Prawo Dla Samorządu

Zgodnie z treścią projektu ustawy o inwestycjach w zakresie przeciwdziałania skutkom suszy (projekt z dnia 18 lutego 2022 r.) opłata za zmniejszanie naturalnej retencji terenowej wymierzana ma być w okresie rozliczeniowym wynoszącym rok, a nie jak dotychczas kwartalnie.

Należy przypomnieć, że opłata za zmniejszanie naturalnej retencji terenowej stanowi daninę wprowadzoną przepisami ustawy nowelizującej ustawę Prawo Wodne. Obowiązuje ona od stycznia 2018 r. i pobierana jest wówczas, gdy dochodzi do zmniejszenia naturalnej retencji terenowej na skutek wykonywania na nieruchomości o powierzchni powyżej 3500 m2 robót lub obiektów budowlanych trwale związanych z gruntem, mających wpływ na zmniejszenie tej retencji przez wyłączenie więcej niż 70% powierzchni nieruchomości z powierzchni biologicznie czynnej na obszarach nieujętych w systemy kanalizacji otwartej lub zamkniętej.

Tryb wymiaru tej opłaty regulowany jest w znacznej mierze przez przepisy ustawy Prawo wodne (która jedynie w określonym zakresie odsyła do działu III ustawy Ordynacja podatkowa). Ustawodawca postanowił, że opłatę wymierzać będzie wójt, burmistrz, prezydent w drodze stosownej informacji. Informacja ta doręczona musi zostać podmiotowi zobowiązanemu (bez jej doręczenia nie może powstać zobowiązanie podatkowe w opłacie). Zgodnie z dotychczasowym brzmieniem art. 272 ust. 10 Prawa wodnego okres rozliczeniowy w opłacie wynosi kwartał. Z przepisem tym powiązano instrumentalne obowiązki podmiotów zobowiązanych. Dla przykładu, zgodnie z art. 552 ust. 2b ustawy Prawo wodne oświadczenia w sprawie danych niezbędnych do ustalenia wysokości opłaty podmioty zobowiązane powinny składać w terminie 30 dni od dnia, w którym upływa dzień przypadający na koniec każdego kwartału.

W praktyce kwartalny okres rozliczeniowy powodował liczne problemy. Po pierwsze składanie oświadczeń kwartalnych podmioty zobowiązane odbierają jako uciążliwy obowiązek (w szczególności w sytuacjach w których stan faktyczny nie uległ zmianie). Po wtóre, również organy podatkowe zobowiązane są obecnie wydawać cztery informacje w ciągu roku (przy założeniu niezmienności stanu faktycznego, są to dokładnie takie same informacje). Praktyka zaczęła poszukiwać rozwiązań tego stanu rzeczy. Trudna do akceptacji na tle obecnego stanu prawnego wydaje się jednak być sytuacja, w której organ w terminie wydania pierwszej kwartalnej informacji, wydaje informacje na cały rok. Wówczas istnieje ryzyko, że informacja stanie się nieaktualna w sytuacji zmiany okoliczności faktycznych w trakcie roku (np. zmiany stawki ze względu na zakup przez podmiot zobowiązany urządzeń do retencjonowania wody). Nie wydaje się też rozważnym zwlekanie z wymiarem opłaty do czasu wydania ostatniej informacji kwartalnej (mowa tutaj o systemowym, planowanym zwlekaniu z wymiarem opłaty). W takiej sytuacji bowiem organ może narazić się na zarzut zaniechania dochodzenia należności publicznoprawnej.

Już tylko ze względu na opisane powyżej powody projektowaną nowelizację należy ocenić pozytywnie (eliminuje ona ww. problemy). Projektodawca przyjął, że termin na złożenie oświadczenia wynosić będzie 30 dni od końca roku, za który opłata jest należna. Zakładać zatem należy, że jedyna informacja za rok 2023 będzie sporządzana i doręczana podmiotowi zobowiązanemu dopiero w 2024 r. Jest to istotne ograniczenie formalnych obowiązków organu i podmiotu zobowiązanego, które jednocześnie – ze względu na zamknięty stan faktyczny – będzie pozwalało na uwzględnienie wszelkich, występujących w trakcie roku zmian stanu faktycznego. Dodając do tego stosunkowo niewielkie kwoty wymiarów tej opłaty, zmianę należy ocenić jako praktyczną.

Nowelizacja obecnie znajduje się w uzgodnieniu. Jej przyjęcie przez Radę ministrów planowane jest w III kwartale 2022 r. Niestety, mimo pozytywnego wydźwięku omawianej zmiany, nowelizacja nadal nie rozwiązuje najbardziej istotnych wątpliwości omawianej opłaty (pojęcia od których uzależniony jest obowiązek podatkowy nadal nie zostały zdefiniowane przez ustawodawcę).

Diametralna, ale pozytywna - zmiana w wymiarze opłaty za zmniejszanie naturalnej retencji terenowej