Prawo Dla Samorządu

Z pełnieniem funkcji członka zarządu komunalnej spółki kapitałowej związane są nie tylko prawa, ale przede wszystkim szereg obowiązków. Z niewykonaniem lub niewłaściwym wykonaniem owych obowiązków ustawodawca połączył odpowiedzialność członków zarządu. W niniejszym artykule zwrócimy uwagę na cywilnoprawny aspekt owej odpowiedzialności, w zakresie odpowiedzialności członków zarządu wobec samej spółki za szkodę wyrządzoną działaniem lub zaniechaniem sprzecznym z prawem lub postanowieniami umowy spółki.

I. Wstęp

Sprawowanie funkcji w zarządzie spółki kapitałowej związane jest z koniecznością podejmowania działań zgodnych z prawem oraz postanowieniami umowy spółki. Podejmowane przez członka zarządu działania powinny charakteryzować się ponadto starannością wynikającą z zawodowego charakteru świadczonych przez niego usług. Innymi słowy członek zarządu powinien postępować w sposób odpowiednio staranny i zgodny z prawem oraz postanowieniami spółki. Jeżeli członek zarządu swoim niestarannym postępowaniem, sprzecznym z prawem lub postanowieniami umowy spółki wyrządzi spółce szkodę może zostać pociągnięty do odpowiedzialności odszkodowawczej.

Pamiętać należy, że szkoda może zostać wyrządzona spółce nie tylko na skutek działań podjętych przez członka zarządu, ale także zaniechań, a więc braku dokonania przez członka zarządu czynności, do dokonania których był on zobowiązany w związku z pełnioną funkcją. Szkoda może zostać zatem wyrządzona spółce także przez tzw. zaniechanie.

II. Zwolnienie członka zarządu z odpowiedzialności

Członek zarządu może uwolnić się od odpowiedzialności wobec spółki za szkodę wyrządzoną jej działaniem lub zaniechaniem sprzecznym z prawem lub postanowieniami umowy spółki, jeżeli wykaże brak winy po swojej stronie. Innymi słowy brak winny członka zarządu za zaistnienie szkody po stronie spółki jest równoznaczny ze zwolnieniem go z odpowiedzialności odszkodowawczej.

Braku winy należy zasadniczo upatrywać w zachowaniu przez członka zarządu wspomnianej staranności. Ponadto o braku winny może świadczyć również wewnętrzny podział obowiązków pomiędzy członków zarządu. W konsekwencji, członka zarządu nie powinny obciążać zaniechania z zakresu zadań powierzonych do kompetencji innemu członkowi zarządu. Pamiętać jednak należy, że podziałowi zadań pomiędzy członków zarządu nie można nadawać charakteru absolutnego, w tym sensie że przypisanie określonych zadań danemu członkowi zarządu nie zwalnia całkowicie pozostałych członków zarządu od odpowiedzialności za ich prawidłowe wykonanie. Obowiązkiem każdego członka zarządu jest bowiem podejmowanie działań zapobiegających wystąpieniu szkody, jeżeli mieli oni tylko takie możliwości. Wprowadzeniu podziału zadań pomiędzy członków zarządu powinno zatem towarzyszyć także odpowiednie ukształtowanie przepływu informacji w zarządzie, aby każdy z członków zarządu podsiadał wiedzę o stanie spraw spółki. Obowiązkiem członków zarządu jest bowiem wzajemne kontrolowanie swoich poczynań. Zaniechaniu jednego z członków zarządu powinno zatem towarzyszyć podjęcie odpowiednich działań przez pozostałych członków zarządu. Jeżeli natomiast pozostali członkowie nie mieli możliwości przeciwdziałania takim zaniechaniom zasadnym może okazać się zwolnienie ich z ewentualnej odpowiedzialności odszkodowawczej względem spółki.

Możliwość zwolnienia członka zarządu z odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną spółce działaniem lub zaniechaniem innego członka zarządu, warunkować jednak należy uprzednim dokonaniem podziału zadań pomiędzy konkretnych członków zarządu.

Z odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną spółce z o.o. członków zarządu może zwalniać także okoliczność, że działali oni w celu wykonania polecenia wspólników. Przy czym samo polecenie powinno mieć charakter oficjalny i powinno pochodzić od wspólników działających w ramach organu spółki jakim jest zgromadzenie wspólników.

Pamiętać jednak należy, że polecenie nie powinno być sprzeczne z prawem, ani postanowieniami umowy spółki. Innymi słowy członek zarządu nie będzie zwolniony z odpowiedzialności odszkodowawczej za szkody wyrządzone spółce z tego tylko powodu, że dążył do wykonania polecenia, jeżeli wiązałoby się to z naruszeniem przepisów prawa lub postanowień umowy spółki.

Ponadto, jak się wydaje, członek zarządu powinien badać zgodność polecenia z interesem spółki. W przypadku natomiast sprzeczności takiego polecenia z interesem spółki, okoliczność że członek zarządu działał w celu jego wykonania może okazać się niewystarczająca do uchronienia go przed odpowiedzialnością odszkodowawczą za szkody wyrządzone spółce wynikające z jego wykonania.

III. Podsumowanie

Wykonując powierzony mandat członek zarządu spółki powinien podejmować działania zgodne z prawem i postanowieniami umowy spółki, przy zachowaniu odpowiedniego poziomu staranności, tak aby zminimalizować ryzyko wyrządzenia spółce szkody. Członkowie zarządu komunalnych spółek kapitałowych mogą bowiem odpowiadać za szkody wyrządzone spółce, jeżeli podejmowane przez nich działania okażą się działaniami niestarannymi. Z odpowiedzialności odszkodowawczej nie musi zwalniać członka zarządu dokonanie podziału obowiązków pomiędzy poszczególnych członków zarządu. Podobnie do zwolnienia z odpowiedzialności odszkodowawczej może nie wystarczyć okoliczność, że członek zarządu spółki z o.o. działał w celu wykonania polecenia otrzymanego od wspólników.

Odpowiedzialność członka zarządu komunalnej spółki kapitałowej wobec spółki