Prawo Dla Samorządu

Art. 18a ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym stanowi, że Rada gminy kontroluje działalność wójta, gminnych jednostek organizacyjnych oraz jednostek pomocniczych gminy poprzez komisję rewizyjną. W jaki sposób doktryna i orzecznictwo definiuje ową „kontrolę”?

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie (dalej: „WSA”), prawomocnym wyrokiem z dnia 11 lutego 2022 r. sygn. III SA/Kr 921/21 stwierdził nieważność uchwały rady miejskiej w sprawie przyjęcia wniosków i zaleceń pokontrolnych Komisji Rewizyjnej rady miejskiej. Wyrok ten zapadł w następującym stanie faktycznym i prawnym: rada miasta przyjęła w uchwale „wnioski i zalecenia pokontrolne” Komisji Rewizyjnej sformułowane po przeprowadzeniu kontroli w tamtejszej straży miejskiej. Akt ten zaskarżony został przez wojewodę do WSA w Krakowie. W uzasadnieniu organ nadzoru powołał się na przepisy u.s.g dotyczące kompetencji komisji rewizyjnej wskazując, że nie miała ona uprawnień nadzorczych. Mogła ona badać jedynie i oceniać prawidłowość działań kontrolowanych jednostek. Nie miała przy tym żadnych uprawnień do wydawania wiążących dyspozycji dotyczących usunięcia stwierdzonych podczas kontroli nieprawidłowości. Wojewoda wskazał na różnice pomiędzy pojęciem „kontroli” i „nadzoru”.

W odpowiedzi na skargę rada miasta wniosła o jej oddalenie, podkreślając przy tym, że zalecenia pokontrolne przyjęte uchwałą nie mają charakteru wiążącego i są jedynie wskazaniem kierunków działania burmistrza.

WSA w Krakowie uznał zasadność skargi Wojewody (wyrok z dnia 11 lutego 2022 r., sygn. III SA/Kr 921/21). Swoją decyzję poparł faktem, iż sposób w jaki sformułowane zostały zalecenia pokontrolne wskazywał na ich wiążący charakter, do czego w świetle obowiązujących przepisów ani komisja rewizyjna, ani rada miasta nie miały uprawnień. Rada miasta sformułowała wobec straży miejskiej konkretne żądania, które ta miała spełnić w wyznaczonym terminie. W ocenie sądu nie sposób ocenić to jako „wskazanie kierunków działania burmistrza”. W uzasadnieniu wyroku sąd powołał się również na różnice w definicjach słów „kontrola” i „nadzór”, wskazując że pierwsze z nich polega na dokonywaniu czynności sprawdzających, podjętych dla ustalenia zgodności działania podmiotu kontrolowanego z określonym wymaganym kryterium oraz sformułowania na tej podstawie ocen i wniosków. Oznacza to zatem, że komisja rewizyjna nie posiada uprawnienia do wydawania wiążących dyspozycji dotyczących usunięcia stwierdzonych nieprawidłowości w postaci wystąpień pokontrolnych. Powyższe stanowisko utrwalone jest w orzecznictwie sądów administracyjnych (m. in. wyrok w sprawie o sygn. IV SA/Gl 765/09).

Następnie WSA wskazał na stanowisko Naczelnego Sądu Administracyjnego dot. tzw. uchwał kierunkowych. NSA w wyroku z dnia 9 września 2021r. sygn. III OSK 2519/21 twierdzi, że uchwały takie nie mogą nakazywać organowi wykonawczemu stosowania konkretnych rozwiązań, czy narzucać sposobu załatwienia konkretnej sprawy. Ponadto, akty tego rodzaju mają charakter programowy, wyznaczają pewne priorytety i wskazują jakimi wartościami powinien kierować się organ wykonawczy. Taka definicja uchwał o których mowa w art. 18 ust. 2 pkt 2 również utrwalona jest w orzecznictwie oraz doktrynie.

Podsumowując, istotnym jest odróżnienie kompetencji kontrolnych od nadzorczych. Rada gminy za pośrednictwem komisji rewizyjnej nie ma możliwości zobligowania organu wykonawczego gminy do realizacji postanowień pokontrolnych, czy innych poleceń określających sposób załatwienia konkretnej sprawy.

Zalecenia pokontrolne komisji rewizyjnej niezgodne z prawem