Prawo Dla Samorządu

Udział radnego w głosowaniu nad projektem uchwały dotyczącym jego interesu prawnego, stanowi istotne naruszenie prawa i powoduje nieważność wskazanej uchwały, niezależnie od tego czy wpływa to na wynik głosowania.

Zaskarżona uchwała

Uchwałą z kwietnia 2018 r. Rada Gminy [dalej: organ] dokonała przekształcenia Szkoły Podstawowej.

W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie [dalej: WSA] skarżąca zarzuciła podjęcie niniejszej uchwały z naruszeniem art. 18 ust. 2 pkt 9 lit. h w związku z art. 25a ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2018 r. poz. 994) [dalej: u.s.g.]. Skarżąca wniosła o stwierdzenie nieważności zaskarżonej uchwały w całości.

Art. 25a u.s.g. stanowi „Radny nie może brać udziału w głosowaniu w radzie ani w komisji, jeżeli dotyczy ono jego interesu prawnego”.

W uzasadnieniu skargi, skarżąca wskazała, że dopuszczona do głosowania została radna, będąca jednocześnie pracownikiem przekształcanej szkoły.

Dodatkowo skarżąca podniosła, że zaskarżona uchwała, jako akt prawa miejscowego, nie została opublikowana zgodnie z zasadami i w trybie przewidzianym w ustawie z dnia 20 lipca 2000 r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych (Dz. U. z 2017 r. poz. 1523 z późn. zm.).

W odpowiedzi na skargę Rada Gminy wniosła o jej oddalenie, wskazując że zarzucone naruszenie nie ma charakteru istotnego, argumentując wskazany fakt tym, że jeden głos radnej nie przesądził o wynikach głosowania. Jako niezasadny Rada uznała zarzut dotyczący zaniechania ogłoszenia uchwały, wskazując że nie ma ona charakteru aktu prawa miejscowego.

Stwierdzenie nieważności

Wojewódzki Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 19 lutego 2019 r. (sygn. III SA/Lu 365/18) uznał skargę za zasadną.

Bezsporne jest zdaniem Sądu, że radna była jednocześnie pracownikiem przekształcanej szkoły, a także, że brała ona udział w pracach związanych z podjęciem zaskarżonej uchwały i głosowała nad jej uchwaleniem. Tym samym udział w głosowaniu dotyczył interesu prawnego radnej.

Powyższe w opinii Sądu stanowi istotne naruszenie zakazu z art. 25a u.s.g., a w związku z tym uchwała Rady Gminy jako sprzeczna z prawem jest nieważna.

Sąd w uzasadnieniu odwołał się do literatury podmiotu, która wskazuje „że do istotnych wad uchwały, skutkujących stwierdzeniem jej nieważności, zalicza się naruszenie przepisów wyznaczających kompetencję organów samorządu do podejmowania uchwał, naruszenie podstawy prawnej podjętej uchwały, naruszenie przepisów prawa ustrojowego oraz prawa materialnego poprzez wadliwą ich interpretację oraz przepisów regulujących procedury podejmowania uchwał”.

W świetle powyższego Sąd uznał zaskarżoną uchwałę za nieważną.

Pobocznie Sąd wskazał, że uchwała dotycząca przekształcenia szkoły nie ma charakteru aktu prawa miejscowego i nie podlega ogłoszeniu w Dzienniku Urzędowym Województwa.

Skarga kasacyjna

Skargę kasacyjną od wyroku złożyła Rada Gminy, zaskarżając go w całości.

Rada Gminy zarzuciła naruszenie art. 25a u.s.g. w związku z art. 91 ust. 1 u.s.g. poprzez uznanie, że udział radnej w głosowaniu nad zaskarżoną uchwałą stanowi istotne naruszenie prawa i powoduje nieważność uchwały.

W uzasadnieniu organ wskazał, że głos radnej nie miał wpływu na podjęcie uchwały, w związku z czym jej udział w głosowaniu należy traktować jako nieistotne naruszenie prawa.

Rada Gminy wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i oddalenie skargi skarżącej.

W odpowiedzi na skargę kasacyjną, skarżąca uchwałę wyjaśniła, że argumenty podniesione w skardze do WSA obecnie nie są zasadne. W chwili obecnej szkoła nie funkcjonuje, a budynek jest niewykorzystany. Z powyższych względów skarżąca mając na uwadze dobro mieszkańców, przychyliła się do stanowiska Rady Gminy.

Stanowisko NSA

Naczelny Sąd Administracyjny [dalej: NSA] w wyroku z dnia 13 maja 2022 r. (sygn. III OSK 1329/21) przychylił się do orzeczenia WSA w Lublinie, stwierdzającego nieważność zaskarżonej uchwały w przedmiocie przekształcenia Szkoły Podstawowej.

W opinii NSA udział radnego w głosowaniu nad uchwałą dotyczącą jego interesu prawnego stanowi istotne naruszenie prawa. Udział radnej, będącej pracownikiem przekształcanej szkoły, w głosowaniu nad uchwałą dotyczącą przekształcenia wskazanej szkoły, bezspornie dotyczy jej indywidualnego i konkretnego interesu prawnego.

W związku z istotnym naruszeniem prawa, WSA zasadnie uznał uchwałę za nieważną. Skarga kasacyjna została przez NSA oddalona.

Stanowisko organu skarżącego kasacyjnie jest, w ocenie NSA, niezasadne. Naruszenie zakazu wynikającego z art. 25a nie jest naruszeniem nieistotnym. Przyjęcie stanowiska Rady Gminy spowodowałoby zdegradowanie wskazanego przepisu, ponieważ głosowanie radnego nad projektem uchwały dotyczącym jego interesu prawnego można by uznać za istotne tylko w sytuacji, gdy głos radnego przesądziłby o wynikach głosowania.

Podsumowanie

Wskazane orzeczenia prezentują bardziej rygorystyczny pogląd orzecznictwa, stojący na stanowisku, że podjęcie uchwały z udziałem radnego, który podlega wyłączeniu, zawsze skutkować powinno nieważnością podjętej uchwały. W opinii sądów, popierających wskazaną linię orzeczniczą, nie ma znaczenia dla stwierdzenia nieważności uchwały fakt, czy głos radnej miał decydujący wpływ na wynik przeprowadzonego głosowania.

Wyłączenie radnego od głosowania