingu odpadów [podkr. Autor]”.
W swoim stanowisku Izba nawiązała do wcześniejszej interpretacji z 2020 roku dotyczącej możliwości finansowania ze środków opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi określonych kosztów obsługi administracyjnej systemu, ściśle związanych z obsługą tego systemu. Także wówczas Izba opowiedziała się za ścisłym interpretowaniem celów, które mogą być finansowane ze środków pochodzących z opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi.
Konkludując Izba wskazała, że „w aktualnym stanie prawnym brak jest podstaw, aby wskazane we wniosku [o wydanie interpretacji – przyp. Autor] kary mogły być pokrywane w ramach kosztów funkcjonowania systemu gospodarowania odpadami komunalnymi, do których zalicza się m.in. koszty obsługi administracyjnej tego systemu. [podkr. Autor]”.
Podsumowanie
Stanowisko Regionalnej Izby Obrachunkowej w Gdańsku nie ma charakteru wiążącego – zarówno dla gminy wnioskującej o wydanie przez RIO interpretacji, jak i dla innych gmin. Może być ono jednak szczególnie cenną wskazówką w kontekście sposobu interpretacji przepisów przez RIO, co może być istotne zwłaszcza w przypadku kompleksowych kontroli gospodarki finansowej w gminie.
Jednocześnie powyższe stanowisko może być istotne w kontekście potencjalnych sporów dotyczących sposobów kalkulacji stawek opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi. Gdyby któraś z gmin kalkulując stawki opłat uwzględniała potencjalne kary za nieosiągnięcie celów recyklingowych sąd administracyjny przyjmując podzielając stanowisko RIO mógłby zakwestionować całą uchwałę stawkową ze wszystkimi tego konsekwencjami.
Maciej Kiełbus Partner Zarządzający, prawnik w ZIEMSKI&PARTNERS Kancelaria Prawna Kostrzewska, Kołodziejczak i Wspólnicy w Poznaniu, specjalizuje się w zakresie prawa administracyjnego, w szczególności prawa samorządu terytorialnego oraz prawa odpadowego
TAGI: Odpady, RIO, Opłaty za gospodarowanie odpadami, Selektywna zbiórka,