Prawo Dla Samorządu

Naczelny Sąd Administracyjny orzekł, że nawet w okresie epidemii niedopuszczalne było regulowanie poboru opłat za parkowanie w drodze przepisów porządkowych.

Korzystanie przez organy gminy z kompetencji do wydawania przepisów porządkowych budzi kontrowersje. Problem stał się znów aktualny zwłaszcza w pierwszych miesiącach epidemii COVID-19, gdy za pomocą tego rodzaju aktów starano się ograniczyć ryzyko rozprzestrzeniania się choroby. Na ten temat pisaliśmy już w artykułach:

Czy w czasie pandemii wójt może zastąpić radę gminy?

Raz jeszcze o przepisach porządkowych w związku z COVID

Niełatwa droga do antycovidowych gminnych przepisów porządkowych

Koronawirus a samorządowe przepisy porządkowe

Wyrokiem z dnia 16 września 2021 r. Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną złożoną przez prezydenta miasta[1]. Sprawa dotyczyły zgodności z prawem uchwały, którą rada miasta zatwierdziła wcześniejsze zarządzenie porządkowe prezydenta w sprawie zawieszenia pobierania opłat w strefie płatnego parkowania w związku ze stanem epidemii[2].

Skargę na uchwałę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Opolu wniósł prokurator okręgowy. Stwierdził, że nie zostały spełnione przesłanki wydania przepisów porządkowych, które rada miasta zatwierdziła. Dotyczyło to zarówno braku przypadku niecierpiącego zwłoki, jak i zaistnienia okoliczności, że sprawa objęta zarządzeniem była już uregulowana w prawie powszechnie obowiązującym[3]. Prokurator poddał również w wątpliwość wystąpienie odpowiedniego zagrożenia dóbr prawnych.

W odpowiedzi na skargę powoływano się w szczególności na okoliczności związane z epidemią COVID-19. Następnie wniesiono pismo zawierające wniosek o umorzenie postępowania ze względu na fakt, że zaskarżona uchwała została uchylona.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Opolu stwierdził nieważność zaskarżonej uchwały. Uznał, że z akt nie wynika, aby nie wywołała ona skutków prawnych. Sąd stwierdził, że w odpowiedzi na skargę nie wykazano niezbędności wydania przepisów porządkowych dla ochrony wartości określonych w u.s.g. oraz wystąpienia przypadku niecierpiącego zwłoki. Brak było podstawy do wydania przez prezydenta zarządzenia, a w konsekwencji – do jego zatwierdzenia.

Od wyroku złożona została skarga kasacyjna. Zarzucono w niej brak umorzenia postępowania przez WSA, a w przypadku nieuwzględnienia tego zarzutu – naruszenie prawa materialnego w zakresie uznania, że zarządzenie porządkowe zostało wydane bez podstawy prawnej.

Naczelny Sąd Administracyjny, oddalając skargę kasacyjną, wskazał, że słusznie nie doszło do umorzenia postępowania. Zatwierdzone zarządzenie mogło bowiem w przeszłości wywoływać skutki prawne. W zakresie zarzutów naruszenia prawa materialnego NSA odwołał się natomiast do jednego ze wcześniejszych swoich orzeczeń[4] i uznał aktualność zawartych tam motywów. Stwierdził, że nie doszło do zakwestionowania oceny WSA w Opolu odnośnie do spełnienia się przesłanek uzasadniających wydanie przepisów porządkowych.

Na marginesie warto wskazać, że odrębnym wyrokiem wydanym tego samego dnia NSA oddalił skargę kasacyjną od orzeczenia WSA w Opolu stwierdzającego nieważność samego zarządzenia porządkowego wydanego przez prezydenta miasta[5].

[1] Sygnatura II GSK 874/21, www.orzeczenia.nsa.gov.pl (CBOSA).

[2] Jak stanowi art. 40 ust. 3 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2021 r. poz. 1372 ze zm.), dalej u.s.g., w zakresie nieuregulowanym w odrębnych ustawach lub innych przepisach powszechnie obowiązujących rada gminy może wydawać przepisy porządkowe, jeżeli jest to niezbędne dla ochrony życia lub zdrowia obywateli oraz dla zapewnienia porządku, spokoju i bezpieczeństwa publicznego. Natomiast z art. 41 ust. 2 u.s.g. wynika, że w przypadku niecierpiącym zwłoki przepisy porządkowe może wydać wójt, w formie zarządzenia. Natomiast zgodnie z art. 41 ust. 3 u.s.g. zarządzenie, o którym mowa w art. 41 ust. 2 u.s.g., podlega zatwierdzeniu na najbliższej sesji rady gminy. Traci ono moc w razie odmowy zatwierdzenia bądź nieprzedstawienia do zatwierdzenia na najbliższej sesji rady.

[3] Tj. na gruncie ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (Dz. U. z 2020 r. poz. 470 ze zm.) oraz przepisów mających na celu przeciwdziałanie COVID-19.

[4] Mowa o wyroku NSA z dnia 25 sierpnia 2021 r., sygn. II GSK 457/21, CBOSA, w którym oddalono skargę kasacyjną od wyroku stwierdzającego nieważność zarządzenia porządkowego dotyczącego zawieszenia poboru opłat w związku z epidemią COVID-19.

[5] Wyrok NSA z dnia 16 września 2021 r., sygn. II GSK 875/21, CBOSA.

Przepisy porządkowe nie uporządkowały poboru opłat parkingowych