Prawo Dla Samorządu

Ustawowe określenie podmiotów obowiązanych do ponoszenia opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi musi znaleźć swoje odzwierciedlenie w postępowaniach podatkowych ws. opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi. Potwierdza to treść styczniowego wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy.

Jak stanowi art. 6h pkt 1 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, właściciele nieruchomości, na których zamieszkują mieszkańcy obowiązani są do ponoszenia opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi. Ta sama ustawa do właścicieli nieruchomości zalicza również współwłaścicieli, użytkowników wieczystych oraz jednostki organizacyjne i osoby posiadające nieruchomości w zarządzie lub użytkowaniu, a także inne podmioty władające nieruchomością. Takie ukształtowanie definicji podmiotu, który jest obowiązany do ponoszenia opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi powoduje, że obowiązek ten dotyczyć może jednocześnie kilku podmiotów. W takim wypadku, zgodnie z ustawą, obowiązany do uiszczenia opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi jest podmiot lub podmioty faktycznie władające nieruchomością. Nadto pojawia się w tym zakresie możliwość wskazania osoby, która ma ponosić opłatę w pisemnej umowie. Jeszcze inne zasady dotyczą nieruchomości, która zabudowana jest budynkiem wielolokalowym, w którym ustanowiono odrębną własność lokalu. Tu jako podmiot obowiązany do ponoszenia opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi wskazać należy wspólnotę mieszkaniową albo spółdzielnię mieszkaniową.

Praktyka pokazuje, że organy, które są właściwe w sprawach opłaty niekiedy stają przed nie lada wyzwaniem, chcąc prawidłowo ustalić krąg osób obowiązanych do ponoszenia opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi, a w konsekwencji strony postępowania podatkowego w tym zakresie. Z procesowego punktu widzenia ważne jest także, aby pamiętać o tym, że utraty statusu strony postępowania podatkowego dotyczącego opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi nie powoduje brak w wniesienia odwołania od wydanej w sprawie decyzji, jeżeli odwołanie wniosła tylko jedna spośród wielu stron.

Takiej właśnie sytuacji dotyczy przywołany powyżej wyrok.

Przedmiotem rozpoznawanej przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy skargi była decyzja w przedmiocie określenia małżonkom wysokości rocznej opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi za lata 2016-2019 od domku letniskowego lub innej nieruchomości wykorzystywanej na cele rekreacyjno-wypoczynkowe. Uzasadniając swoje rozstrzygnięcie Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy podkreślił, że niezbędnym elementem każdego postępowania prowadzonego przez organy administracji publicznej jest ustalenie stron, o których prawach organ administracyjny orzeka w danym postępowaniu. Jedną z podstawowych zasad obowiązujących w postępowaniu podatkowym jest zasada czynnego udziału strony w tym postępowaniu, zgodnie z którą organy podatkowe obowiązane są zapewnić stronom czynny udział w każdym stadium postępowania, a przed wydaniem decyzji umożliwić im wypowiedzenie się co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań. Z powołanej zasady – wyjaśnia Sąd – wynika m.in. obowiązek organu ustalenia z urzędu stron danego postępowania, powiadomienia stron o wszczęciu postępowania, a także doręczenia wszystkim podmiotom będącym stronami w sprawie wydanych rozstrzygnięć. Obowiązek ten - co istotne - istnieje od momentu wszczęcia postępowania do chwili doręczenia decyzji organu odwoławczego.

W tym świetle – jak zauważa Sąd – pierwszorzędną kwestią było ustalenie stron postępowania zmierzającego do określenia opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi. Zgodnie z art. 6h w związku z art. 6c ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach opłatę za gospodarowanie odpadami komunalnymi obowiązani są ponosić na rzecz gminy właściciele nieruchomości, na których zamieszkują mieszkańcy. Przez właścicieli ww. ustawa rozumie także współwłaścicieli, użytkowników wieczystych oraz jednostki organizacyjne i osoby posiadające nieruchomości w zarządzie lub użytkowaniu, a także inne podmioty władające nieruchomością (art. 2 ust. 1 pkt 4). Zatem nawet fakt niezamieszkiwania współwłaściciela na nieruchomości - w świetle ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach - nie zwalnia go z obowiązków nałożonych tą ustawą, także z obowiązku uiszczenia opłaty.

W sprawie, której dotyczy opisywany wyrok, postępowanie w przedmiocie określenia zobowiązania w opłacie za gospodarowanie odpadami komunalnymi zostało wszczęte wobec obojgu małżonkom (co potwierdzają również postanowienia o wszczęciu postępowania). Każdy z małżonków otrzymał również decyzję wydaną przez organ I instancji.

Odwołanie od ww. decyzji wniosła jednak tylko żona. Nie oznacza to jednak – jak wyjaśnia Sąd - że jej małżonek z tego powodu utracił status strony w postępowaniu odwoławczym. Tymczasem, postępowanie przed organem odwoławczym było prowadzone jedynie wobec żony, która wniosła odwołanie. Współwłaściciel nieruchomości w osobie jej męża nie został powiadomiony o toczącym się postępowaniu odwoławczym, nie została jemu też doręczona decyzja organu II instancji. Powyższe - zdaniem Sądu - doprowadziło do naruszenia art. 123, art. 165 § 3a oraz art. 211 w zw. z art. 235 Ordynacji podatkowej, gdyż to na organach podatkowych spoczywał obowiązek powiadomienia pozostałych osób będących stronami w sprawie o wniesionym odwołaniu i prowadzenia postępowania z ich udziałem oraz doręczenia im orzeczenia.

W praktyce należy zatem pamiętać, że prawidłowe ustalenie kręgu osób zobowiązanych do ponoszenia opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi ma kluczowe znaczenie także dla prowadzonych w tych sprawach postępowań podatkowych, i to zarówno w pierwszej, jak i w drugiej instancji.

Brak odwołania od decyzji ws. opłaty „śmieciowej” nie eliminuje statusu strony w postępowaniu odwoławczym