29.08.2022


Gminy nie otrzymają większych udziałów w opłacie za zmniejszenie naturalnej retencji terenowej

KATEGORIA: Przepisy

Planowana nowelizacja ustawy Prawo wodne nie będzie przewidywała zwiększenia udziału Gmin w dochodach pobieranych tytułem opłaty za zmniejszenie naturalnej retencji terenowej.  Pozostaną one na poziomie 10% wpływów z tej opłaty.

Ustawa Prawo wodne przewiduje, że zjawisko zmniejszania naturalnej retencji terenowej powinno wiązać się z uiszczeniem stosownej opłaty (opłaty za tzw. usługi wodne). Daninę tę wymierzają i pobierają wójtowie, burmistrzowie, prezydenci miast. W zamian mogą liczyć na 10% wartości pobranych opłat. Pozostałe 90% stanowi bowiem przychód Wód Polskich.

Należy przypomnieć, że ustawa Prawo wodne miała podlegać nowelizacji. W projekcie z dnia 12 sierpnia 2020 r. Minister Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej proponował zwiększenie udziału gmin we wpływach z tzw. opłaty retencyjnej (z 10% do 25%). Proponowano wówczas, że co najmniej 80% przysługujących gminie pieniędzy ma zostać przeznaczonych na rozwój retencji wód opadowych w zlewni obejmującej obszar gminy. Uzasadnieniem dla zmiany dotychczasowej treści przepisów pozostawało przekonanie, że wymóg przeznaczania na rozwój retencji wód opadowych na terenie gminy 20% wpływów z opłaty za utratę naturalnej retencji spowoduje wzrost retencji nie tylko na terenach prywatnych objętych zmienianym przepisem, ale również w wyniku działań gmin, które otrzymają dodatkowe dedykowane źródło finansowania, co również doskonale przyczyni się do spełnienia celu nowelizacji. Ostatecznie omawiana nowelizacja nie weszła w życie, a projekt ustawy wycofano (zob. https://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12337151).

Po niespełna dwóch latach wznowiono prace nad nowelizacją Prawa wodnego. W projekcie ustawy o inwestycjach w zakresie przeciwdziałania skutkom suszy (projekt z dnia 18 lutego 2022 r.) Minister Infrastruktury nie zaproponował jednak zwiększenia udziału gmin we wpływach z opłaty za zmniejszenie retencji. Do tego faktu odniósł się w procesie uzgodnień Sekretarz Stanu w Ministerstwie Funduszy i Polityki Regionalnej. W sformułowanych uwagach zaproponował, aby wpływy z tytułu tej opłaty do budżetu gminy wynosiły 25% pobranych opłat oraz żeby co najmniej 20% tego przychodu gmina przeznaczała na rozwój retencji wód opadowych w zlewni obejmującej obszar gminy. Zdaniem Sekretarza Stanu konieczność zwiększenia wpływów gminy z tytułu pobierania tej opłaty wynika m.in. z analizy kosztów jej poboru.

Odpowiadając na uwagi Sekretarza Stanu w Ministerstwie Funduszy i Polityki Regionalnej, Sekretarz Stanu w Ministerstwie Infrastruktury wskazał, że nie ma obecnie uzasadnienia dla zmiany wysokości udziału gmin w opłacie retencyjnej. Argumentując to stanowisko wskazano, że w obecnej nowelizacji odstąpiono od znaczących zmian w zakresie przesłanek opłaty za zmniejszenie naturalnej retencji terenowej (taka propozycja zmian przesłanek miała miejsce w projekcie z 2020 r. miała ona doprowadzić m.in. do zwiększenia globalnych wpływów z tytułu opłaty). W związku z tym odstąpiono także od zmian w zakresie podziału wpływów, gdyż bez zakładanego zwiększenie wysokości tej opłaty, a także jej upowszechnienia, co w konsekwencji prowadziłoby do zwiększenia całkowitych wpływów z tej opłaty, sama zmiana podziału wpływów z tej opłaty negatywnie wpłynęłaby na sytuacje finansową Wód Polskich. Jednocześnie podkreślono, że bez większych zmian w zakresie opłaty za zmniejszenie naturalnej retencji, od których w obecnym momencie odstąpiono, sama zmiana wpływów z tej opłaty nie jest celowa, gdyż faktycznie negatywnie wpłynęłaby na podejmowane przez Wody Polskie działania inwestycyjne w zakresie naturalnej retencji terenowej lub inne działania mające na celu przeciwdziałać skutkom suszy. Argumentowano również, że obecny system podziału środków z ww. opłaty związany jest z podziałem zadań. Funkcją gminy jest wykonywanie obecnie wyłącznie zadań z obszaru ustalania i poboru tej opłaty. Natomiast z uwagi na realizację szeregu działań retencyjnych przez Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie, zasadniczym beneficjentem tej opłaty powinien pozostać ten podmiot.

Zważając na powyższą argumentację należy oczekiwać, że w 2023 r. udział gmin w dochodach z tytułu tzw. opłaty retencyjnej pozostanie na dotychczasowym poziomie, tj. 10% jej wpływów. To z kolei oznacza, że gminy zostaną pozbawione ewentualnego dodatkowego bodźca w dochodzeniu tej opłaty. Przypomnieć należy, że tzw. opłata retencyjna jest opłatą publicznoprawną, której obowiązek poboru powstaje z mocy prawa. Gmina nie ma możliwości rezygnacji z jej poboru. Jeżeli dany podmiot spełnia przesłanki powstania obowiązku podatkowego, wójt, burmistrz, prezydent obowiązany jest po wydaniu stosownej informacji dochodzić od niego opłaty. Najprawdopodobniej – w efekcie omawianej nowelizacji – od roku 2023 ten pobór odbywać będzie się na nowych zasadach.



Autor:
Dr n. pr. Paweł Grzybowski

Doktor nauk prawnych, w Kancelarii Prawnej Ziemski & Partners w Poznaniu specjalizuje się w zakresie prawa podatkowego, ze szczególnym uwzględnieniem procedury podatkowej


TAGI: Podatki i opłaty lokalne, Samorząd,



Tekst pochodzi z portalu Prawo Dla Samorządu