26.11.2021


Kiedy dochodzi do naruszenia dóbr osobistych gminy?

KATEGORIA: Praktyka

Nie każda niepochlebna wypowiedź dotycząca funkcjonowania jednostek samorządu terytorialnego będzie mogła zostać uznana za godząca w ich dobre imię. Kiedy zatem dochodzi do naruszenia dóbr osobistych przynależnych tym podmiotom? Konieczne jest spełnienie kilku przesłanek.

Regulacja Kodeksu Cywilnego

            Kwestie ochrony dóbr osobistych jednostek samorządu terytorialnego reguluje przede wszystkim art. 24 k.c. Stosownie do §1 przywołanego przepisu: „Ten, czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne. W razie dokonanego naruszenia może on także żądać, ażeby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności ażeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie (...)”.

            Przepis ten, zawiera w sobie podstawowe przesłanki odpowiedzialności z tytułu naruszenia dóbr osobistych.

Przesłanki wynikające z przepisu

            Zatem jakie przesłanki ustawodawca zawarł w treści art. 24 §1 k.c.? Co do zasady trzy podstawowe tj.:

  1. istnienie określonego dobra osobistego;
  2. jego naruszenie bądź zagrożenie naruszeniem;
  3. bezprawność działania naruszyciela.

Pierwsza z przesłanek co do zasady nie nasuwa większych wątpliwości. Można ją zdefiniować bardzo krótkim stwierdzeniem, stosownie do którego określona wartość prawnie chroniona musi być uznana przez doktrynę i orzecznictwo za dobro osobiste. W przypadku gmin będziemy się zatem koncentrować przede wszystkim wokół dobrego imienia czy też nazwy.

            Druga z nich wskazuje, że w stosunku do dobra osobistego musi zostać podjęta określona zewnętrza ingerencja, a konieczne jest przynajmniej wystąpienie zagrożenia taką ingerencją. Można stwierdzić, że zagrożenie dobra osobistego jest niejako stadium poprzedzającym naruszenie. Przy ocenie czy doszło do zaktualizowania którejkolwiek z wymienionych sytuacji, konieczne jest posłużenie się kryterium obiektywnym. Można w skrócie sprowadzić je do określonych ocen przyjętych powszechnie w społeczeństwie czy też do pewnego stanu szeroko pojętej społecznej wrażliwości. Nie wystarczy więc aby np. określone sformułowanie zostało odebrane jako obraźliwe przez jego adresata (ocena subiektywna), lecz musi ono nieść ze sobą taki sam wydźwięk w odbiorze społecznym.

      Trzecią z przesłanek jest bezprawność, którą można zdefiniować jako sprzeczność zachowania naruszyciela z: „szeroko rozumianym porządkiem prawnym, a więc z normami prawnymi lub regułami postępowania wynikającymi z zasad współżycia społecznego[1]. Przepis konstruuje jednocześnie domniemanie bezprawności, co bez wątpienia jest sytuacją korzystniejszą dla powoda, który nie musi udowadniać jej wystąpienia.

Zastrzeżenie – okoliczności wyłączające bezprawność

            Co jednak istotne w ramach konstrukcji ochrony dóbr osobistych, powszechnie wyróżnia się określone okoliczności wyłączające bezprawność zachowania naruszyciela. Należą do nich:

  1. zgoda uprawnionego;
  2. działanie w ramach obowiązującego porządku prawnego;
  3. wykonywanie prawa podmiotowego;
  4. działanie w obronie uzasadnionego interesu społecznego lub prywatnego[2].

Omówimy je dla Państwa w ramach kolejnych publikacji z cyklu.

 


[1] M. Pazdan, komentarz do art. 24 k.c. [w:] K. Pietrzykowski (red.),  Kodeks cywilny. T. I. Komentarz. Art. 1–44910, Wyd. 10, Warszawa 2020, Legalis/el, Nb 1.

[2] J. Panowicz-Lipska, komentarz do art. 24 k.c. [w:] M. Gutowski (red.), Kodeks cywilny. Tom I. Komentarz do art. 1–352, Warszawa 2018, Legalis/el., Nb. 9.



Autor:
Martyna Krystman

aplikantka radcowska, starszy asystent w Kancelarii Prawnej Dr Krystian Ziemski & Partners w Poznaniu, interesuje się prawem cywilnym i administracyjnym


TAGI: dobra osobiste, Gmina, Samorząd,



Tekst pochodzi z portalu Prawo Dla Samorządu