Sąd Zamówień Publicznych potwierdza zasadę samodzielności jednostek samorządu terytorialnego w organizacji systemu gospodarowania odpadami

W dniu 17 maja 2022 r. Sąd Zamówień Publicznych uwzględnił skargę Gminy, reprezentowanej przez naszą Kancelarię, na wyrok Krajowej Izby Odwoławczej, w sprawie dot. zawarcia porozumienia międzygminnego, którego przedmiotem było zagospodarowanie odpadów. Istotność orzeczenia, wynika z okoliczności, iż Gminie przekazującej zadanie, zarzucono udzielenie zamówienia in-house z pominięciem przepisów ustawy Prawo zamówień publicznych.

W przedmiotowej sprawie, Gmina na podstawie porozumienia międzygminnego, przekazała zadanie z zakresu zagospodarowania odpadów innej gminie, w oparciu o przepis art. 74 ustawy z dnia 08 marca 1990 r. o samorządzie gminnym. Następnie wszczęła postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego na odbiór odpadów, wskazując iż zagospodarowanie odpadów będzie następować w instalacji wskazanej przez gminę, której przekazano zadanie zagospodarowania odpadów (podano konkretną instalację), przy czym miało się ono odbywać w ramach tzw. ,,starego” in house’u (gmina, której przekazano zadanie, zleciła jego realizację swojej spółce komunalnej w oparciu uchwałę, podjętą na podstawie art. 4 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 2 ustawy z dnia 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej).

Wykonawca zaskarżył dokumentację przetargową w zakresie w jakim nie przewiduje ona, iż przedmiotem zamówienia jest także zagospodarowanie odpadów, a także zaniechanie Gminy w zakresie wszczęcia postępowania w przedmiocie zagospodarowania odpadów.

Krajowa Izba Odwoławcza uwzględniła odwołanie, wskazując iż nie kwestionuje ona porozumienia międzygminnego, lecz stanowi ono odpłatną umowę o charakterze biznesowym, która zmierza do obejścia prawa, poprzez:

• udzielenie przez Gminę zamówienia, de facto w trybie ,,nowego” in-house, spółce komunalnej gminy, której przekazano zadanie zagospodarowanie odpadów (gmina, której przekazano zadanie postanowiła je wykonywać z wykorzystałem własnej spółki komunalnej),
• obejście przepisów Prawa zamówień publicznych, poprzez zawarcie porozumienia międzygminnego, a następnie powierzenie realizacji zadania przez gminę, której przekazano zadanie, własnej spółce komunalnej.

Wyrok Krajowej Izby Odwoławczej został zaskarżony przez Gminę, reprezentowaną przez naszą Kancelarię. W skardze wskazano w szczególności, iż:

1. porozumienie międzygminne nie jest odpłatną umową o charakterze biznesowym, lecz ma charakter publicznoprawny,
2. wskutek zawarcia porozumienia, Gmina utraciła prawo i obowiązek realizacji przekazanego zadania (zagospodarowanie odpadów) – nie może zatem zorganizować przetargu dot. realizacji tego zadania,
3. Gmina, zgodnie z zasadą samodzielności jednostek samorządu terytorialnego, może wywiązywać się ze swoich zadań, korzystając wg własnego uznania, z wszystkich narzędzi przewidzianych prawem (w tym z porozumień międzygminnych), której to zasady nie limituje Prawo zamówień publicznych, w szczególności nie ogranicza prawa Gminy do realizacji zadań z pominięciem tej regulacji (w zakresie w jakim dopuszczają to przepisy prawa),
4. Wykonawca zaskarżając dokumentację przetargową, nie może kwestionować czynności dot. przekazania zadania innej gminie oraz sposobu realizacji tego przekazanego zadania (poprzez powierzenia jego realizacji własnej spółce).

Sąd Zamówień Publicznych w wyroku z dnia 17 maja 2022 r. uwzględnił skargę Gminy, oddalając w całości odwołanie Wykonawcy.

W ustnych motywach rozstrzygnięcia, podzielono stanowisko Gminy, iż ma ona prawo samodzielnie określić przedmiot zamówienia, a żadne przepisy prawa, nie ograniczają jej uprawnienia do wszczęcia postępowania tylko na odbiór odpadów. Sąd podzielił także stanowisko, iż po przekazaniu zadania innej gminie, to ona stała się odpowiedzialna za realizację zadania zagospodarowania odpadów, a wszelkie ewentualne naruszenia przepisów w realizacji tego zadania, powinny być skorelowane ze środkami ochrony prawnej, skierowanymi przeciwko naruszeniom/zaniechaniom tej gminy - w sprawie niedopuszczalne jest bowiem kwestionowanie zagospodarowania odpadów, które ukonstytuowane zostało czynnościami podjętymi poza postępowaniem przetargowym w przedmiocie odbioru odpadów.

W przedmiotowej sprawie, wyrok Krajowej Izby Odwoławczej, mógł doprowadzić do niebezpiecznego precedensu, który zakwestionowałby dopuszczalność zawierania przez gminy porozumień międzygminnych oraz znacząco ograniczył prawo jednostek samorządu terytorialnego do realizacji zadań z wykorzystaniem swobodnie wybieranych przez siebie narzędzi, ukonstytuowanych przepisami prawa.

Uwzględnienie skargi Gminy, nie tylko uchyliło ryzyko powstania powyższego precedensu, ale także zabezpieczyło i potwierdziło legalność modelu organizacji systemu gospodarowania odpadami, przyjętego przez Gminę.

Po uzyskaniu pisemnego uzasadnienia wyroku Sądu, z pewnością powrócimy do przedmiotowej sprawy.

Krzysztof Drapiński

radca prawny w Kancelarii Prawnej Dr Krystian Ziemski & Partners w Poznaniu, specjalizuje się w prawie cywilnym 

Tekst pochodzi z portalu Prawo Dla Samorządu