16.03.2022


Przedawnienie roszczeń - przepisy przejściowe

KATEGORIA: Przepisy

Już od ponad 3 lat (a dokładniej: od 9 lipca 2018 r.)  obowiązują nowe zasady dotyczące okresów przedawnienia roszczeń majątkowych, które reguluje kodeks cywilny. Wciąż jednak pojawiają się pytania o to, jakie przepisy stosować, ustalając termin przedawnienia roszczenia istniejącego i nieprzedawnionego w dniu wejścia w życie nowelizacji. Wbrew pozorom, taka sytuacja nie jest rzadkim przypadkiem. W związku z tym, że termin przedawnienia roszczenia jest kwestią zasadniczą dla możliwości dochodzenia roszczenia, warto pochylić się nad odpowiedzią.

Przypomnijmy, że przed 9 lipca 2018 r., zasadniczy termin przedawnienia roszczeń majątkowych  wynosił dziesięć lat, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata. Natomiast, od 9 lipca 2018 r., co do zasady, zgodnie z art. 118 kodeksu cywilnego,  jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi sześć lat, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata.

Dla sporej części roszczeń, termin przedawnienia skurczył się więc blisko o połowę.

Jak liczyć okres przedawnienia dla tych spośród roszczeń, które powstały przed 9 lipca 2018 r. i nie były przedawnione na dzień wejścia w życie nowelizacji? Jak nowa regulacja wpłynęła na rzeczywistą długość ich okresu przedawnienia?

Odpowiedź na powyższe pytania daje nam treść ustawy z dnia 13 kwietnia 2018 r. o zmianie ustawy – kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2018 r. poz. 1104).

Zgodnie z art. 5 ust. 1 powołanej ustawy, do roszczeń powstałych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy i w tym dniu jeszcze nieprzedawnionych stosuje się od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy przepisy ustawy zmienianej w art. 1 [tj. kodeksu cywilnego], w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą.

Co więc istotne, nowa ustawa (i nowe regulacje) obejmują zasadniczo te roszczenia, które istniały w dniu wejścia w życie nowelizacji.

Kluczowy jest jednak zapis art. 5 ust. 2 powoływanej nowelizacji, zgodnie  z którym:  jeżeli zgodnie z ustawą zmienianą w art. 1 [tj. zgodnie z kodeksem cywilnym], w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, termin przedawnienia jest krótszy niż według przepisów dotychczasowych, bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się z dniem wejścia w życie niniejszej ustawy. Jeżeli jednak przedawnienie, którego bieg terminu rozpoczął się przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, nastąpiłoby przy uwzględnieniu dotychczasowego terminu przedawnienia wcześniej, to przedawnienie następuje z upływem tego wcześniejszego terminu.

Zasadniczo więc, dla ustalenia, kiedy upłynie okres przedawnienia, w pierwszej kolejności powinniśmy zweryfikować, czy „nowy” (przyjęty na gruncie nowelizacji) okres przedawnienia dla danego roszczenia jest dłuższy czy krótszy od dotychczasowego.

Jeśli jest krótszy (co dotyczyć będzie np. tych roszczeń, które dotychczas przedawniały się z upływem 10 lat), należy przyjąć, że bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się z dniem wejścia w życie nowelizacji i ustalić tak skalkulowaną datę przedawnienia roszczenia. Kolejny krok: to zweryfikowanie terminu przedawnienia według dotychczasowych przepisów (czyli – przy założeniu pewnej fikcji prawnej, według której nie obowiązują znowelizowane przepisy, a jedynie dotychczasowe). I najistotniejsze: spośród obu tak ustalonych momentów, jako rzeczywisty moment upływu terminu przedawnienia przyjąć należy wcześniejszy z nich.

Jakkolwiek regulacja ta wydaje się być stosunkowo zagmatwana i mieć w sobie sporo z matematycznych wyliczeń, nie należy jej pomijać przy ustalaniu okresu przedawnienia danego roszczenia. Prawidłowe ustalenie terminu przedawnienia pozwoli wierzycielowi uniknąć rozczarowania związanego z przedawnieniem dochodzonego roszczenia, które ma kluczowe znaczenie dla skuteczności wniesionego powództwa. 



Autor:
Aleksandra Misiun

radca prawny w Kancelarii Prawnej Dr Krystian Ziemski & Partners w Poznaniu, absolwentka studiów podyplomowych z zakresu finansów menadżerskich na Uniwersytecie Ekonomicznym w Poznaniu. Specjalizuje się w prawie gospodarczym, cywilnym, w zagadnieniach związanych z gospodarką wodno-ściekową oraz w prawie samorządowym.


TAGI: Prawo cywilne, Przedawnienie,



Tekst pochodzi z portalu Prawo Dla Samorządu