Prawo Dla Samorządu

Naczelny Sąd Administracyjny potwierdził, że podatnik będący osobą fizyczną nie ma obowiązku składania deklaracji na podatek rolny, jeśli osobą prawną, która jest współwłaścicielem gruntu rolnego jest Skarb Państwa.

W omawianej sprawie organy podatkowe uznały, że podatnik – mimo iż był osobą fizyczną – był zobowiązany do złożenia deklaracji podatkowej na podatek rolny, ponieważ współwłaścicielem gruntu była osoba prawna, Skarb Państwa. Podobnie jak w podatku od nieruchomości, w podatku rolnym obowiązuje zasada, że grunty objęte współwłasnością stanowią odrębny przedmiot opodatkowania, a obowiązek podatkowy ciąży na wszystkich współwłaścicielach solidarnie. Jeżeli grunty stanowią współwłasność lub znajdują się w posiadaniu osób fizycznych oraz osób prawnych, jednostek organizacyjnych, w tym spółek, nieposiadających osobowości prawnej - osoby fizyczne składają deklarację na podatek rolny oraz opłacają podatek na zasadach obowiązujących osoby prawne (art. 6a ust. 10 ustawy o podatku rolnym). W takim wypadku podatek powstaje z mocy prawa, co oznacza, że podatnik powinien wpłacać podatek organowi podatkowemu w terminach wynikających z przepisów, bez odrębnych wezwań, czy decyzji. W razie niezłożenia deklaracji przez podatnika organ podatkowy powinien wydać decyzję określającą i uprawniony jest dochodzić zaległości podatkowej wraz z odsetkami. Zarazem wyłączony jest zwykły tryb wymiaru podatku, w którym zobowiązanie podatkowe osoby fizycznej wynika z doręczanej corocznie decyzji ustalającej (gdy bez wydania i doręczenia decyzji zobowiązanie podatkowe nie istnieje).

Wobec pewnej nieporadności podatnika w toku postępowania podatkowego oraz w postępowaniu przed sądem I instancji, kwestia trybu wymiaru podatku została podniesiona dopiero przez ustanowionego w sprawie pełnomocnika z urzędu. Rozpoznając skargę kasacyjną Naczelny Sąd Administracyjny odwołał się do prawomocnych wyroków sądu I instancji wydanych w odniesieniu do tego samego podatnika za inne okresy rozliczeniowe i przyjął, że takie samo stanowisko powinno być przyjęte w sprawie obecnie rozpoznawanej. Stanowisko to zakładało, że określając zasady, na jakich powinien być regulowany podatek rolny od gruntu stanowiącego współwłasność osoby fizycznej i Skarbu Państwa należy uwzględnić szczególny status podatkowy tego ostatniego podmiotu. Zgodnie z art. 3a ustawy o podatku rolnym obowiązek podatkowy w podatku rolnym nie dotyczy Skarbu Państwa. W rezultacie Skarb Państwa nie jest zobowiązany do składania deklaracji podatkowych.

Założeniem ustawodawcy było uporządkowanie sytuacji, w której współwłaścicielami czy współposiadaczami gruntów podlegających opodatkowaniu podatkiem rolnym są jednocześnie podmioty mające obowiązek składania deklaracji na ten podatek (w szczególności osoby prawne) oraz nieposiadające takiego obowiązku (osoby fizyczne). Nie jest ich celem stworzenie wyjątku, w którym osoba fizyczna, dla której zasadniczo wysokość podatku rolnego ustala organ podatkowy w formie decyzji – zawsze w przypadku posiadania współwłasności gruntu rolnego z osobą prawną (nawet niemającą żadnych obowiązków związanych z zapłatą podatku rolnego) – miałaby sama obliczać i deklarować ten podatek. Innymi słowy, skoro osoba fizyczna nie ma obowiązku składania deklaracji na podatek rolny, nie ma tego obowiązku też Skarb Państwa, to w przypadku gdy obie te osoby są współwłaścicielami gruntów rolnych nie może to prowadzić do powstania obowiązku składania deklaracji po stronie którejś z nich – w tym wypadku osoby fizycznej.

Sposób powstania zobowiązania podatkowego (z mocy prawa / w drodze decyzji) nie rzutuje wprost na wysokość podatku, jednak istotnie wpływa na sytuację prawną i majątkową strony. Różnice w zakresie skutków prawnych zobowiązań powstających w różny sposób dotyczą w szczególności terminu płatności podatku oraz przedawnienia zobowiązania. Te różnice powodują, że kwestia związana z właściwie zastosowaną podstawą prawną decyzji wydanej w sprawie wymiaru zobowiązania w podatku rolnym ma dla jej rozstrzygnięcia istotne znaczenie.

Naczelny Sąd Administracyjny dostrzegł, że sąd I instancji, jak i organy podatkowe orzekając w kolejnej analogicznej sprawie podatnika (gdy zachodzi tożsamość co do stanu prawnego, stanu faktycznego oraz stron postępowania) powinny przyjmować, że dana kwestia prawna kształtuje się tak samo jak we wcześniejszym prawomocnym orzeczeniu. W rezultacie skarga kasacyjna podatnika została uwzględniona.

Wyrok NSA z 1.12.2021 r. III FSK 4286/21.

Współwłasność ze Skarbem Państwa nie wpłynie na tryb wymiaru podatku