Prawo Dla Samorządu

Prawo prasowe ustanawia obowiązek udzielenia odpowiedzi na krytykę prasową, który ciąży m.in. na organach i przedsiębiorstwach państwowych oraz innych państwowych jednostkach organizacyjnych. Czy obejmuje on również jednostki samorządu terytorialnego? Analiza przepisu wydaje się nie być jednoznaczna.

Regulacja prawna

Zgodnie z art. 6 ust. 2 ustawy Prawo Prasowe[1] (dalej także: Pr.Pras): „organy państwowe, przedsiębiorstwa państwowe i inne państwowe jednostki organizacyjne oraz organizacje spółdzielcze są obowiązane do udzielenia odpowiedzi na przekazaną im krytykę prasową bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w ciągu miesiąca”.

Literalne brzmienie przepisu, wskazując na organy i przedsiębiorstwa państwowe, nie odnosi się zatem wprost do ewentualnych obowiązków jednostek samorządu terytorialnego. W konsekwencji konieczne jest przeprowadzenie dogłębniejszej analizy omawianej normy prawnej.

Krytyka prasowa – definicja

W pierwszej kolejności, przed przejściem do wskazania na potencjalne obowiązki jednostek samorządu terytorialnego, wypada rozważyć czym w istocie jest „krytyka prasowa”.

Pojęcie to nie zostało zdefiniowane w regulacji Pr.Pras, jakkolwiek intuicja językowa wydaje się wskazywać na określone, negatywne oceny pewnych zjawisk, bądź zachowań[2]. Jak przyjął Sąd Najwyższy: „krytyka polega na zakomunikowaniu osobie lub osobom trzecim oceny dzieła, działalności lub postępowania innej osoby, instytucji lub zrzeszenia”[3].

Mając na uwadze powyższe za zasadny uznać należy wniosek, że jednostki samorządu terytorialnego jako podmioty wykonujące zadania użyteczności publicznej, pozostają w sposób szczególny narażone na ocenę prawidłowości ich działania, a w konsekwencji – również na adresowaną w ich kierunku krytykę prasową. Czy mają obowiązek udzielenia na nią odpowiedzi?

Stanowisko doktryny i orzecznictwa

Doktryna nie odnosi się szerzej do możliwości zakwalifikowania jednostek samorządu terytorialnego jako podmiotów zobowiązanych do udzielenia odpowiedzi na krytykę prasową. Stanowisko w tym przedmiocie zajęło jednakże orzecznictwo.

Zgodnie z wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu: „Wyłączenie organów jednostek samorządu terytorialnego z zakresu podmiotowego art. 6 ust. 2 ustawy z 1984 r. Prawo prasowe tylko na podstawie literalnego brzmienia tego przepisu nie ma racji bytu (…) zważywszy na brak zdefiniowania w tym akcie prawnym pojęcia <<organy państwowe>> oraz okoliczność, że komentowany przepis powstał w czasie, gdy nie istniały struktury samorządowe (…) należy zdaniem Sądu w tym przypadku interpretować je jako <<organy władzy publicznej>>, do których należą także organy jednostek samorządu terytorialnego”[4].

Analogiczne zapatrywanie przyjął Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wielkopolskim, a precyzując wskazal, że: „W demokratycznym państwie prawnym pozostawienie organów samorządu terytorialnego poza zasięgiem obowiązku reagowania na krytykę prasową ich dotyczącą jest nie do przyjęcia i nie ma uzasadnienia w przepisach”[5].

Jest ono również widoczne w wypowiedziach Wojewódzkiego Sadu Administracyjnego we Wrocławiu: „zgodnie z art. 6 ust. 1 i 2 prawa prasowego prasa jest zobowiązana do prawdziwego przedstawiania omawianych zjawisk, a organy państwowe, przedsiębiorstwa państwowe i inne państwowe jednostki organizacyjne oraz organizacje spółdzielcze są obowiązane do udzielenia odpowiedzi na przekazaną im krytykę prasową bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w ciągu miesiąca. W demokratycznym państwie prawnym pozostawienie organów samorządu terytorialnego poza zasięgiem obowiązku reagowania na krytykę prasową ich dotyczącą jest nie do przyjęcia i nie ma uzasadnienia normatywnego. Podmioty zobowiązane do odpowiedzi na krytykę prasową powinny tej odpowiedzi udzielić bez zbędnej zwłoki, najpóźniej jednak w ciągu miesiąca od otrzymania krytycznego artykułu”[6].

Wnioski

Mając na uwadze powyższe wydaje się, że stanowisko prezentowane w orzecznictwie, stosownie do którego jednostki samorządu terytorialnego są zobowiązane do udzielenia odpowiedzi na krytykę prasową, uznać należy za słuszne. Jest ono podparte wykładnią funkcjonalną oraz aksjologiczną, przejawiająca się w konieczności zachowania jak najdalej idącej transparentności funkcjonowania władz publicznych w państwie demokratycznym.

[1] Ustawa z dnia 26 stycznia 1984 r. Prawo prasowe (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 1914).

[2] https://sjp.pwn.pl/slowniki/krytyka.html

[3] Uchwała SN(7z) z 17.12.1965 r., VI KO 14/59, OSNKW 1966, nr 2, poz. 14.

[4] Wyrok WSA we Wrocławiu z 27.03.2019 r., IV SAB/Wr 41/19, LEX nr 2648492.

[5] Wyrok WSA w Gorzowie Wielkopolskim z 6.09.2006 r., II SAB/Go 16/06, LEX nr 906401.

[6] Wyrok WSA we Wrocławiu z 8.04.2021 r., IV SAB/Wr 539/20, LEX nr 3199969.

Udzielenie odpowiedzi na krytykę prasową jako obowiązek jednostki samorządu terytorialnego