Zarząd komunalnej spółki kapitałowej - powołanie do zarządu

Komunalna spółka kapitałowa jak każda inna osoba prawna działa przez swoje organy. Organem prowadzącym sprawy oraz reprezentującym komunalną spółkę kapitałową jest zarząd. Kwestią zasadniczą jest zatem właściwe powołanie członków zarządu, w tym także  poprawne określenie składu liczebnego zarządu oraz okresu, na jaki każdy z członków zarządu może zostać powołany.

Zgodnie z przepisami zarząd komunalnej spółki kapitałowej może składać się z jednego albo większej liczby członków. Wspólnicy mogą dookreślić liczebność zarządu w umowie spółki. Można tego dokonać w sposób sztywny, poprzez wskazanie określonej liczby osób, jakie każdorazowo powinny wchodzić w skład zarządu, np. poprzez wskazanie, że w skład zarządu wchodzą trzy osoby lub w sposób widełkowy, poprzez wskazanie, że zarząd składa się z jednej do trzech osób. Pamiętać należy, że ustalenie składu zarządu w sposób sztywny oznacza, że każdorazowo dokładnie taka ilość osób jak wskazana w umowie spółki musi wchodzić w skład zarządu. Jeżeli w skład zarządu wchodzi mniejsza ilość osób to będziemy mieli do czynienia z tzw. organem kadłubowym i w konsekwencji pojawiają się wątpliwości, czy pozostali członkowie zarządu, oczywiście przy zachowaniu zasad reprezentacji spółki, będą zdolni do skutecznego reprezentowania spółki, a więc m.in. zawierania w jej imieniu umów.

Co istotne, sama zmiana umowy spółki nie rozwiązuje wskazanego problemu, gdyż potrzebna będzie jej rejestracja przez sąd rejestrowy. A co za tym idzie, aby skutecznie zmienić wskazaną w umowie spółki liczebność zarządu spółki kapitałowej, konieczne jest dokonanie rejestracji zmiany, co może potrwać nawet kilka miesięcy. Wskazane zagrożenie co do zasady nie występuje, gdy liczebność zarządu została określona w umowie spółki w sposób widełkowy. W konsekwencji należy rekomendować przyjęcie takiego rozwiązania.

Poruszając kwestię powołania członków zarządu, pamiętać należy, że w przypadku spółek kapitałowych z udziałem jednostek samorządu terytorialnego członkowie zarządu są powoływani i odwoływani wyłącznie przez radę nadzorczą. Nie jest możliwym dokonanie w tym zakresie jakichkolwiek zamian. Za niedopuszczalne uznać należy w konsekwencji przyznanie prawa do powoływania lub odwoływania członków zarządu organowi wykonawczemu jednostki samorządu terytorialnego lub osobom trzecim. Dotyczy to także sytuacji, gdy prawo do odwoływania członków zarządu przyznane organowi wykonawczemu jednostki samorządu terytorialnego miałoby mieć charakter dodatkowy, w tym sensie, że członek zarządu mógłby zostać odwołany także przez radę nadzorczą.

Powołanie członka zarządu dokonuje się w następstwie podjęcia przez radę nadzorczą uchwały. Tym niemniej, skuteczność powołania do zarządu uzależniona jest od wyrażenia zgody na powołanie przez powoływanego. Pamiętać należy, że powołanie do zarządu jest niezależne od ujawnienia nowego członka zarządu w rejestrze przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego. W następstwie powołania do zarządu dochodzi do nawiązania pomiędzy członkiem zarządu a spółką stosunku organizacyjnego, określającego pozycję członka zarządu w ramach spółki. Samo powołanie stanowi w konsekwencji podstawę dla członka zarządu do prowadzenia spraw spółki i jej reprezentowania. W przypadku komunalnych spółek kapitałowych konieczne jest zawarcie z członkiem zarządu dodatkowo umowy o świadczenie usług zarządzania. Członkowie zarządu powinni również pamiętać, że z chwilą powołania do zarządu obciąża ich szereg obowiązków, w tym w szczególności konieczność kontrolowania stanu finansów spółki i ewentualnego złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości.

Inną istotną kwestią związaną z powołaniem członków zarządu jest określenie, na jaki okres powołanie następuje. W tym zakresie pojawiają się dwa istotne pojęcia. Pierwszym z nich jest kadencja, a więc okres, na jaki członek zarządu został powołany. Drugim pojęciem jest natomiast mandat, który z kolei oznacza okres, w jakim członek zarządu zachowuje prawo do prowadzenia spraw spółki i jej reprezentowania. Długość kadencji może zasadniczo zostać określona w umowie spółki, poprzez np. wskazanie określonej liczby lat. W tym zakresie zarysowują się rozbieżności pomiędzy swobodą wspólników spółek kapitałowych. Wspólnicy spółki z o.o. mogą bowiem określić w umowie spółki, że powołanie do zarządu następuje na czas nieokreślony. W przypadku spółki akcyjnej długość kadencji nie może wynosić natomiast więcej niż pięć lat. Jeżeli w umowie spółki nie wskazano długości kadencji, przyjąć należy, że kadencja wynosi jeden rok.

Co do zasady, upływ kadencji nie oznacza automatycznego wygaśnięcia mandatu. W tym zakresie wyróżnić należy dwie sytuacje. W przypadku gdy kadencja członka zarządu wynosiła jeden rok, przysługujący mu mandat wygasa z dniem odbycia zgromadzenia wspólników zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za pierwszy pełny rok obrotowy pełnienia funkcji członka zarządu. Jeżeli natomiast członek zarządu został powołany na okres kadencji dłuższej niż jeden rok, przysługujący mu mandat wygasa z dniem odbycia zgromadzenia wspólników, zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za ostatni pełny rok obrotowy pełnienia funkcji członka zarządu.

Jak zatem widać, kadencja jest okresem, na jaki powoływany jest członek zarządu. Mandat stanowi natomiast okres, w jakim członek zarządu pełni funkcję w zarządzie i w związku z czym posiada prawo do prowadzenia spraw spółki oraz jej reprezentowania, pomimo upływu kadencji, na jaką został powołany.

W kolejnych artykułach postaramy się przybliżyć Państwu pozostałe aspekty związane z funkcjonowaniem oraz organizacją zarządu spółek komunalnych.

Kamil Jurkowski

radca prawny w Kancelarii Prawnej Dr Krystian Ziemski & Partners w Poznaniu, specjalizuje się w prawie handlowym

Tekst pochodzi z portalu Prawo Dla Samorządu