26.01.2022


Bez winy nie ma mowy o dyscyplinie finansów publicznych

KATEGORIA: Wokanda

Podpisanie umowy bez zabezpieczenia środków na jej realizację nie przesądza o naruszeniu dyscypliny finansów publicznych. Przypisanie odpowiedzialności za taki czyn jest możliwe jedynie gdy jest on zawiniony.

Na kwestię wykazania winy jako przesłanki odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych nacisk kładzie Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 28 maja 2021 r., wydanym w sprawie o sygn. akt I GSK 1794/18. Sprawa dotyczyła zawarcia przez kierownika jednostki sektora finansów publicznych umowy, której przedmiotem było wykonanie prac remontowych. Ich celem było usunięcie skutków pożaru budynku stanowiącego siedzibę tej jednostki sektora finansów publicznych. Umowa była parafowana przez główną księgową. Na moment zawarcia powyższej umowy w planie finansowym jednostki nie zapewniono jednak środków na ten cel.

W powyższych okolicznościach uznano kierownika jednostki sektora finansów publicznych winnym naruszenia dyscypliny finansów publicznych. Zarówno organ orzekający w sprawie w pierwszej instancji, jak i Główna Komisja Orzekająca nie wzięły pod uwagę m.in. tego, że obwiniony otrzymywał zapewnienia, że w przypadku konieczności pozyskania dodatkowych środków na likwidację skutków pożaru budynku jednostka uzyska dodatkowe środki z budżetu jednostek wyższego rzędu. Zdaniem organów, od odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych nie można się bowiem uwolnić, powołując się na uzgodnienia z główną księgową, jak i ustne ustalenia z jednostką nadrzędną o zapewnieniu środków finansowych. Główna Komisja Orzekająca wskazała, że dopóki nie zostanie dokonana pisemna zmiana planu w poszczególnych podziałkach klasyfikacji, dopóty obowiązuje plan przed zmianami. Jest to podstawowa zasada gospodarowania środkami publicznymi i musi być znana każdemu, kto podejmuje się pełnienia funkcji kierowniczej. W ocenie organów orzekających w sprawie, obwiniony wiedział, że nie dokonano zmian w planie finansowym jednostki. Ostatecznie Główna Komisja Orzekająca uznała, że doszło do naruszenia dyscypliny finansów publicznych. Jednocześnie jednak – dostrzegając w sprawie szereg okoliczności szczególnych, dotyczących warunków w jakich działał obwiniony, przyczyn konieczności zawarcia umowy, czy późniejszego przekazania środków przez jednostkę nadrzędną i dokonanie stosownych zmian w planie – stwierdziła, że istnieją przesłanki za odstąpieniem od wymierzenia kary.

Wojewódzki Sąd Administracyjny uchylił rozstrzygnięcie Głównej Komisji Orzekającej. W wydanym wyroku wskazał że odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych ponosi jedynie osoba, której można przypisać winę w czasie popełnienia naruszenia, przy czym nie można przypisać winy, jeżeli naruszenia nie można było uniknąć mimo dołożenia staranności wymaganej od osoby odpowiedzialnej za wykonanie obowiązku, którego niewykonanie lub nienależyte wykonanie stanowi czyn naruszający dyscyplinę finansów publicznych. Aby taką winę przypisać kierownikowi jednostki sektora finansów publicznych organy winny wykazać, że mógł on i powinien w zaistniałym stanie faktycznym zachować się w sposób zgodny z ustaloną dyrektywą postępowania. To zaś oznacza, że z wykazanych niespornie okoliczności sprawy musi wynikać, że w chwili popełnienia zarzucanego czynu obwiniony miał możliwość innego zachowania, które nie naruszałoby prawa, a zatem i nie stanowiłoby naruszenia dyscypliny finansów publicznych.

Tymczasem w niniejszej sprawie po pierwsze organy pominęły składane dowody (naruszając tym samym prawo obwinionego do obrony), a po drugie – w ocenie sądu – zapewnienie o możliwości uzyskania dodatkowych środków w obliczu konieczności szybkiej naprawy szkód po pożarze było wystarczające.

Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku oddalającym skargę kasacyjną Głównej Komisji Orzekającej podzielił stanowisko Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie. Przesłanką zastosowania odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych jest przypisanie winy naruszającemu, a nie samo tylko obiektywne naruszenie – stwierdził wyraźnie Naczelny Sąd Administracyjny.



Autor:
Piotr Koźmiński

radca prawny w Kancelarii Prawnej Dr Krystian Ziemski & Partners w Poznaniu, jego zainteresowania obejmują obszar finansów publicznych oraz podatków i opłat lokalnych.


TAGI: Dyscyplina finansów publicznych, Finanse, Finanse publiczne, Odpowiedzialność,



Tekst pochodzi z portalu Prawo Dla Samorządu